بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین الزامات مربوط به تعمیر و نگهداري وسایل ﭘﺮﻧﺪه، تدوین و طراحی دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ فنی انجام تعمیرات ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ 1 در پریودهاي زمانی مناسب 2 و متناسب با میزان قابلیت اطمینان ﺳﻴﺴﺘﻢ 3 است. در این مقاله ایمنی را یک کمیت کیفی مینامیم و پایایی و قابلیت اطمینان را بهعنوان کمیت کمی - عددي - تبدیل شدة ایمنی میپذیریم و براساس اعداد به دست آمده، به طراحی دستورالعمل فنی انجام تعمیر و نگهداري پیشرفته براي یک قطعه که اقلام ویژة تعمیراتی 4 محسوب میشود پرداخته ﺧﻮاﻫﺪ شد.
بدین وسیله امکان تدوین و طراحی فکه1 براي وسایل پرندة سبک و سنگین ﺳﺎﺧﺖ داخل و نیز کنترل ایمنی وسایل پرندة مدرن 5 در صورت بروز مشکلات و خرابیهاي متعدد با تشخیص عحق مهیا شده و ایمنی که محصول نهایی این فرایند است تضمین میشود. از آنجا که ایمنی به معناي دور بودن از خطر و ریسک - و هرآنچه منجر به ایجاد صدمه میگردد - و کاهش صدمات جانی و خسارات مالی ناشی از وقوع ریسک محسوب میشود و چون ریسک احتمال بروز خطر که با فراوانی و شدت همراه است تعریف گردیده، بنابراین از طریق تحلیلهاي پایایی و توابع احتمال، ایمنی به صورت عددي کنترل شده و در نهایت بر پایه دو دیدگاه نظري و ساختاري قطعه و یا سیستم، امکان طراحی فکه1 تعمیراتی پیشرفته با هدف حفظ و بقاي ایمنی بهعنوان مهمترین پیشنیاز و الزامات تعمیرات و نگهداري پیشرفته در مدت زمان بهرهبرداري فراهم میگردد.
مقدمه
عصر حاضر، عصر هوانوردي محسوب میشود. عصر تکنولوژي هوافضا، عصري که سرعت وقوع تحولات علمی و طراحی در این صنعت سرسامآور است و ما هر روز در هر گوشه از جهان ناظر تغییرات شگرف در این صنعت میباشیم. لازم است همگام با این تحولات عظیم تغییرات لازم در جهت همسو شدن با شرایط امروزي صنعت در همه مؤسسات هوانوردي اعم از سازندگان هواپیما، تعمیرکنندگان هواپیما، سازمان هواپیمایی کشوري و مراکز آموزش مرتبط با صنعت ایجاد شود. نحوه کنترل ایمنی در صنعت هوانوردي از موضوعاتی است که پایههاي قوت کشورها در این رشته از صنعت با تکنولوژي برتر محسوب میشود.
آنچه در نظر صاحبنظران صنعت هوانوردي تاکنون مورد قبول واقع شده این نکته است که انجام تعمیر و نگهداري پیشرفته وسایل پرنده در بالاترین سطح و در همه حوزههاي تخصصی، پس از طراحی و ساخت وسایل پرنده سرمایهگذاري درازمدتی است که با سایر نهادهاي زیربخش هوافضا ارتباط داشته نهایتاًو توسعه این دو شاخه از صنعت منجر به توسعه کلیه زیرساختهاي ذيربط میشود.
سیستم تعمیر و نگهداري پیشرفته یکی از عظیمترین سرمایههاي است که هر کشوري براي پیشرفت صنعت حمل و نقل هوایی خود در اختیار دارد و چنین سامانهاي اگر بهخوبی سازماندهی شود و بتواند با انجام صحیح و بهموقع دستورالعملهاي تعمیر و نگهداري از بروز خرابیها جلوگیري نماید، سامانه موفقی خواهد بود؛ و اگر نتواند همگام با سازمان طراحی در راستاي پیشنهاد و تصویب دستورالعملهاي غیربرنامهاي که امکان تأیید و درج آنها در جدول زمان بندي تعمیر و نگهداري وجود دارد حرکت نماید، در نظام رقابتی جهان نابوده شده و از رشد و حرکت بازخواهد ماند.
