بخشی از مقاله
چکیده
حوادث ناشی از رانندگی هر ساله خسارات انسانی، اجتماعی و اقتصادی زیادی در دنیا به بار می آورد. سالانه بین 1- 1/2 میلیون نفر جان خود را در اثر سوانح ترافیکی از دست می دهند و ده ها برابر این تعداد دچار جراحات و معلولیت می شوند. شناسایی نقاط حادثه خیز تاثیر مهمی در کاهش نرخ تصادفات و آثار زیان بار ناشی از آن دارد. هدف از این مطالعه شناسایی نقاط حادثه خیز در شهر رفسنجان می باشد.این مطالعه یک مطالعه مقطعی -توصیفی می باشد. در این مطالعه پرونده تصادفات مربوط به سال 1392 که منجر به اعزام اورژانس 115 شده بود مورد بررسی قرار گرفت. در این بین 1878 تصادف درون شهری رخ داده بود که با استفاده از چک لیست طراحی شده از آنها سرشماری به عمل آمد. سپس داده ها را با استفاده از برنامه spss 21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
پس از بررسی تعداد 62 نقطه که در آنها تصادف رخ داده بود شناسایی شد. از این بین تعداد 20 مورد به عنوان شدیدا حادثه خیز معرفی شد. خیابان طالقانی با 97 تصادف حادثه خیز ترین نقطه شهر رفسنجان شد. موتور سیکلت با %73/8 و برخورد خودرو سبک با موتور سیکلت %48/6 از فراونی بالاتری برخوردار بودند. میانگین زمانی حضور نیروهای اورزانس بر بالین مصدومین 3/61 1/91 دقیقه بوده است. 4 نفر فوتی در صحنه گزارش شده است.
نزدیک به 50 درصد تصادفات در سال 1392 در کمتر از 20 نقطه حادثهخیز اتفاق افتاده بودند. بیشترین مشکل در وضعیت مهندسی محل مربوط به آسفالت نامناسب خیابان بود که نیاز به روکش مناسب خیابانها در سطح شهر رفسنجان احساس میشود .البته آسفالت نا مناسب شاید به عنوان یک عامل مستقل نتواند توجیه کننده این تعداد تصادف در این وضعیت مهندسی باشد. در خیابان طالقانی به عنوان حادثهخیزترین محل، شاید مهمترین علت از نظر مهندسی، وجود تابلوهای تبلیغاتی جذاب باشد که در سرتاسر خیابان قرار گرفته است. به نظر میرسد باید در نصب این تابلوها در این خیابان بازنگری صورت گیرد.
-1 مقدمه
مکان حادثهخیز از لحاظ تئوری چنین تعریف میشود "مکانی که تعداد حوداث ترافیکی در آنها، نسبت به نقاط مشابه از تعداد بالاتری برخوردار است" 6]، .[4 این تعریف بیانگر این است که این نقاط در واقع مکانهایی هستند که عوامل خطر آن مکان با طراحی و یا کنترل ترافیکی که باعث حادثه میشوند، مرتبط است. در نتیجه، اصلاحات مهندسی و اقدامات کنترل ترافیکی میتواند منجر به کاهش حادثه گردد .[7 -8] در مطالعه صدیق باور و همکاران تحت عنوان" شناسایی نقاط حادثه خیز راههای درونشهری کلان شهر شیراز"؛ از روش تکرار تصادفات جرحی، فوتی و خسارتی ثبت شده برای شناسایی نقاط حادثهخیز استفاده شد. در این مطالعه، آمار تصادفات 18 ماهه از 89/1/1 تا 90/6/31 از علوم پزشکی و پزشکی قانونی، آتشنشانی و پلیس راهور کلانشهر شیراز جمعآوری گردید.
