بخشی از مقاله
چکیده :
توسعه بی محابای شهری بطور قابل ملاحظه ای دارای آثار منفی و حتی یکی از دلایل انقراض گونه های جانوری بومی و دفع پرندگان عبوری ، دائمی ، زمستان گذران ، تابستان گذران ، جوجه آور در اکوسیستم های شهری به شمار می رود از سوی دیگر گونه های مختلفی از پرندگان در سراسر جهان وجود دارند که در حال سازگار نمودن خود با محیط زیست شهرها می باشند در حال حاضر مطالعات چندانی در خصوص چگونگی سازگاری و استفاده پرندگان از زیستگاه های شهری در داخل کشور انجام نشده است .این مطالعه با هدف شناسایی و درک اکولوژیک – سیستماتیک رفتار پرنده توکای سیاه با نام علمی Turdus merula که در زون های مختلف زیستگاهی شهر مشهد مشاهده می شود انجام گردیده است .
در این پژوهش با بهره گیری از گزارش ها و منابع معتبر بین المللی ، الگوهای مختلف زیستی این گونه از جمله : الگوهای آشیانه گزینی در سایت های طبیعی و انسان ساخت ، شیوه مراقبت از نوزادان ، همسر گزینی ، فاکتورهای موثر در انتخاب زیستگاه، پارازیت های آشیانه ، استانداردهای ساخت آشیانه های دست ساز و راهکارهای اصلاح زیستگاه این گونه ارزشمند جانوری جهت دستیابی به جایگاه پرنده نگری شهری کلانشهر مشهد ارائه و تدوین گردیده و نگارنده بر این باور است شناسایی گونه های جانوری تنوع زیستی شهر مشهد و درک عملکرد و مکانیسم های اکولوژیک آنها می تواند پیامدهای مهمی را برای حفاظت و مدیریت حیات وحش شهری و در نهایت بهره برداری خردمندانه از کارکرد اکولوژیک هر یک از این جانداران در راستای بهبود سطح خدمات و انجام فعالیت های دستگاه های اجرایی از جمله مبارزه بیولوژیک آفات، کنترل جمعیت جوندگان شهری و ..... در مدیریت شهری و دستیابی به جایگاه مناسبی از شهر اکولوژیک در پی داشته باشد .
واژههای کلیدی:شهر اکولوژیک ، مشهد ، اکولوژی شهری ، تنوع زیستی ، زیستگاه ، Common black bird
مقدمه :
توسعه بی محابای شهری یکی از افراطی ترین اشکال استفاده از سرزمین و دگرگون کردن ساختار آنست که با شتاب افسارگسیخته ای در سراسر جهان اتفاق می افتد - گاستون ، - 2010 بنابراین می توان گفت این موضوع تاثیر منفی و حتی یکی از دلایل انقراض حیات وحش و گونه های جانداران بومی در اکوسیستم های شهری به شمار می رود - سل و همکاران، . - 2014 از سوی دیگر گونه های مختلفی از پرندگان در سراسر جهان وجود دارند که در حال سازگار شدن و تطبیق خود با محیط زیست شهرها می باشند - مولر .2009 فرانسی و چادویک . - 2011این در حالیست که مطالعات در خصوص چگونگی سازگاری و استفاده پرندگان از زیستگاه های شهری علاقمندان بسیاری را به خود مشغول کرده است .
