بخشی از مقاله
بررسی عوامل محیطی و شاخصه های درمانی در افزایش بهره وری و بهبود عملکرد بیمارستان ها
چکیده
بیمارستان یکی از موسسات تولید خدمات بهداشتی و درمانی است که پرسنل آن با تخصص های مختلف در بخش های بستری، تشخیصی، اداری و مالی، و پشتیبانی در حال فعالیت هستند. از آنجایی که هدف نهایی تمامی آنها ارائه ی خدمات به مراجعین و تسریع روند بهبود وضعیت فیزیکی و روانی بیماران است؛ لذا لازمه ی رسیدن به این هدف، در فاکتورهای نیروی انسانی سالم به لحاظ جسمانی و روانی به همراه تجهیزات مورد نیاز با کمیت لازم و کیفیت عالی و همچنین منابع مالی کافی خلاصه می گردد. این مقاله در پی بررسی و شناخت عوامل محیطی و شاخصه های درمانی موثر در افزایش بهره وری و بهبود عملکرد بیمارستان ها با رویکردی شفابخش به تجزیه و تحلیل اطلاعات و همچنین بررسی مطالعات صورت گرفته در موارد مشابه با روشی توصیفی-تحلیلی می پردازد. با وجود اینکه درکشور ما، در سایه ی تلاش های گسترده بهداشت و درمان، ارتقاء سطح سلامت و افزایش شاخص های توسعه ی انسانی در دو دهه اخیر چشمگیر بوده است؛ اما امروزه سازمان های بهداشتی و درمانی با چالش های جدیدی مواجه هستند. برآورده سازی نیازها و انتظارات بیماران روز به روز مشکل تر می شود بنابراین متخصصان بهداشت و درمان باید به دنبال راه هایی باشند که بتوانند به طور اثربخش و کارآمد خدمات مورد نیاز بیماران را فراهم سازند. هدف اصلی این پژوهش نیز یافتن پاسخی مناسب به پرسش های زیر می باشد:
- عوامل محیطی موثر بر طراحی فضاهای سبز در بیمارستان ها کدام شاخصه های درمانی را در بر میگیرند؟
- بهره گیری از چه عوامل و راه کارهایی می تواند در کاهش استرس و تنش افراد در محیط های درمانی موثر باشد؟
- طراحی چه نوع محیط هایی و با چه ویژگی هایی می تواند بر افزایش میزان توانبخشی بیماران تاثیرگذار باشد؟
کلمات کلیدی: محیط شفابخش، ارگونومی، شاخصه های درمانی، بهره وری
1
مقدمه:
از آنجایی که گذراندن ساعتهای طولانی در محیطهای درمانی معمولاً برای بیماران، ملاقاتکنندگان و پرسنل، تجربهای تنشزا است؛ لذا هر تلاشی در راستای کاهش این تنش، با در نظر گرفتن فاکتورهای موثر در طراحی و همچنینعوامل روانی و اجتماعیِ تاثیرگذار بر ادراک محیط، نتایج مثبتی را درراستای اهداف ذکر شده در پی خواهد داشت. نظر به اینکه در کشور ما، به رغم تلاش های گسترده بهداشت و درمان، توجه به این شاخصه های درمانی در طراحی و ساخت مراکز درمانی چندان زیاد نبوده و تنها در تعداد معدودی از بیمارستان ها به برخی از آن هاتوجه گردیده است و همچنین با توجه به بالا بودن میزان اهمیت این مسئله در طراحی و ساخت محیط های درمانی و بهداشتی نظیر بیمارستان ها، این پژوهش به بررسی این عوامل محیطی و شاخصه های درمانی در ارائه ی خدمات و امکانات مراکز درمانی در جهت رفاه و آسایش حقیقی کاربران آن محیط می پردازد.
در این راستا به بررسی دو فرضیه ی زیر می پردازیم:
▪ بهره گیری از دانش ارگونومی در طراحی و ساخت مراکز درمانی می تواند تاثیرات مثبت و قابل توجهی را بر بیماران و نیز روحیه و سلامت پرسنل در بیمارستان ها داشته باشد.
