بخشی از مقاله
چکیده
هدف: این پژوهش با هدف تعیین رابطه بین همبستگی خانواده با همدلی عاطفی در بین مبتلایان به بیماری عروق کرونری قلب مراجعه کننده به بیمارستان های شهر رشت انجام شد. روش: روش تحقیق همبستگی بوده و جامعه آماری نیز شامل 508 مبتلایان به بیماری عروق کرونری قلب مراجعه کننده به بیمارستان های شهر رشت در نیمه نخست سال 1395 بودند. تعداد 217 نفر از مبتلایان نامبرده به روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شدند.
برای جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه های همبستگی خانواده بی اپشتاین، بالدوین و بیشاپ - 1983 - و همدلی عاطفی جیمز و همکاران - 1998 - استفاده شد. هم چنین داده های به دست آمده به روش رگرسیون چندمتغیره تحلیل شد. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که؛ بین همبستگی خانواده با همدلی عاطفی در بین مبتلایان به بیماری عروق کرونری قلب رابطه معنی داری وجود داشت و متغیر همبستگی خانواده توانست 36 درصد از واریانس متغیر ملاک یعنی همدلی عاطفی را تبیین نماید. نتیجه گیری: در خانوادهایی که کارکرد مناسبی وجود دارد و افراد خانواده درک مناسبی از یکدیگر دارند می توان یک همدلی عاطفی مناسبی را در خانواده پیش بینی نمود.
.1 مقدمه
بیماری عروق کرونر1 و از جمله آترواسکلروز عروق کرونری، از عوامل عمده مرگ و میر در بیشتر مناطق جهان به شمار می رود و هزینه های زیادی به جامعه تحمیل می کند. پیش بینی می شود تا سال 2020 بیماری های قلبی سالیانه 25 میلیون نفر را از بین خواهد برد .[1] بیماری عروق کرونری قلب یکی از جدی ترین مشکلات مربوط با سلامتی و عوامل ناتوانی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه اند. با توجه به اینکه دستیابی به درمان قطعی بیماری در عمل امکان پذیر نیست ماهیت ناتوان کننده و پیش رونده بیماری عروق کرونرو تأثیر عوامل متعدد بر تشدید و یا بهبود آن بر روند کیفیت زندگی بیماران تأثیرگذار است.
بنابراین توجه به کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونری در جایگاه شاخصی مهم همواره یکی از اهداف اساسی مراقبت و درمان مبتلایان محسوب می شود. شواهد بیانگر افزایش شیوع بیماری عروق کرونری در کشور ایران است. در مطالعه اپیدمیولوژیکی که برای اولین بار شیوع این بیماری را در بالغین بالای 30 سال ساکن تهران در سال 2005 مورد بررسی قرار داده میزان شیوع 21/8 درصد برآورد شده است. طبق آمار بدست آماده در سال 86 از هر صد هزار مورد بیماری قلبی گزارش شده در کشور حدود 167 مورد منجر به مرگ می شود .[2]
خانواده یکی از رکن های اصلی جامعه به شمار می رود و دستیابی به جامعه ی سالم آشکارا در گرو سلامت خانواده است و تحقق خانواده سالم به برخورداری افراد آن از سلامت عمومی، رضایت زناشویی و امید به زندگی بر می گردد. سلامت خانواده در پناه زندگی توأم با برقراری ارتباط محکم و دائمی بین زن و مرد که ازدواج نامیده می شود برقرار می گردد. امروزه بروز اختلافات زناشویی افزایش داشته که این مورد لزوم بررسی علل تعارضات خانوادگی و زناشویی را مطرح می نماید .