طراحی و اجزاي آن در همه نسلهاي اول، دوم و سوم وسایل پرنده براساس احتمال وقوع خرابیها و از کار افتادن احتمالی قطعات صورت میپذیرد. بنابراین، بررسی احتمال وقوع خرابی، ماندگار بودن سیستم در ازاي خرابی یک قطعه، پایایی و ایمن ماندن سیستم از مواردي است که باید بهعنوان یکی از مهمترین الزامات تعمیر و نگهداري وسایل پرنده مورد بررسی قرار گیرد.
عوامل و اجزاي مؤثر در تعمیر و نگهداري وسایل پرنده
محل تعمیر و نگهداري، ساختار مناسب، افراد فنی کافی و مجاز، سیستم کیفی پویا و جدول تعمیر و نگهداري مصوب و تأمین اقلام یدکی، مواد خام و مصرفی از منابع معتبر و تأییدشده، از عوامل مؤثر در تعمیر و نگهداري وسایل پرنده محسوب میشوند.
1. محل تعمیر و نگهداري که باید متناسب با حیطه اختیارات اعطاشده و براساس جدول تعمیر و نگهداري مصوب بوده و داراي تجهیزات از قبیل تجهیزات ایمنی، شستشوي وسایل پرنده و قطعات، روشنایی، تهویه و انبار مناسب باشد.
2. ساختار سازمانی مصوب که در آن جدول تشکیلات سازمانی و روابط مسئولان تعمیر و نگهداري تعریف شده باشد. این ساختار باید داراي سیستمی باشد که کار کنترل نگهداري و تعمیرات وسایل پرنده و دستگاه هاي مربوطه به آن را انجام داده و صحت انجام آن را براساس دستورالعمل تعمیر و نگهداري گواهی نماید.
3. براساس حیطه اختیارات اعطاشده باید تعداد کافی افراد فنی مجاز و مجرب براي انجام کارهاي متعدد مندرج در جدول تعمیر و نگهداري وجود داشته باشند تا بتوانند مسئولیت هاي محوله را به نحو مطلوب انجام دهند.
4. هر مؤسسه تعمیر و نگهداريکننده باید داراي یک سیستم کیفی بوده تا در هنگام و بعد از نگهداري یا تعمیرات، قسمت هاي مختلف هواپیما اعم از بال و بدنه، موتور، ملخ، آلات دقیق، رادیو و سیستمهاي هواپیما توسط بازرسان صلاحیت دار کنترل کیفی مورد بازرسی قرار گرفته و پس از حصول اطمینان از حسن انجام کارها براساس دستورالعمل هاي مندرج در جدول تعمیر و نگهداري گواهی ترخیص صادر شود.
5. یکی از مهم ترین عوامل و اجزاي مؤثر در تعمیر و نگهداري وسایل پرنده، جدول تعمیر و نگهداري میباشد که در آن دستورالعمل هاي فنی و تعمیرات جلح1Aض کلیه اجزاء و سامانههاي وسیله پرنده درج گردیده به طوري که این برنامه زمان بندي شده و یا جدول تعمیر و نگهداري، پایه و اساس تعیین و تأمین عوامل 1 تا 4 میباشد.
جدول و برنامه زمان بندي شده تعمیر و نگهداري وسایل پرنده
در کشور ما ساخت وسایل پرنده سبک و سنگین آغاز شده و موفقیت آنها مرهون دو موضوع خواهد بود.
−اولاً، طراحی آنها بسیار دقیق بوده و محصولات تولیدهشده توانایی و قابلیت رقابت با مورد مشابه را داشته باشند.
−ثانیاً، دستورالعملهاي فنی و تعمیراتی تدوین و طراحیشده، بتوانند ایمنی وسایل پرنده را تضمین نموده و اجراي آنها باعث افزایش هزینهها و زمان توقف فعالیت پروازي هواپیما نسبت به موارد مشابه نشود.
