بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این تحقیق رابطه بین فناوری اطلاعات و ارتباطات و مؤلفههای آن با توانمندسازی کارکنان ستادی شهرداری ساری در سال 1394 بود. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی از نوع همبستگی انتخاب شد. جامعهی آماری به تعداد 250 نفر بوده که بر اساس روش نمونهگیری طبقهای با استفاده از جدول نمونهگیری کرجسی و مورگان تعداد 152 نفر از کارکنان ستادی بهعنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها، دو پرسشنامه استاندارد، شامل: پرسشنامهی فناوری اطلاعات و ارتباطات - با اعتبار - 0/96 و پرسشنامه توانمندسازی - با اعتبار - 0/87 بود. روش تجزیهوتحلیل دادهها، با استفاده از آمار استنباطی از طریق نرمافزار SPSS و LISREL انجام شد.
نتایج تحقیق نشان داد که بین فناوری اطلاعات و ارتباطات با توانمندسازی رابطهی معناداری وجود دارد. همچنین رابطهی مؤلفه های فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل: »اتوماسیون«، »پردازش«، » ذخیرهسازی «، »اطلاع دهی « و »ارتباطات«، نیز با توانمندسازی معنادار بود. از سوی دیگر رابطه بین فناوری اطلاعات و ارتباطات با توانمندسازی به تفکیک ویژگی های جمعیت شناختی نشان از وجود اختلاف آماری معنی داری در سطح همبستگی گروه های مختلف تحصیلی ولی عدم وجود اختلاف آماری معنی دار در میزان همبستگی دو گروه جنسیتی و سابقه خدمت داد. درنهایت مدل رابطه فناوری اطلاعات و ارتباطات با توانمندسازی بر اساس شاخصهای نیکویی برازش، مناسب ارزیابیشد.
واژگان کلیدی: فناوری اطلاعات و ارتباطات، توانمندسازی، اتوماسیون.
.1 مقدمه
اتکاء روز افزون بر فعالیت های مرتبط با تولید، توزیع و کاربرد اطلاعات، باعث شده است که بسیاری از کشورهای بزرگ صنعتی، جهان امروز را جامعه اطلاعاتی و عصر حاضر را عصر اطلاعات بنامند.[1] درواقع میتوان گفت فناوری اطلاعات و ارتباطات ابزار قدرتمندی است که مدیران را برای مقابله با تغییر در دنیای امروز آماده می سازد.[2] امروزه فن آوری های اطلاعات و ارتباطات در حال متحول نمودن روش ها و سرعت فکر کردن، ارتباطات ،طراحی ساخت، بهره برداری از منابع، نقل و انتقال اعتبارات و در کل متحول ساختن روش زندگی تجارت هستند. لذا در دنیای در حال تحول کنونی موفقیت از آن جوامعی است که توجه کافی و لازم را به فن آوری اطلاعات و ارتباطات و زیرساخت های آن مبذول داشته، خود را با این قطار شتابان علم و فن آوری وفق داده و تمام تلاش خود را نیز برای اقتصاد مبتنی بر دانش انجام میدهند .[3]
مزایای غیرقابل انکار فناوری اطلاعات در افزایش دقت و سرعت جریان امور، افزایش کیفیت جهانی، کاهش هزینه ها و رضایت بیشتر مشتریان باعث شده است تا سازمانها به سرعت به استقرار و استفاده از سیستمهای اطلاعاتی روی آورند.[4]امروزه کارکنان فرهیخته و متخصص که رو به افزایش دارند، دلیل دیگر نیاز به نوآوری نظام یافته و پیشرفتی است که در گوهر و اصل کارهای هوشمندانه وجود دارد .[5] امروزه مهم ترین مزیت رقابتی سازمان، نیروی انسانی مولد آن میباشد.[6] بنابراین توانمندسازی1 این نیروی انسانی به عنوان یکی از ابزارهای مفید ارتقاء کیفی مدیران و افزایش اثربخشی سازمان ها تلقی می گردد.[7] توانمندسازی روانشناختی کارکنان می تواند، بر روی بسیاری از صفات شخصیتی و زندگی حرفه ای آنان اثرگذار باشد.[8] اگرچه توانمندسازی به مدیران این امکان را می دهد که از دانش، مهارت و تجربه همه افراد سازمان استفاده کنند اما متأسفانه تعداد مدیران و گروه هایی که راه و رسم ایجاد فرهنگ توانمندسازی را بدانند اندک است.[9]
امروزه شکاف میان ملت ها، دانایی و نادانی است. بنابراین چالش اصلی، چالش نیروی انسانی دانا و توانا است. نیروی انسانی به عنوان مهمترین، گران ترین و با ارزشمند ترین سرمایه و منبع سازمانی محسوب می شود. انسان تنها عنصر ذی شعوری است که به عنوان هماهنگ کننده سایر عوامل سازمانی، نقش اصلی را بین کلیه عوامل دارد. در جامعه اطلاعاتی، شرکت ها به توسعه مزیت های رقابتی مبنی بر استفاده مناسب و متمرکز از فناوری اطلاعات و ارتباطات نیاز دارند، که عاملی حیاتی برای موفقیت در بازار امروزی است. فناوری های اطلاعات و ارتباطات در توسعه مدل های سازمانی جدید، رقابت در بازارهای جدید یا ارتقاء ارتباطات درونی و بیرونی به سازمان ها یاری می رساند. با توجه به اهمیت بسیار بالای نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات و همینطور توانمندی کارکنان در سازمان هاج در بقا و پیشرفت سازمان ها، در این تحقیق برآنیم تا رابطه دو متغیر مهم و نیرومند سازمانی بیان شده را مورد بررسی قرار دهیم و نوع رابطه و شدت تاثیر گذاری آن ها را بستجیم تا مدیران ارشد سازمان ها را بر لزوم به کارگیری فناوری اطلاعات و توانمند کردن کارکنان آگاه سازیم و با عواملی که می توان به صورت کاربردی برای توانمند سازی به کاربرد، آشنا سازیم.