[3] توجه همدلانه به عنوان یک واکنش هیجانی با احساساتی از قبیل شفقت، دلسوزی، دل رحمی و همدردی تعریف می شود. تجربه همدلی اغلب منجر به همدردی می شود. اما همچنین می تواند منجر به بیش انگیختگی همدلانه شود. مؤلفه اولیه ای که پیش از همدلی قرار می گیرد و باعث تقلید بدنی می شود، سرایت هیجانی نام دارد، یعنی تمایل به تقلید و هم زمان کردن جلوه های صورت، آواگریها، حالتهای بدن و حرکات با آنچه که دیگری انجام می دهد و در نتیجه به لحاظ هیجانی همگرا شدن. چنین تقلید رفتار ناهشیاری ممکن است با کمک به انسان ها در ارتباط برقرار کردن، به بقا کمک کرده باشد. چنین فرضیه ای در تطابق با آزمایشهای روانشناسی اجتماعی است که نشان می دهند انسانها ناآگاهانه تمایل به تقلید از رفتار دیگران دارند که منجر به تعاملاتی روانتر و افزایش علاقه می گردد .[4]
طبق دیدگاه سیستمی، خانواده مجموعه ای از عناصر به شمار می رود که در این مجموعه هر یک از عناصر دارای نقش های تعریف شده و در عین حال پویا هستند. السون - 1999 - 1 با نگاه سیستمی به ارایه مدلی پیرامون ارتباطات خانواده پرداخته که این مدل مشتمل بر سه بعد انسجام خانواده، انعطاف پذیری خانواده و ارتباط در خانواده است. انسجام یا همبستگی در این مدل نشان دهنده پیوند عاطفی میان فرزندان و والدین است و شامل مؤلفه های رابطه عاطفی، تعامل خانوادگی، روابط زناشویی، روابط والدین و فرزند، میزان تعامل به لحاظ زمان و مکان، نوع دوست و علایق و نهایتاً نحوه گذراندن اوقات فراغت می باشد .[5] بر همین اساس انگیزه محقق نیز برای این مطالعه و پژوهش، تعیین رابطه بین همبستگی خانواده با همدلی عاطفی در بین مبتلایان به بیماری عروق کرونری قلب مراجعه کننده به بیمارستان های شهر رشت می باشد.
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
همدلی را می توان به عنوان تعاملی بین هر دو فرد در نظر گرفت که یکی احساسات دیگری را تجربه کرده و در آن شریک می شود. با این حال، اشتراک احساسات برای فراخواندن همدلی کافی نیست. بسیاری از پژوهشگران، همدلی را یک هیجان اجتماعی معطوف به دیگری قلمداد می کنند. موقعیت های اجتماعی و هیجانی ای که همدلی را فرا می خوانند، می توانند بسته به احساسات تجربه شده توسط مشاهده گر و رابطه هدفبا مشاهده گر، نسبتاً پیچیده شوند. علاوه بر این، مطالعات متعددی نشان داده اند که همدلی در استدلال اخلاقی، برانگیختن رفتارهای جامعه پسند و بازداری پرخاشگری، نقش حیاتی دارد .[6] همدلی عاطفی ظرفیت بنیادین افراد در تنظیم روابط، حمایت از فعالیتهای مشترک و انسجام گروهی است. این توانایی نقشی اساسی در زندگی اجتماعی دارد و نیروی برانگیزنده رفتارهای اجتماعی و رفتارهایی است که انسجام گروهی را در پی دارد. همدلی عنصری ضروری برای عملکردهای موفقیت آمیز، بین شخصی محسوب می شود و پاسخ عاطفی به واکنش های عاطفی دیگران است .[7]
ابراز مناسب همدلی نیاز به مهارتهای اجتماعی دارد. به طور تجربی تأیید شده است که کیفیت روابط بین شخصی پیوند عمیقی با ابعاد روان شناختی و جسمانی بهزیستی دارد. به همین دلیل، کیفیت و ماهیت روابط بین شخصی، رابطه بین مهارتهای اجتماعی و بهزیستی روان شناختی را تبیین و تعدیل می کند. بر اساس دیدگاه های بین شخصی، الگوهای بین شخصی غیرانطباقی، نتیجه تعاملات جاری فرد و محیط اجتماعی او است. روابط بین شخصی، نه تنها رفتار اجتماعی را شکل می دهند، بلکه بر احساس فرد از خود و دیگران نیز تأثیر گذارند .[8]
منظور از انسجام خانواده، احساس همبستگی، پیوند و تعهد عاطفی است که اعضای یک خانواده نسبت به همدیگر دارند .[9] لینگرن - 2003 - 1 انسجام را به صورت احساس نزدیکی عاطفی با دیگر افراد خانواده تعریف می کند. از نظر او دو کیفیت مربوط به انسجام در خانواده، مشتمل بر تعهد و وقت گذارندن با هم است. منظور از تعهد، میل به صرف وقت و انرژی در فعالیتهای خانواده و همچنین ممانعت از ثیرتأ منفی عواملی چون مسائل شغلی در آن می باشد. بُعد دیگر انسجام از نظر لینگرن - 2003 - وقت گذاشتن و با هم بودن در بین اعضای خانواده است. خانواده های که در این زمینه قوی هستند، بطور مرتب برنامه ها و زمان های برای فعالیت گروهی در نظر می گیرند.
