بخشی از مقاله
چکیده
معماری فضاهای منطبق با ساختار آینده جهت دستیابی به مبانی توسعه پایدار؛ بر اساس اصول انتقال اطلاعات و فناوری ارتباطات شکل خواهد گرفت و تحول چهره شهرها و ساختار کالبدی معماری و شهرسازی مستلزم شناخت موانع و بررسی نواقص ،جهت توسعه و دستیابی به این اصول میباشد. این پژوهش سعی دارد تا با بررسی نقش فناوری ارتباطات و اطلاعات - ICT - در هوشمندسازی اماکن مسکونی و اداری؛ نقش حیاتی این علوم را در برقراری آسایش فیزیکی بررسی نموده و در نهایت با بررسی موانع رشد و توسعه ساختمانهای هوشمند؛ راهکارهایی را جهت توسعه علمی و عملی فرآیند هوشمند سازی و معرفی ساختمانهای هوشمند به عنوان عواملی که باعث حفظ و بقاء منابع انرژی گردیده و همچنین مانع از افزایش آلودگی محیط زیست میگردند ، ارائه دهد .
برای این منظور در مرحله اول خانههای هوشمند در شهر الکترونیک مورد بررسی قرار گرفت و سپس نقشICT در دستیابی به مدیریت صحیح انرژی در ساختمان مسکونی بررسی گردید.در مرحله دوم با اجرای پژوهش میدانی در سطح شهر مشهد وضعیت توسعه و مبانی ICT مورد مطالعه قرار گرفت . مطالعات صورت گرفته نشان میدهد کمبود و نقصان امکانات پایه و زیر بنایی ICT باعث کاهش پذیرش فرآیند هوشمندسازی بوده و میزان رضایت شهروندان از خدمات الکترونیک و جلب اعتماد آنها ، باعث گرایش بیشتر به سمت هوشمندسازی خواهد شد . همچنین در خاتمه با نتایج به دست آمده از این تحقیقات روشهایی جهت تسهیل فرآیند هوشمندسازی به عنوان یک التزام در معماری و شهرسازی مطرح گردید .
مقدمه
طرح مساله
تحولات تکنولوژیک عرصه صنعت و فناوری و رشد روز افزون آن علی رغم محاسن بی شمار،دارای محدودیتهای ناشناختهای میباشد.اگر فناوری های نوین به شکل جدی در عرصه های گوناگون به کار گرفته نشود و به صورت تخصصی وارد عرصه شهرسازی نشود، در نهایت محیطهای شهری به بستری از رد و تکذیب واقعیت بدل خواهد شد و در سیر تحولات ، فرهنگ و هویت ملی در عرصههای شهری رنگ خواهد باخت
از طرفی بازگشت ناپذیر بودن منابع انرژی از مسائلی است که نیازمند بازبینی دقیقتر و تخصصیتر بوده و به موازات آن دستیابی و توجه ویژه به اصول اندیشههایی که به عنوان اصول پایداریٍ از آن یاد میشود را میطلبد. معماری پایدارَ از جمله پاسخهایی است که در عرصه ساخت بناهای امروزی به عنوان یکی از مهمترین ارکان دستیابی به جامعه ای پایدار مطرح میگردد که خود دارای اصول و شرایطی است که مطابق با وضعیت جوامع مختلف، تعاریف گوناگونی از آن ارائه میشود و این درحالی است که هدف نهایی، دستیابی به توسعه پایدار می باشد. در جدول شماره 1 ، عوامل کلیدی توسعه پایدار در 3 بخش اقتصاد ، اجتماع و محیط زیست تقسیمبندی شده است .
جدول -1 عوامل کلیدی توسعه پایدار
طراحی پایدار به عنوان زیر مجموعه ای از پایه های توسعه پایدار ، نوعی از طراحی است که قصد دارد به نیازهای امروز بدون آسیب رساندن به منابع نسل آینده پاسخ دهد. در طراحی پایدار به پایداری اجتماعی و اقتصادی به اندازه مصرف انرژی و تاثیر محیطی ساختمانها و شهرها اهمیت داده می شودُ. اندیشه توسعه شهری پایدار تنها در ارتباط با تحولات تاریخی مطرح نمی شود بلکه در این رابطه توسعه خردمندانه علوم مختلف و دانش اجتماعی نیز مطرح است . توجه به تحولات تاریخی باعث می شود حجم و کیفیت دانش موجود درباره محیط زیست شهری افزایش یابد ، از جمله علم شناسایی و رفع آلودگی هوا ، گازهای گلخانه ای ، تغییرات جهانی آب و رابطه مطرح می شوند
در استراتژی 2020 اروپا در بخش " هوشمندیِ ، پایداری و رشد فراگیرّ "، سه موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است : رشد هوشمند ، اقتصاد و توسعه مبتنی بر دانش و نوآوری و توسعه پایدار ترویج منابع کارآمدتر، سبزتر ، اقتصاد رقابتیتر و رشد فراگیر تقویت اقتصاد با اشتغال بیشتر، تحول اقتصادی، انسجام اجتماعی و همینطور یکپارچگی ارضی.