براي تحقق این اهداف ضروت دارد دستورالعملهاي فنی انجام تعمیرات هواپیماها در دورههاي زمانی مناسب و متناسب با میزان قابلیت اطمینان سامانه تدوین و طراحی گردند. در هواپیماهاي جدید، تدوین و طراحی دستورالعملهاي فنی براساس تحلیلهاي مهندسی قابلیت اطمینان انجام میپذیرد به طوري که دستورالعملهاي فنی تدوینشده براي ادامه حیات و فعالیت پروازي وسایل پرنده ارتباط مستقیم با تئوري قابلیت اطمینان دارند. در این روش، ایمنی یک کمیت کیفی است که براساس تئوري قابلیت اطمینان به کمیت عددي تبدیل شده استنهایتاً؛ براساس اعداد به دست آمده از معادلات قابلیت اطمینان نسبت به تدوین و طراحی دستورالعمل فنی براي یک قطعه و یا سامانه اقدام میشود.
اهمیت و ضرورت آشنایی با فرایند تدوین و طراحی دستورالعمل هاي تعمیر و نگهداري
تدوین و طراحی مفاد دستورالعملهاي فنی انجام تعمیرات در همه نسلهاي اول، دوم و سوم وسایل پرنده براساس احتمال وقوع خرابیها و از کارافتادن احتمالی قطعات صورت میپذیرد. بنابراین، بررسی احتمالات وقوع خرابی، ماندگار بودن سامانه در ازاي خرابی یک قطعه و پایایی و ایمن ماندن سامانه از مواردي است که در تدوین و طراحی هریک از دستورالعملهاي تعمیر و نگهداري نقش اصلی را ایفا مینماید و چنانچه دستاندرکاران و صاحبنظران فعال در صنعت تعمیر و نگهداري به صورت اساسی با فرایند تدوین و طراحی دستورالعملهاي فنی انجام تعمیرات آشنا شوند میتوانند نسبت به تدوین و طراحی دستورالعملهاي فنی انجام تعمیرات براساس تحلیل هاي پایایی و قابلیت اطمینان اقدام نمایند. اگر ایمنی و ثابت نگه داشتن آن در مدت زمان بهرهبرداري بحث اصلی بخش تعمیرات محسوب شود، بنابراین پایایی و قابل کنترل نمودن این کمیت کیفی و تبدیل آن به کمیت عددي فرایندي است که منجر به تصمیمگیري در مورد نحوه تدوین و طراحی نوع و زمان اجراي یک دستورالعمل فنی انجام تعمیرات میشود.
از آنجا که در صنعت هوانوردي قابلیت اطمینان را با ایمنی مترادف میدانند و کنترل عددي پایایی - قابلیت اطمینان - ، کنترل عددي ایمنی محسوب میشود، لذا توان با استفاده از اعداد محاسبهشده و به دست آمده زمان اجراي دستورالعملهاي فنی انجام تعمیرات مناسب را تعیین نمود و در نهایت ضریب ایمنی را با کمترین هزینه ثابت نگه داشت.
از آنجایی که در شور رویکرد جدیدي در جهت هواپیماسازي وجود دارد، لذا بدون توجه به بخش طراحی - تدوین طراحی دستورالعملهاي فنی - نمیتوان محصول مطمئن ارائه نمود و چنانچه خطوط هوایی درصدد سودآوري بیشتر از طریق انجام تعمیرات اساسی هستند باید مسیري متفاوت نسبت به گذسته را انتخاب نمایند و با آگاهی از نحوه و فرایند تدوین دستورالعملهاي فنی انجام تعمیرات در هواپیماهاي نسل سوم و جدید و با پیاده کردن سیستم کنترل عددي ایمنی - ارائه عدد قابلیت اطمینان قبل از هر پرواز - توانایی لازم را در جهت کاهش مدت زمان توقف فعالیت پروازي و همچنین انجام تعمیرات براساس فرایند صسنحق6 کسب نمایند.
همچنین بهسادگی میتوان با فراگیري کنترل عددي ایمنی و پایایی و تدوین و طراحی دستورالعملهاي فنی انجام تعمیرات، در مورد طبقهبندي شرکتها از دیدگاه ایمنی اظهار نظر نمود و در خرید هواپیماها بررسی موشکافانهتري انجام داد.
ضمن آنکه میتوان دریافت محصول تولیدي ساخت داخل چقدر موفق خواهد بود و راهکارهاي افزایش موفقیت در راستاي تأمین ایمنی پرواز وسایل پرنده چیست.