بعد دوم در مدل مدور ترکیبی السون انعطاف پذیری است و به صورت مقدار تغییراتی که در نقش ها، قوانین، کنترل و انظباط خانواده وجود دارد، تعریف شده است .[9] در خانواده های انعطاف پذیر، رهبری و مدیریت خانواده به صورت دموکراتیک است و کمتر حالت استبدادی به خود می گیرد و اعضای جوان تر خانواده نیز در تصمیم گیری ها مشارکت می کنند و نقش در خانواده بر اساس سن و جنس پایه گذاری نشده است. این بعد دارای چهار سطح - خشک، منظم، منعطف و آشفته - است .[10]
به دلیل ماهیت پیچیده و در حال تغییر جوامع، انسان امروزی خود را به طور مداوم با مسائل متعددی روبه رو می بیند که باید با آنها انطباق یابد. اعضای خانواده نیز هر یک به تناسب سن، جنس و مسئولیت خود با مسائل و مشکلاتی روبه رو هستند. برخی از مسائل و تعارضات اجتناب ناپذیرند و هر خانواده ای ممکن است با آن رو به رو شود .[11] وجود مسائل برای خانواده یک پدیده طبیعی می باشد اما آنچه از اهمیت بسزایی برخوردار است نوع برخورد اعضای خانواده به ویژه پدر و مادر با مسائل است. چنانچه مسائل و نیازهای اعضای خانواده در داخل خانواده حل نشود اعضای خانواده که دارای مسئلهای هستند ممکن است نیازهای خود را خارج از خانواده برآورده کنند. این وضعیت ممکن است نتایج منفی در بر داشته باشد و اعضای خانواده برای حل مسائل خود به گروههای منحرف یا افراد بزهکار متوسل شوند .[12] در این پژوهش هم این سؤال مطرح است که آیا بین همبستگی خانواده با همدلی عاطفی در بین مبتلایان به بیماری عروق کرونری قلب مراجعه کننده به بیمارستان های شهر رشت رابطه وجود دارد؟
.3 مواد و روش ها
روش تحقیق همبستگی بود. پژوهش همبستگی به پژوهشیگفته می شود که در آن روابط بین دو یا چند متغیر کمّی با استفاده از ضریب همبستگی توصیف، کشف و تعیین می شوند. در پژوهش همبستگی اثر متغیرها مطالعه نمی شود و متغیرها نیز دستکاری نمی شوند .[13] جامعه آماری این پژوهش شامل 508 مبتلایان به بیماری عروق کرونری قلب مراجعه کننده به بیمارستان های شهر رشت در نیمه نخست سال 1395 بودند. تعداد 217 نفر از مبتلایان نامبرده به روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه های شرح زیر استفاده شد.
- همبستگی خانواده: در این تحقیق برای جمع آوری داده های مورد نیاز در زمینه ی همبستگی خانواده از پرسشنامه ای که توسط بی اپشتاین، بالدوین و بیشاپ - 1983 - 2 ساخته شده و دارای 60 سؤال در طیف 4 درجه ای لیکرت شامل؛کاملاً موافقم - 1 - ، موافقم - 2 - ، مخالفم 3 - - و کاملاً مخالفم - 4 - می باشد، استفاده می شود. این پرسشنامه از 7 زیر مقیاس به شرح