در طی این مدت، تقریباً 10 هزار تصادف رخ داده بود که 7 هزار تصادف در نقاط حادثهخیز اتفاق افتاده بود .[9] در مطالعه Peifen Kuo و همکاران که مسیر گشتزنی پلیس و اثرگذاری آن بر نقاط پر تصادف و خشونت را مورد بررسی قرار دادند، مشخص شد که حضور پلیس و اجرای قوانین در نقاط پر حادثه در کاهش حوادث ترافیکی و خشونت نقش مؤثری داشته است .[10] در مطالعه Meuleners و همکاران با عنوان "اثربخشی برنامههای نقاط حادثهخیز در استرالیای غربی"؛ نتایج نشان داد که وجود برنامه برای نقاط حادثهخیز، اثر و مزایای زیادی دارد و باعث کاهش 15 درصدی تصادفات میشود و تخمین زده شد 50/8 میلیون دلار استرالیایی منابع ذخیره میشود .[5] Deepikaو همکارانش شناسایی نقاط حادثهخیز در ارتقاء سطح ایمنی را مورد توجه قرار دادهاند.
محققین این پروژه با استفاده از اطلاعات و دادههای موجود در اداره پلیس به تجزیه و تحلیل نقاط حادثهخیز پرداختند و نقاط پرخطر را بر روی نقشه مشخص کردند و توصیه نمودند که پلیس به این مناطق اعزام و مستقر گردد .[11] هدف از شناسایی نقاط حادثهخیز، مشخص نمودن محلهایی است که تصادفات ترافیکی در آنها به کرات رخ میدهد و میتوان با اقدامات اصلاحی از مشکلات آنها کاست. نقاط حادثهخیز کیفیت خدمت راه را به شدت کاهش میدهند و شناسایی این نقاط، روشی اقتصادی و مؤثر برای بهبود شرایط ایمنی ترافیک راه است .[8] با توجه به موارد فوق و فقدان مطالعه مشابه، مطالعه حاضر با هدف شناسایی نقاط حادثهخیز ترافیکی منجر به مأموریت اورژانس 115 در شهر رفسنجان طراحی گردید.
این مطالعه توصیفی در سال 1392 انجام شد. جمعیت مورد مطالعه، شامل کلیه پروندههای تصادفات ثبت شده در پایگاه اورژانس 115 شهر رفسنجان بود که از بین آنها پروندههای مربوط به تصادفات درونشهری به روش سرشماری مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات مرتبط با محل تصادف و شدت جرح از پروندههای تصادفات درونشهری جمعآوری و ثبت گردید. در مطالعه حاضر در ابتدا با استفاده از سیستم و روش شناسایی فراوانی تصادف در نقاط مختلف شهر، نقاط پر حادثه شناسایی گردیدند.
بعد از شناسایی نقاط حادثهخیز، با استفاده از نقشه شهر رفسنجان، این نقاط در 62 موقعیت تقسیمبندی شدند و براساس فراوانی، به سه موقعیت با فراوانی تصادفات بیش از 35، 15 تا 35 و کمتر از 15 تصادف تقسیم شدند. سپس شدت جرح تصادفات، با توجه به محل تصادف به سه نوع: جرح سطحی، شدید و فوت مشخص گردید. به دو سؤال مربوط به وضعیت ترافیکی و مهندسی محل حادثه نیز با همکاری پلیس راهنمایی و رانندگی پاسخ داده شد. اطلاعات پس از ورود به کامپیوتر با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 20 و آزمونهای آماری توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. اختلاف در سطح p<0/05 معنیدار در نظر گرفته شد.
-3نتایج و بحث
در سال 1392 تعداد 1878 تصادف شهری رخ داده بود. در بررسی تصادفات از نظر شدت جرح مشخص گردید 1303 تصادف %69/4 - از تصادفات - شدت جرح سطحی داشتند. فراوانی تصادفات با شدت جرحی شدید - %30/4 - 571 و تصادفات منجر به فوت - %0/2 - 4 بود. این تعداد بر پایه گزارشات ثبت شده در پایگاه اورژانس 115 بود و از بیمارانی که پس از بستری در بیمارستان فوت نمودند، آمار دقیقی در دسترس نبود.
