بخشی از مقاله
چکیده
شناسایی ماموریت و ماهیت وجودی یک سازمان و همچنین بررسی و تحلیل محیط خارجی و داخلی سازمانها و شناسایی و ارزیابی عوامل استراتژیک چهارگانه - شامل فرصتها و تهدیدات برونسازمانی و نقاط قوّت و ضعف درونسازمانی - یکی از ارکان اساسی فرآیند برنامهریزی استراتژیک و زمینهساز تدوین راهبردها است. مقاله حاضر، گزارش پژوهشی است که به منظور مشخص نمودن ماموریت سازمانی و نیز شناسایی و ارزیابی عوامل استراتژیک موثر بر سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد می باشد .
بدین منظور، نخست به بررسی اجمالی ادبیات و تشریح چهارچوب مبانی نظری مربوط به پارادایم استراتژی و مدیریت استراتژیک را بیان می دارد و سپس یافتههای مراحل مختلف پژوهش ارائه شده است. طی مراحل تحقیق، ابتدا به تعریف ماموریت سازمان براساس الزامات سازمانی و محیطی می پردازیم و سپس زمینهها و مسائل کلیدی برونسازمانی و درونسازمانی که دارای تأثیرات احتمالی و بالقوه بر عملکرد سازمان می باشد، تعیین گشته و اهمیت و نحوه تأثیرگذاری آنها تشریح می شود. سپس عوامل استراتژیک چهارگانه را بر اساس عوامل کلیدی و تأثیرگذار، شناسایی نموده و تشریح جامع و کاملی از فرصتها و تهدیدات برونسازمانی و همچنین نقاط قوّت و ضعفهای درونسازمانی، به همراه مصادیق عینی و عملی آنها، ارائه می گردد.
درنهایت نیز اثربخشی و اهمیت نسبی هر یک از این عوامل در حیطه صنعت مربوطه - وزن - و نحوه مواجهه یا مدیریت هر عامل توسط سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد - امتیاز - ، مطابق الگوی پیادهسازی ماتریسهای ارزیابی عوامل خارجی و داخلی، مورد ارزیابی قرار می گیرد . بدین ترتیب ضمن تحلیل و جمعبندی یافتههای تحقیق ، عوامل استراتژیک چهارگانه بر اساس عملکرد آنها رتبهبندی شده و مهمترین عوامل استراتژیک سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد را درقالب ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی 1 وماتریس ارزیابی عوامل خارجی2 ، معرفی شده است.
1. مقدمه
مقایسه تحولات سه دهه اخیر در شهرها حاکی از آن است که این تحولات نسبت به گذشته تفاوت اساسی یافته که یکی از اصلی ترین علل این تحولات مربوط به انقلابی است که در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات رخ داده است. وقوع انقلاب در فناوری اطلاعات و ارتباطات در این دوره بحدی بوده که باعث شده است که عصر حاضر نیز به نام عصر »فناوری اطلاعات و ارتباطات« نامیده شود. گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای توسعه یافته باعث افزایش کارایی اقتصاد و افزایش بهره وری در این کشورها شده است همچنین بهبود عملکرد سازمانها، ظهور بازارهای جدید، بهبود متغیرهای اقتصادی خرد و کلان درکشورهای توسعه یافته از دهه 1990، حاصل سیاستهای اشاعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در این کشوره است .
در ایران ، شهرداری ها مهم ترین ساختار مدیریتی برای مدیریت شهرها هستند . شهرداری ها به اصطلاح ، حکومت های محلی هستند و برای انجام وظایف خود در تقسیم بندی ارکان اقتصادی کشور ، سازمان های عمومی بو غیر انتفاعی هستند . شهرداری ها براساس قانون شهرداری، سازمان محلی است که بر طبق اصل عدم تمرکز اداری و بهمنظور اداره امور محلی از قبیل عمران و آبادی، بهداشت شهر و رفاه ساکنان آن شهر، تأسیس میشود. شهرداری نوعی سیستم اداره شهر است که از دو واحد بنام شورای شهر و اداره شهرداری تشکیل شده است.
