بخشی از مقاله
تعاريف ، ابعاد، الزامات و تجربيات ، ارائه راه کارهايي براي شهر تهران
چکيده
شهرالکترونيک به آن صورت که در ايران در حال اجرا مي باشد، تنها به ارائه خدمات دولتي به شهروندان بصورت الکترونيکي مربوط ميشود، هرچند در اين امر نيز به موفقيت تمام نرسيده است . اما سوالي که در اين تحقيق به دنبال پاسخ به آن هستيم ، تعريف جهاني که از شهر هوشمند صورت ميگيرد چيست ، چه ابعاد و مدل هايي براي شهرهوشمند مطرح ميباشد و شاخص هاي ارزيابي درجه پيشرفت در شهرها چيست ، و در نهايت تجربيات صورت گرفته در اين خصوص چيست . روش تحقيق در قسمت نخست به صورت کتابخانه اي بوده و از منابع اينترنتي و به روز سعي شده استفاده گردد و در قسمت دوم تحقيق به تحليل کيفي نمونه موردي پرداخته ايم . در اين مقاله به بررسي تجربيات جهاني در خصوص شهر هوشمند و مدل هاي موجود پرداخته ايم . طبق تحقيقات صورت گرفته در اين مقاله ، شرکت اي بي ام (IBM)، غول نرم افزاري آمريکا دست به ارائه خدماتي جهت شهر هوشمند زده و همچنين کميسيون جامعه اروپا نيز به ارائه ابعاد شهرهوشمند و شاخص هاي آن پرداخته است . در اين مقاله به بررسي تطبيقي اين دو مدل شهرهوشمند پرداخته ايم و سپس باتوجه به شرايط و زيرساخت هاي موجود در شهر تهران به بررسي وجوه تحقق پذيرفته در شهر تهران و بيان راهکارهايي براي تحقق ديگر ابعاد شهرهوشمند پرداخته ايم . باتوجه به مطالعات صورت گرفته ، شهر تهران اگر خواهان رسيدن به شهرهوشمند ميباشد اولين الزام بيان شده باتوجه به تجربيات جهاني، وجود سيستم شبکه دسترسي اطلاعاتي بصورت رايگان و در تمام سطح شهر است ، همچنين ميبايست به استفاده از روش شهرهوشمند در آموزش ، مديريت منابع آب ، ايجاد امنيت براي شهروندان و استفاده در سيستم حمل ونقل عمومي دست بزند.
واژه هاي کليدي : "شهر هوشمند"،اي بي ام "،کميسيون جامعه اروپا"،شهر تهران "،"تجربيات شهرهوشمند"
مقدمه
جهاني شدن ، شهري شدن و صنعتي شدن سه مشخص اصلي هستند که ورود شهرنشيني به قرن ٢١ را نويد مي دهند. حدود %٧٠ جمعيت جهان به زودي در شهرها ساکن خواهند بود[١].
شهرها حدود ٨٠% توليد ناخالص داخلي (GDP) جهاني را ايجاد مي کنند که البته اين ميزان به سرعت روبه افزايش مي باشد. با درنظرگيري مقوله هاي ضروري تغييرات اقليمي و محيط زيست پايدار، دولت هاي مرکزي و محلي در سرتاسر دنيا برنامه هايي را جهت ايجاد و توسعه شهرهاي هوشمندتر و سبزتر تهيه نموده اند[٢].
عصر جهانيشدن اقتصاد و گذار از دوره صنعتي و فورديسم ، عصر رقابت اطلاعاتي است . از آنجا که در اين دوران صنعتي و فورديسم ، توسعه شهرها به ميزان دسترسي فيزيکي به زير ساخت ها و موادمعدني و سخت افزارهاي کلان مقياس متکي است ، اکنون "اطلاعات " و نحوه استفاده از آن ، اهميت بالايي در توسعه شهرها دارد. به دنبال تجديد ساختار اقتصادي و اجتماعي جهاني، تحولي در مفهوم توسعه شهري و پارادايم (الگو)هاي آن به وجود آمده است : از آن جمله شهر هوشمند، پارادايمي براي توسعه شهرها در جامعه اطلاعاتي است . شهرهاي هوشمند، نتيجه برهم کنش هاي ميان شهروندان ، نهادها و کارکردهاي شهري با استفاده از اطلاعات و فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT) ميباشند. آن ها مظهر قدرت گيري شبکه هاي اطلاعاتياند و در عين حال مديريت آنها تا حد زيادي به شيوه درست استفاده از اطلاعات آي سي تي (information communicatioan and technology) و فناوري هاي پيشرفته و ديجيتال پيوند خورده است [٣].