.2 ادبیات و پیشینه تحقیق
.1-2 فناوری اطلاعات
فناوری اطلاعات از دو واژه اطلاعات2 و فناوری3 ترکیب یافته و عبارت است از مجموعه تکنیک ها و ابزارهایی که ما را در ضبط، ذخیره سازی، پردازش، بازیابی، انتقال و دریافت اطلاعات یاری می رساند. این فناوری بر بهینه سازی و پشتیبانی سیستم های فعال با محوریت اطلاعات و دانش تاکید دارد.[10] فناوری اطلاعات عبارت است از کاربرد رایانه و دیگر فناوری ها برای کار با اطلاعات.[11] که شامل موضوعات مرتبط به مباحث پیشرفته علوم و فناوری رایانه ای، پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی و کاربردهای آن می شود.[12] فناوری اطلاعات و ارتباطات شاخه ای از فناوری است که با استفاده از سخت افزار، نرم افزار و شبکه، مطالعه و کاربرد داده و پردازش آن را در زمینه های ذخیره سازی، دست کاری، انتقال، مدیریت و کنترل خودکار امکان پذیر میسازد.[13] فن آوری اطلاعات با تعدیل فرایندهای کاری، بهبود بهره وری وکیفیت خدمات و نیز حفظ بانک اطلاعاتی جامع در مورد مشتریان، عرضه کنندگان، کارمندان و فرایندها و پروژه ها، توسعه و پیشرفت سازمان را سبب خواهد شد. این فن آوری با فراهم آوردن راه حل منطقی برای مدیریت همراه با کاهش هزینه ها و زمان، سعی در کنترل و نظارت بر همه امور از یک نقطه مرکزی دارد.[14]
.2-2 توانمندسازی
در دنیای جدید سازمانی دائم التغییر، رقابتی و محیطهای پرتلاطم، اصول سنتی مدیریت و سازمان مانند: دیوانسالاری، فرماندهی و کنترل مورد تاختوتاز قرارگرفته است. نیروی انسانی برای بروز استعدادها و خلاقیتهای خود نباید در پیچوخم دیوانسالاری گرفتار شود و نتواند از تواناییهای بالقوهی خود استفاده کند و به حل مسائل و مشکلات بپردازد.[15] سازمانها در این وضعیت، نیازمند نیروی انسانی توانمند، خودفرمان، کارآفرین، مسئولیتپذیر و دارای ابتکار میباشند. اینگونه سازمانها باید طوری طراحی شوند که همه کارکنان در فرایندهای برنامهریزی، تصمیمگیری و در تعیین اهداف مشارکت داده شوند.[16] صاحبنظران پیرو دیدگاه ارگانیک1 ، توانمندسازی را بر اساس باورها و جهتگیریهای شخصی کارکنان به نقش خویش در شغل و سازمان تعریف کردهاند.[15] تعریف توانمندسازی در بین دانشمندان بهشدت متفاوت است. نخستین تعاریف در خصوص توانمندسازی را کانگر و کانونگو - 1998 - 2 ارائه دادند.[17] کانگر و کانانگو - - 1988 توانمندسازی را فرآیند افزایش احساس خود کارآمدی در افراد از طریق شناسایی و حذف شرایطی که موجب ناتوانی کارکنان شده ، میدانند.[18]