دستیابی به پایداری در عرصه شهری
با بررسی نقش عوامل مختلف در معماری و شهر سازی می توان دریافت که ICT جایگاه ویژه ای در تغییر ساختارها و نظام فرآیند تحولات ایجاد نموده است و در راس این فناوری ها، اینترنت نقش بسیار اساسی و حیاتی ای را به عهده دارد. اینترنت هم موجب تقویت ارتباطات در مسافت های دور شده و هم ارتباطات محلی را تقویت کرده است. به عبارت روشن تر به همان نحو که انقلاب صنعتی موجب جدایی محل کار و زندگی شد، انقلاب دیجیتال پیوندی دوباره میان این دو عرصه را در پی خواهد داشت
پایداری به تنهایی شامل عوامل و مشتقات بسیار گسترده ایست که به عنوان هدف عالیه یک اجتماع مد نظر قرار می گیرد. عوامل بسیاری هستند که در پایداری و توسعه آن نقش دارند . در این بین پایداری در معماری و بالاخص در محیطهای مسکونی شامل عدالت ، زیباییشناسی ، راحتی و آسایش و امنیت و رشد کودکان و هویت اجتماعی و سایر مسائل مشابه آن می گردد.با توجه به کاهش سرانه فضاهای مسکونی و افزایش تعداد مجتمع ها زیستی ، این اصول در درجه های متفاوتی از اهمیت قرار می گیرند و باعث بوجود آمدن پارادایم هایی در محیط های معماری مسکونی می شوند . طبق تحقیقات انجام شده در ایران عوامل اصلی پایداری در محیطهای مسکونی ایران به این ترتیب میباشند : -1 آسایش درون خانه - فیزیکی - -2 بازی پذیری فضاهای باز و چند منظوره برای کودکان و در نهایت هویت اجتماعی و نظم اجتماعی
بهبود شرایط فیزیکی به عنوان مهمترین عامل پایداری در محیط های مسکونی در حالی اهمیت بیشتری پیدا می کند که توسعه پایدار سلسله مراتب شهری، ارتباط مستقیمی با پایداری واحد های مسکونی داشته و عملا شرایط منازل مسکونی تعیین کننده نمودار پایداری محلهها و در نهایت شهر خواهند بود . در این پژوهش ، کاهش مصرف انرژی به عنوان یکی از عواملی که ارتباط مستقیمی با شرایط فیزیکی درون خانه داشته و می تواند به شکل مستقیم در پایداری منابع انرژی دخالت داشته باشد مورد مطالعه قرا میگیرد و همچنین با نگاهی به روند ایجاد سخت افزارها و نرم افزارها در جهت نیل به این هدف نقش عوامل تکنولوژیکی در آن مشخص میگردد .
ساختمان هوشمند در شهر الکترونیک
ساختمان هوشمند:مفهوم ساختمان هوشمند معرفی نوعی تبادل اطلاعات قوی و بدون نقص میان بخشهای مختلف ساختمان است . با توجه به فراگیر بودن این تعریف میبایست کلیه اجزائی را که در اداره کردن ساختمان نقش ایفا میکنند را نام برد . بخشهایی نظیر بخشهای مکانیکی ، کنترل دسترسی،امنیتی ، مدیریتی ، نورپردازی ، نگهداری و تعمیر ، شبکه های محلی و مدیریت انرژی . هوشمندی در ساختمان به معنای کنترل و مدیریت اجزای یک بنا توسط کاربرانی است که از توانایی های رایانه ها استفاده می کنند تا با بر آورده کردن نیازهایی نظیر کارآمدی ، سودمندی ، ذخیره انرژی ، سرگرمی ، تفریح ، افزایش زیبایی و دکوراسیون ساختمان ، بازگشت سرمایه و کاهش هزینههای زندگی، افزایش سطح رفاه و آسایش و قابلیت ارتقاء تجهیزات باعث صرفه جویی انرژی ،افزایش عمر مفید تجهیزات و ارزش افزوده ساختمان می گردد.
آسایش در محیط زندگی از عوامل افزایش ماندگاری در محیط مسکونی به شمار میرود.صرف نظر از طراحی معماری فضاهای مسکونی که با شرایط متفاوت تاثیرات زیادی در افزایش حضور ساکنین در محیط زندگی دارد ، تامین نیازهای حداقلی همچون سرمایش و گرمایش ، تنظیم ورود نور و تهویه مناسب دراین مکانها از اهمیت بالایی برخوردارند . سامانههای مختلفی درحال حاضر برای اجرای این سیستم در خانههای مسکونی طراحی و اجرا می گردد که میتواند بین 10 تا 30 درصد کاهش قیمت و هزینه و انرژی را به دنبال داشته باشد.
سامانه های مدیریت انرژی - 7 - EMS و یا سامانههای مدیریت ساختمان - 8 - BMS اگر چه نیازمند صرف هزینه ای علاوه بر هزینههای ابتدایی ساختوساز است،ولی هزینه هایی که برای راهاندازی این سیستمها می گردد بین 3 تا 5 سال به طور کامل احیا می گردد و به این ترتیب با داشتن وسیلهای برای صرفهجویی در مصرف می توان به حفظ و تامین سرمایه اصلی به میزان مطلوب و مدیریت زمان دست یافت