بيشتر شهرهاي پيشرو در اروپا، ايالات متحده و آسيا تکنولوژيهاي ICT و سبز را جهت بازآفريني فرصت هاي اقتصادي و تقويت رقابت پذيري جهاني خود اتخاذ نموده اند. اين موارد از عمليات مختصر تميزکاريهاي فردي تا پروژه هاي عظيمي که از طريق طرح هاي جامع کل محدوده شهري را تغيير داده و زير ساخت ها را بهبود مي بخشند، متغير هستند. با وجود سرزنده بودن اين طرح ها، پژوهش شهرهوشمند همچنان در مرحله مقدماتي باقي مانده است .
بحث هاي پيرامون ادبيات تئوريها و چارچوب هاي مرتبط بسيار مختصر ميباشند. براي اين حيطه ي وسيع استفاده از تکنولوژي ضروري بوده و بايستي براي حداکثر تاثيرگذاري، به صورت يکپارچه در يک سيستم پيچيده مورد استفاده قرارگيرد[١].
با توجه به شکاف هاي موجود در تئوري و عمل براي شهرهاي
هوشمند، هدف اصلي اين مطالعه ، ايجاد يک طبقه بندي براي تحليل توسعه شهرهوشمند است . اين چارچوب يک کاوش نظام مند تر از توسعه هوشمندو اجراي آن را مقدور ميسازد. بهترين شيوه هاي توسعه توليدات و خدمات نوآورانه در شهرهاي هوشمند چيست ؟ از تجربيات شهرهاي هوشمند خاص چه درس ايي ميتوان گرفت ؟ شهرها با استفاده از مشارکت خصوصي- همگاني، تشکيل مدل هاي تجاري که ارزش افزا هستند، و ادغام فن آوريهاي متفاوت ، در يک اکوسيستم توليدکننده چگونه ميتوانند بر چالش هاي خود فائق آيند؟ چه ساختارهاي سياستي و حکمروايي در حمايت از توسعه و ايجاد صنايع سبز هوشمند براي شهرها موثر هستند؟ نيروهاي محرک در پشت اين طرح ها چه هستند؟[١].
جهت رسيدگي به چالش هاي اين پژوهش ، اين مطالعه يک طبقه بندي جامع را در قالب چارچوبي مفهومي، براي توسعه و پياده سازي روش هاي شهرهوشمند پيشنهاد ميکند[١].
با توجه به اين موارد پرداختن به مقوله شهرهوشمند در تمام کشورها از جمله ايران و منطقه کلانشهري تهران ضروري مينمايد، در اين تحقيق در بخش اول با مراجعه به متون و مقالات به روز مرتبط به صورت اسنادي به بررسي مقوله شهرهوشمند پرداخته ايم .
سپس با تحليل کيفي اطلاعات بدست آمده از مرحله قبل به بررسي نمونه مورد مطالعه (شهر تهران ) پرداخته ايم . شهر تهران را مطابق با اصول استخراج شده از مباني نظري و آمار و اطلاعات سازمان ها و ارگان هاي مختلف و شهرداري، تحليل نموده و در انتها به بيان نتايج تحقيق پرداخته ايم .