تعداد مصدوم در این تصادفات، بین 1 تا 7 نفر بود. در %77/8 از تصادفات، تعداد مصدوم 1 نفر بود. در یک سانحه نیز %0/1 - تصادفات - تعداد افراد سانحهدیده 7 نفر بود. در بررسی وضعیت مهندسی محل حادثه، آسفالت نامناسب خیابان %52/2 - از موارد - در بین عوامل مؤثر در بروز سانحه، بیشترین فراوانی را به خود اختصاص میداد - جدول - 1 . از نظر ترافیک، محل حادثه به سه دسته ترافیک عادی و روان، نیمه عادی و روان و سنگین و کند تقسیمبندی شد که ترافیک عادی و روان بیشترین وضعیت ترافیک در محلهای حادثه بود - جدول . - 2
-2مواد و روشها
ارتباط بین وضعیت مهندسی محل حادثه و شدت جراحت در جدول 3 نشان داده شده است. بیشترین عواملی که منجر به بروز تصادف با شدت جرح شدید شده بودند، نبود روشنایی مناسب در شب، نبود تابلوهای راهنمایی و رانندگی و و وجود تابلوهای تبلیغاتی جذاب بود.
بحث
در مطالعه حاضر، عوامل مؤثر بر تصادفات و نقاط حادثهخیز ترافیکی شهر رفسنجان شناسایی و به 62 منطقه تقسیمبندی شدند. از این تعداد، 20 منقطه با فراوانی بیش از 35 تصادف، به عنوان نقاط حادثهخیز اصلی معرفی گردیدند. خیابان طالقانی با تعداد 97 تصادف، حادثهخیزترین مکان از نظر تصادفات بود. نزدیک به 50 درصد تصادفات در سال 1392 در کمتر از 20 نقطه حادثهخیز اتفاق افتاده بودند.
بیشترین مشکل در وضعیت مهندسی محل مربوط به آسفالت نامناسب خیابان بود که نیاز به روکش مناسب خیابانها در سطح شهر رفسنجان احساس میشود .البته آسفالت ن مناسب شاید به عنوان یک عامل مستقل نتواند توجیه کننده این تعداد تصادف در این وضعیت مهندسی باشد. در خیابان طالقانی به عنوان حادثهخیزترین محل، شاید مهمترین علت از نظر مهندسی، وجود تابلوهای تبلیغاتی جذاب باشد که در سرتاسر خیابان قرار گرفته است. به نظر میرسد باید در نصب این تابلوها در این خیابان بازنگری صورت گیرد.
از نظر ترافیک شهری، با توجه به عادی و روان بودن ترافیک در بیش از 73 درصد تصادفات، شاید نقش ترافیک کمتر مطرح باشد، ولی با این حال در بعضی نقاط شهر مانند ورودی زیرگذر طالقانی، میدان شهدا و میدان ابراهیم شاید نقش ترافیک پررنگ تر باشد. در مطالعه حاضر با استفاده از فراوانی تصادفات اقدام به شناسایی نقاط حادثه-خیز نمودیم. از معایب این روش تورش به سمت به مکانهای با ترافیک بالاست که شاید عامل تصادفات زیاد در خیابان طالقانی همین نکته باشد ولی توجیهکننده تصادفات در سایر نقاط با ترافیک روان نمیباشد.
در مطالعه لین و همکاران که در مورد اثرات شناسایی نقاط حادثه-خیز در غرب استرالیا انجام دادند به این نتیجه رسیدند که اثرات سودمند اقتصادی در شناسایی این نقاط و اصلاح آنها وجود دارد. به وضوح پیداست با کاهش نرخ تصادفات، هزینههای اقتصادی مربوط به آسیب فرد، وسیله نقلیه و اشغال تخت بیمارستان کاهش خواهد یافت. علاوه بر این، کاهش کار نیروی انسانی موجود در اداره پلیس و پرسنل شاغل در مرکز فوریتهای اورژانس مشهود خواهد بود که این امر، خدمترسانی سریعتر به سایر افراد و حصول نتایج بهتر را امکانپذیر میسازد.