▪ ایجاد و ارتباط موثر با فضای سبز خارجی تاثیرات مثبت و قابل توجهی را بر بهبود وضعیت فیزیکی و روانی
بیماران و همچنین کاربران محیطی خواهد داشت.
به طور کلی، طراحی و ساخت فضاهای بیمارستانی با رویکرد شفابخشی محیط، در ارتباط با تعاریف و مفاهیم زیر می باشد:
باغ شفابخش:
از کلمه ی ( Heal ) بر می آید که عبارت است از: .1 ایجاد بهبود در شرایط جسمی .2 بهبود یافتن یک بیماری .3 رها شدن از برخی شرایط ناگوار مثل بیماری جسمی و روحی .4سالم و با طراوت شدن. کلمه ی شفابخشی در عبارت باغ شفابخش، شامل کلیه معانی فوق در مفهومی خاص می باشد.
داروی آلوپاتیک:
تئوری درمان که مبتنی بر آلودگی های منجر به بیماری می باشد. درمان آلوپاتیک سیستمی است که به دنبال درمان کردن یک بیماری با ایجاد شرایط متفاوت می باشد.
دانش ارگونومی:
ارگونومی یا همان مهندسی فاکتورهای انسانی علمی ترکیبی است که با هدف افزایش بهره وری و با عنایت بر سلامتی، ایمنی و رفاه انسان در محیط شکل گرفته است. این علم در تلاش است به جای متناسب سازی انسان با محیط، محیط را با انسان متناسب سازد.ارگونومی از دو واژه ی یونانی ERGON به معنای کار و NOMOS به معنی قانون و قائده ساخته شده است. دانش ارگونومی با شناسایی و بررسی انسان آغاز شده و به توانایی ها و محدودیت های جسمیانی و روانی او می پردازد. در واقع ارگونومی میتواند فیزیولوژی و روانشناسی افراد رامورد تحقیق و بررسی قراردهد. (1)
روان رنجوری شناسی:
برروی رابطه میان استرس و سلامتی تمرکز می کند.
یافته ها:
E.R.C.M. Huisman و همکارانش در مقاله ای با بررسی و انجام یک سری تحقیقات علمی بر اساس شواهد و نتایج بدست آمده به دنبال طراحی های شفابخش برای بیماران و خانواده های آن ها و همچنین پرسنل مراکز
2
درمانی می باشند. پس از لیست کردن درمجموع 798 پژوهش در خصوص معیارهای مطرح شده، آماری به این شرح دراین مقاله به ثبت رسیده است که از میان 65 موردی که برای بررسی انتخاب شدند کمتر از %50 آن ها از طبقه بندی اطلاعات با سطح بالایی از شواهد و مدارک برخوردار بودند و %86 آن ها نیز در گروه نتایج مرتبط با گروه همراهان بیماران قرار می گرفتند که این خود مبین این مطلب است که نتایج بدست آمده در خصوص وضعیت کارکنان و پرسنل مراکز درمانی بسیار کم بوده است و در نهایت جدولی به شرح ذیل ارائه می گردد:
از آنجایی که مطالعات نسبتا کمی در خصوص شرایط محل کار پرسنل و خدمه مراکز درمانی در مقایسه با وضعیت بیماران و اطرافیان آن ها صورت گرفته است؛ لذا این مسئله یکی از رویکردهایی است که در سال های اخیر به صورت گسترده ای در حوزه ی محیط های شفابخش به آن توجه گردیده است.
بر این اساس، نتایج به دست آمده در خصوص کارکنان به زیرمجموعه مسائلی از قبیل سازماندهی، عملکرد و پشتیبانی فنی تقسیم می گردد. خوانایی مسیر و عدم گنگی وابهام در پلان ها، وجود عناصر شاخص در شناسایی فضاها، و همچنین نور و روشنایی مناسب و کافی از عواملی هستند که در زیرمجموعه سازماندهی و عملکرد فضاها
3