ابعاد شهر هوشمند
امروزه در سطح بين المللي، دو جامعه عمده هستند که مبحث شهر هوشمند را به طور جدي دنبال ميکنند. يکي The( IBM International Business Machines Corporation)، (که يک شرکت مشاور آمريکايي چندمليتي است ) که بيشتر راهبردهاي اجرايي ارائه داده و بر اساس مسائلي که وجود دارند به ارائه راه حل هاي اجرايي ميپردازد[٤]. دومي کميسيون جامعه اروپاست . مدل شهرهوشمند اولين بار به وسيله اتحاديه اروپا براي توسعه ٧٠ شهرکوچک و متوسط اروپايي به کار گرفته شد و ضمن تدوين وضعيت حال حاضر و شرايط ايده آل هر يک از اين شهرها، راهکارهاي منحصربه فردي براي تحقق اين آرمان براي هريک از شهرهاي موردنظر در قالب برنامه هاي راهبردي کوتاه مدت ، ميان مدت و بلندمدت تدوين شد[٣].کميسيون جامع اروپا از سال ٢٠٠٧ تا کنون ٣ روش در خصوص معيارهاي ارزيابي شهرهوشمند ارائه داده است . اين کميسيون به ارائه راهبردهايي پرداخته که به دليل اجرايي بودن در سراسر جهان از آن ها استفاده شده است و اين راهبرها از جمله منابعي هستند که در اين مقاله از آن ها استفاده شده است [٥].
راهبردهاي IBM در راستاي شهرهوشمند:
شکل شماره ١: مدل سازي شهرهوشمند توسط IBM(ماخذ:[4])
اول . راه حل هاي برنامه ريزي و مديريت :
١. راه حل هاي مرتبط با امنيت عمومي:
- مرکز مديريت اضطراري IBM
- راه حل هاي مرتبط با الزامات قانوني براي شهرهاي هوشمندتر
- الزامات قانوني هوشمند IBM
- تحليل هوشمند يکپارچه
- هدايت تاکتيکي
- ارتباط ويديويي و مجموعه تحليلي توسط IBM
- راه حل هاي شهرهاي هوشمند مرتبط با مديريت بحران
- تحليل محتوا [٤]
براي مثال ، در مسا،آريزونا، نيروي پليس از شيوه هاي پليسي هوشمندانه تري براي دسترسي سريع تر به اطلاعات استفاده مينمايد[٤].
.2راه حل هاي مرتبط با ساختمان ها و برنامه ريزي شهري هوشمندتر
- بهينه سازي انرژي
- مديريت دارايي شهرسازي
- مديريت تسهيلات
براي مثال ، در ميامي، استاديوم سان -لايف به مقاصد تفريحي تغيير داده شده است .
.3 راه حل هاي اداري مرتبط با سازمان ها و حکومت
- فر اهم کردن و استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي براي دولت از طرف IBM و ESRI
- اجراي گونه هاي مديريت حکومت
- همکاري اجتماعي ابرهوشمند براي حکومت
- ابر محاسبات براي دولت منطقه اي و محلي
براي مثال : در فورت ورث تگزاس ، مرکز عمليات مشترک بحران و ارتباطات ، زمان پاسخ دهي را بهبود ميبخشد.
دوم . راه حل هاي مرتبط با زيرساخت ها:
.1 راه حل هاي مرتبط با انرژي و آب
- راه حل هاي شبکه سودمند هوشمند
- تغيير شکل عمليات مشتريان
- اندازه گيري هوشمند و فراتر از آن
- مديريت دارايي شرکت IBM براي انرژي و سودمندي
- آب هوشمند IBM
- مديريت دارايي شرکت IBM براي آب
براي مثال ، در شهرستان Dade در ميامي، حفاظت و نگهداري از آب و سنسورهاي هوشمند، سبب ذخيره يک ميليون دلار شد.
- راه حل هاي مرتبط با محيط زيست
- بهينه سازي انرژي
- مديريت تسهيلات [٤]
براي مثال ، در جزيره بورن - هولم دانمارک، تحت برنامه اي ، از انرژي باد براي توليد برق استفاده شده است [٤].
.2 راه حل هاي مرتبط با حمل ونقل
- مرکز مديريت حمل ونقل IBM
- حمل ونقل هوشمند
- مديريت کرايه يکپارچه براي حمل ونقل
- راه حل سيستم هاي عملياتي مديريت فرودگاه توسط
IBM
- ارتباط ويديويي و مجموعه تحليلي توسط IBM
- بهينه سازي ناوگان براي سفر و حمل ونقل
- راه حل هاي بهينه سازي IBM ILOG براي سفر و حمل ونقل
- مديريت دارايي و راه حل هاي نگه داري براي IBM [٤]
براي مثال ، رسانه هاي اجتماعي خواست گاه هاي جديدي هستند که فرصتي جديد براي سطحي نو از پاسخ گويي مديران شهري فراهم ميآورند[٤].