شهرداری یکی از مهمترین نهادهای مدیریت شهری در ساختارهای اجتماعی و سیاسی محسوب می شود. یکی از ابزارهای مورد استفاده در شهرداری ها ابزارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات است . این فناوری به دلیل عمومی بودن آن با سایر فناوریها تفاوت اساسی دارد، به این معنی که تنها در حوزه فعالیت خود تاثیرگذار نیست، بلکه در کل فعالیتهای اقتصادی و غیراقتصادی تاثیر بسزائی در تسهیل انجام امور و بالا بردن بهرهوری و کارائی دارد. طی دهه گذشته، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در گستره جهانی شتاب قابل توجهی داشته است،
رشد تکنولوژی ، گسترش نیازها به فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه مدیریت شهری و شهروندان ، افزایش نیاز به داده های برخط از حجم نیازها ، خدمات و تحلیل و بکارگیری آنها در مدیریت شهری ، چگونگی مدیریت منابع سازمانی ، توسعه ارتباطات اثربخش با نهادهای تصمیم گیر و تصمیم ساز برای استفاده از مزیت های آنها برای رشد و ارتقاء عملکرد سازمان می توانند سوالاتی باشند که مدیران سازمان با یافتن پاسخ برای آنها می توانند راهبردهای سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات را یافته و آنها را بصورت گام های حرکت سازمان تببین نمایند ولی با چه ابزاری ؟
امروزه آنچه برای مدیران مهم است دستیابی به پیشرفت از راههای میان بر است تا علاوه بر اثبات شایستگی های خود با استفاده از توانایی های سازمان و محیط پیرامون سازمان ، پاسخ مناسبی نیز به نیازها داده باشند ، ولیکن چگونه ؟ مسئله اصلی این تحقیق این است با توجه به اینکه تعیین استراتژی های سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات براساس شناخت عوامل تاثیر گذار داخلی و نیز عوامل تاثیر گذار محیطی بر حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد شکل می گیرد ، ماموریت سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد چیست ؟ این عوامل چیست و کدامند؟ شناسایی این عوامل می تواند در تعیین و انتخاب استراتژی های سازمان به مدیران آن کمک بسزایی نماید.
این تحقیق برآن است تا با مطالعه مستندات و سوابق مرتبط با حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در شهرداری ها ، به بررسی وضعیت موجود سازمان فاوا شهرداری مشهد پرداخته و نسبت به شناسایی عوامل موثر برون سازمانی و دورن سازمانی موثر بر حرکت سازمان فاوا شهرداری مشهد اقدام و براساس آن نسبت به تعیین و مشخص سازی عوامل استراتژیک چهارگانه - فرصت ها ، تهدیدات و قوت ها و ضعف ها - اقدام نماید .
.1,1 اهداف پژوهش
بررسی و تجزیه و تحلیل عوامل موثر برون سازمانی و نیز وضعیت سازمان فاوا شهرداری مشهد هدف اصلی این پژوهش می باشد. از دیگر اهداف آن می توان به : -1 شناسایی و تعریف ماموریت سازمان فاوا شهرداری مشهد -2 شناسایی عوامل تاثیر گذار خارجی و داخلی بر سازمان فاوا شهرداری مشهد -3 شناسایی نقاط قوت و ضعف و همچنین فرصت و تهدید سازمان فاوا شهرداری مشهد
.1,2 سوالات پژوهش
-1 ماموریت سازمان فاوا چیست ؟
-2 عوامل عوامل تاثیر گذار خارجی و داخلی بر سازمان فاوا شهرداری مشهد کدام است ؟ -3 نقاط قوت و ضعف سازمان فاوا شهرداری مشهد کدام است ؟
-4 تهدیدات و فرصت ها سازمان فاوا شهرداری مشهد چیست ؟
.1,3 فرضیات
-1 ماموریت سازمان مشخص نیست ؟
-2 عوامل تاثیر گذار محیط خارجی و داخلی سازمان فاوا شهرداری مشهد مشخص نیست ؟
-3 عوامل استراتژیک چهارگانه - فرصت ها ، تهدیدات و قوت ها و ضعف ها - سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد مشخص نیست ؟
.1,4 مواد و روش ها
روش این پژوهش توصیفی- پیمایشی میباشد . برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از منابع کتابخانه ای - برای مبانی نظری - و از پرسشنامه - برای پژوهش عملی - استفاده شده است و برای تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها از روش دلفی و بارش فکری استفاده شده است .
2. مروری بر مبانی نظری و ادبیات تحقیق .2,1 استراتژی و برنامه ریزی استراتژیک
"لیدل هارت" نخستین کسی بود که تلاش کرد معنای استراتژی را از دایرهصِرف تدبیر میدان نبرد و امور مربوط به جنگ خارج و گستره مفهومی آن را فراخ تر نماید و تعریف این واژه را به امور سیاسی و کشورداری نیز مرتبط کند. مبتنی بر این هدف، وی راهبرد را »هنر - فن - تخصیص و کاربرد ابزار و وسایل نظامی برای نیل به هدف های سیاسی تلقی کرد و بر این اعتقاد بود که راهبرد باید پلی باشد برای تحقق هدف های سیاسی یک کشور ملت که تأمین امنیت ملی در رأس آنها قرار دارد. بدین ترتیب مفهوم استراتژی از معنایصرفاً نظامی خود به "استراتژی ملی" تبدیل شد که امروزه نیز در مفهوم گسترده تری تحت عنوان "استراتژی جامع" یا "استراتژی کلان" نامیده می شود. استراتژی جامع بیانگر فن، هنر یا دانش تصمیم گیری های منظم و حساب شده از طریق اطلاعات در امور سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی است.
