بخشی از مقاله
چکیده
توسعه فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی در حوزه حاکمیت محلی و مدیریت شهری، در کنار مزایای متعدد، چالشهایی را نیز به همراه داشته است. عمدهترین چالش در این حوزه را شاید بتوان مدیریت و راهبری کلان فناوری اطلاعات و ارتباطات در شهرداریها دانست. ازاینرو، این پژوهش قصد دارد تا با تدوین فرآیند راهبری فناوری اطلاعات و ارتباطات در شهرداری، به رفع مشکلاتی نظیر عدم یکپارچگی و دوبارهکاریها در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداریها بپردازد.
در این پژوهش شهرداری مشهد بهعنوان مطالعه موردی مورد بررسی قرارگرفته و 6 جریان کار، در ذیل کلان فرآیند راهبری ICT شهرداری مشهد، تدوین گردیده است. برای این منظور اسناد فرادستی در سه حوزه ملی، استانی، سازمانی و بینالمللی موردبررسی قرارگرفته است. بررسیهایی نیز بهمنظور بهرهگیری از تجربیات داخلی در سازمانهایی نظیر صداوسیما و توانیر صورت پذیرفته است.
-1 مقدمه
برای فناوری با توجه به رویکردهای متفاوت، تعاریف گوناگونی ارائه شده است. طارق خلیل3 با رویکرد مدیریتی، فناوری را به صورت فرآیند ترکیب نظاممند ابزار، دانش فنی و اطلاعات لازم برای بکارگیری ابزار و نیز مهارتهای انسانی مورد نیاز برای استفاده از دانش و ابزار تعریف می نماید.
پورتر4 با دید اقتصادی، فناوری را عامل تبدیل ورودیها به خروجیها میداند که از طریق تولید ارزش افزوده موجب پدیدار شدن مزیت رقابتی میگردد
از نگاه اقتصاددانان، فناوری دانشی است که در امر تولید، تجاریسازی و توزیع کالا و خدمات بکار میرود و وسیلهای برای ارتقای تواناییهای فیزیکی و فکری انسان و ابزاری برای تبدیل منابع ساده به منابع و کالاهای پیچیده است. در واقع فناوری را دانش عملی و یا کاربردی مینامند. فناوری، سیستمی است برای تبدیل دانش فنی به محصولات تجاری
بر اساس تعریف یونیدو5، فناوری کاربرد علوم در صنایع با استفاده از رویهها و مطالعات منظم و جهتدار است. در واقع در سطح ملی، فناوری مجموعهای از تواناییها و قابلیتها برای تولید محصول یا صنعتیشدن است. هدف از کاربرد آن˛ نیل به توسعه اقتصادی و بالا بردن توان رقابتی، رفاه عمومی، قابلیت دفاعی و رزمی، بهرهبرداری صحیح از منابع طبیعی، حفظ محیط زیست و همچنین ارتقاء فرهنگ، روابط و ساختار اجتماعی است. در سایر سطوح و بخشها نیز مفهومی را تداعی میکند که در آن فناوری عاملی برای ایجاد توان و قدرت برآوردهساختن اهداف است.
به این ترتیب در یک واحد صنعتی، فناوری، قابلیت ترکیب عوامل اصلی تولید و ایجاد محصول و به طور کلی مجموعهای از ابزارهای فیزیکی - که خود حاصل فناوریاند - ، تواناییهای فکری و مهارتهای انسانی است که نمود عینی آن ایجاد محصول با ارائه خدمات است
از نظر اعرابی، فناوری عبارتست از کاربرد علم، تجربه و مهارتهای انسانی برای مرتفع کردن نیازهای بشری
توسعه قابلیت ها و افزایش میزان بکارگیری فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی موجب گردیده تا سازمانها بخش قابل توجهی از خدمات خود را بر پایه این فناوری ها ارائه نمایند. از این رو سازمانها هر چه بیشتر به این فناوری ها وابسته شده و حجم قابل توجهی از منابع و بودجه خود را در این زمینه صرف می نمایند. گاه این وابستگی به گونه ای است که هرگونه نقص در این فناوری ها موجب می گردد تا عملیات اصلی سازمان با نقصان مواجه شود. به عبارتی این فناوری ها، به بخشهای حیاتی از زنجیره ارزش سازمانها ورود پیدا کرده اند و به مساله ای استراتژیک برای سازمان مبدل گشته اند.