سوم . راه حل هاي مرتبط با مردم
١. راه حل برنامه هاي اجتماعي
- راه حل مراقبتي IBM براي مديريت معلولين
- راه حل مراقبتي IBM براي اشتغال
- راه حل مراقبتي IBM براي دستمزدها
- راه حل خدمات خانوادگي توسط IBM
- راه حل مراقبتي IBM براي کمک هاي اجتماعي [٤]
براي مثال ، شهرستان آلامدا در کاليفرنيا، خدمات اجتماعي را توسط هماهنگي سازمان ها از طريق يک سيستم گزارش دهي جديد ارتقا بخشيده است [٤].
٢. راه حل هاي مرتبط با سلامتي
- راه حل هاي مراقبتي براي مديريت درمان
- راه حل هاي مديريت دارايي و مراقبت IBM
- مديريت تقلب و سوء استفاده براي پرداخت کنندگان
- مديريت داراييهاي سلامتي
- کاربران ٣٦٠ براي بهداشت و درمان
- راه حل هاي مراقبتي براي اصلاح درمان
- تجزيه و تحليل کسب وکار براي بهداشت و درمان [٤]
براي مثال ، بيمارستان بانکوک، از طريق نگهداري سوابق قبلي بيمار و زمان واقعي اطلاعات تجارت ، درمان را شخصي و تصميم سازي را بهينه نموده است [٤].
٣. راه حل هاي مرتبط با آموزش
- ارائه چارچوبي براي آموزش هوشمندتر توسط IBM
- نرم افزار تحليلي هوشمندتر IBM براي آموزش وپرورش
- راه حل هاي مدرسه محور توسط IBM
- راه حل هاي VCLتوسط IBM براي ابر (مجازي)
- نوآوري در تحقيقات شهرسازي
- راه حل هاي اداري براي آموزش وپرورش توسط IBM
- مديريت دارايي براي آموزش وپرورش
- راه حل هاي دانشگاهي براي آموزش عالي توسط IBM
- مديريت ريسک بنگاه ها براي آموزش عالي [٤]
براي مثال ، دپارتمان آموزش شهرستان هميلتون ، از ابزارهاي تحليلي و پيشرفته اي براي نگهداري بچه ها در مسير صحيح استفاده نموده است [٤].
راهبردهاي کميسيون جامع اروپا در راستاي شهرهوشمند:
با توجه به پس زمينه تغييرات اقتصادي و تکنولوژيکي که به علت جهاني شدن و فرايندهاي يکپارچه ايجاد شده اند، شهرهاي اروپايي به طور هم زمان با چالش ترکيب رقابت پذيري و توسعه پايدار شهري مواجه شده اند. واضح است که اين چالش اثراتي بر کيفيت زندگي مانند شرايط مسکن ، اقتصادي، فرهنگي و زيست محيطي خواهد داشت . اين پروژه با کلانشهرهاي اروپايي ارتباطي ندارد و چشم انداز شهرهاي متوسط براي توسعه را مدنظر قرار داده است . چون بيشتر جمعيت شهري در کلانشهرها ساکن بوده و توجه عمومي بيشتر بر روي اين شهرهاست ، در بعضي موارد شهرهاي متوسط اغلب ناديده انگاشته ميشوند. اين شهرهاي متوسط که در موارد مختلف مجبور به کنار آمدن با رقابت با متروپليس هاي بزرگ هستند، در مواردي مانند حجم هاي حياتي، منابع و ظرفيت سازمان دهي به نظر کمتر توسعه يافته ميباشند[٣].
اين کميسيون در طي سه سال ٢٠٠٧، ٢٠١٣ و ٢٠١٤، مدل زير را در ورژن هاي مختلف براي شهرهوشمند ارائه داده است :
شکل شماره ٢ مدل شهر هوشمند پيشنهادي کميسيون اروپا (ماخذ[٥])
مدل فوق در سال هاي ذکر شده شامل عوامل زير بوده است :