بنابراین بخشی از اهمیت و حساسیت فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی ناشی از اتکاء روز افزون عملیات و فرآیندهای سازمان به آن است. این امر موجب گردیده تا فناوری اطلاعات و ارتباطات - ICT - به عنوان یک ابزار توانمند ساز راهبردی مورد توجه قرار گیرد.
مسلما نمی توان بدون برنامه ریزی با این مؤلفه مهم سازمانی پرداخت و عملیات و فرآیندهای سازمان را بدون در نظر گرفتن جوانب مختلف امر، به این مؤلفه استراتژیک محول نمود. در واقع زمانیکه سازمانِ بدون ICT قابل تصور نیست، عدم برنامه ریزی و عدم راهبری ICT معنای دیگری جز عدم برنامه ریزی و عدم راهبری سازمان نخواهد داشت. این برنامه ریزی و راهبری در حوزه ICT می تواند تضمین نماید که سرمایه گذاری ها در حوزه ICT برای سازمان ارزش افزا بوده و منجر به کاهش ریسک و کاهش نرخ شکست پروژه های فناوری اطلاعات در سازمان شود.
از نظر توماسکهن، سازمان ها و شرکتهای فناوری بنیان، بنگاه هایی هستند که انواع دارایی فکری ازجمله یافتههای پژوهشی، فرانشیز، اختراعات ثبت شده، علائم تجاری، ایدهها و تجاربخاص، 75ُ% ارزش آنها را تشکیل میدهد. ادارهی آنها نیازمند مهارت های رهبری و مدیریت متفاوتی استکه بیشتر بر دانشآفرینان یا همان ابعاد انسانی بنگاه تأکید میکند. ویژگیهای منحصربه فرد آنها ارزش افزایی از طریق کاربرد فناوری - ازپلاستیکها و فیبرهای نوری تا خدمات مالی و تجارت الکترونیک - ، استفاده از فناوری پیشرفته در عملیات بنگاه، کارکنان تحصیلکرده و ماهر، جایگزینی کار دستی با تکنولوژی، زیرساختهای ویژه، هزینهی فراوان در بخش پژوهشو توسعهی محصولات جدید، ریسک بالا، تغییرات مداوم، فرآیندهای پیچیدهی تصمیمگیری، چرخهی عمر کوتاه محصولات و خدمات، واکنش سریع نسبت به بازار، پتانسیل رشد سریع، موانع ورود کمتر، تهدیدات فراوان و احتمال شکست بالا، همکاریهای متعدد، سودآوری پایین علیرغمگردش پول بالا
به نظر کلافستن و همکاران، به بنگاهی که قدرت و مزیت رقابتیاش از دانش فنی مهندسی افراد آن و تبدیل این دانش فنی به محصولات یا خدمات برای بازار ناشی شود، بنگاه فناوریبنیان گفته میشود
یکی از جنبههای انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات، رشد قابل توجه بهرهوری کلیهی عوامل در صنایع تولید کننده محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات است. این رشد خارق العاده ناشی از پیشرفت سریع فناوری در این بخش از صنعت بوده است. از مهمترین نمونههای رشد سریع فناوری در این صنعت، رشد سریع قدرت محاسبه محصولات جدید فناوری اطلاعات و ارتباطات است. چنین سرعت بالایی در پیشرفت فناوری، معادل رشد سریع بهرهوری کلیهی عوامل در بخش تولید کننده محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات است که به نوبهی خود موجب رشد میانگین بهره وری کلیه ی عوامل اقتصادی میشود.