هرچند ماهیت شهرنشینی باعث بروز تغییراتی در اغلب منابع مورد نیاز پرندگان در این محیط شده اما هنوز عوامل محدود کننده حضور اغلب گونه های پرندگان در شهرها شناسایی نشده است - وانگ و همکاران . 2009 گاستون . 2010 ایوانز و همکاران . - 2010 شهرها در مقایسه با مناطق روستایی با تراکم تعداد سایت های آشیانه گذاری انسان ساخت شناخته شده اند و به تبع آن تعداد و تراکم سایت های طبیعی آشیانه گذاری برای پرندگان در شهرها به شدت در حال کاهش است - وانگ و همکاران . - 2008 علاوه بر این چندین ویژگی برجسته محیط زیست شهری از جمله حضور دائمی انسان ، آلودگی صوتی و ترافیک ، پتانسیل بالایی را به منظور تحت تاثیر قرار دادن حضور و آشیانه گذاری پرندگان بر عهده خواهند داشت - وانگ و همکاران 2008 ، یاماک و کیرازلی - 2012
که به نظر می رسد گونه های مختلف پرندگان برای داشتن شانس بالاتر حضور و زادآوری موفق می بایست استعدادهای ویژه ای را برای غلبه کردن بر این دسته از استرس های شهری بدست آورده باشند. توکای سیاه با نام علمی Turdus merula یکی از گونه های منزوی و ترسوی جنگلی است - لونیاک و همکاران - 1990 که هم اکنون بعنوان یکی از گونه های شاخص پرندگان در شهر ها دیده می شود - ایوانس و همکاران . - 2010 تنظیم و تطبیق رفتارهای مختلف این گونه پرنده با محیط شهری از جمله رفتار آشیانه گذاری - سازگاری پرنده در استفاده از سایت های آشیانه گزینی انسان ساخت نسبت به سایت های طبیعی - در شهرهای مختلف دنیا گزارش شده است که می تواند نمایه مناسبی برای توانایی انطباق این پرنده با اکوسیستم های شهری باشد - وانگ و همکاران - 2008 ، البته استفاده از آشیانه های انسان ساخت برای لانه گزینی گونه توکای سیاه در محیط شهری تنها از قاره اروپا و آسیا گزارش شده است - مولر2010 .وانگ . - 2015
مواد و روشها :
این مطالعه با هدف شناسایی و کسب درک اکولوژیک - سیستماتیک از رفتار گونه توکای سیاه با نام علمی Turdus merula و نام متداول - . - Common black bird متعلق به خانواده گنجشک سانان Passeriformes که در پارک ها و مناطق مختلف شهر مشهد - از جمله مسکونی ، باغی ، پارکی، تجاری - مشاهده میگردد و با بهره گیری از گزارش ها و منابع معتبر بین المللی انجام گرفته و نگارنده بر این باور است شناسایی گونه های جانوری مختلف تنوع زیستی شهر مشهد و درک عملکرد و مکانیسم های اکولوژیک آنها می تواند پیامدهای مهمی را برای حفاظت و مدیریت حیات وحش شهری و در نهایت بهره برداری خردمندانه از کارکرد اکولوژیک هر یک از این جانداران در راستای بهبود سطح خدمات و انجام فعالیت های دستگاه های اجرایی در مدیریت شهری و دستیابی به جایگاه مناسبی از شهر اکولوژیک در پی داشته باشد .
توکای سیاه - Turdus merula تصویر شماره - 1 دارای اندازه تقریبی 23 تا 29 سانتی متر که9 تا 10 سانتی متر این طول را دم این گونه اختصاص می دهد ، طول تقریبی دو بال 34 تا 38 سانتی متر . وزن تقریبی80 تا 125 گرم می باشد . رنگ جنس نر سیاه با پاهای سیاه قهوه ای و دور چشمان حلقه ای زرد متمایل به نارنجی روشن می باشد .جنس ماده به رنگ قهوه ای - خاکستری تیره به همراه لکه های خاکستری رنگ است رنگ چانه کمرنگ تر و و ظاهر نابالغین مشابه جنس ماده می باشد اما در قسمت بالای بدن خالدار می باشند. دوره جوجه کشی توکای سیاه 12 Turdus Merula الی 14 روز و میانگین تعداد تخم - کلاچ سایز - در این پرنده 3 الی - 5 میانگین - 4 عدد می باشد، تعداد میانگین جوجه پرورش یافته در هر فصل تولید مثلی 3 فرزند و نوزادان پس از 19-10 روز - میانگین 13.6 روز - دارای پر و بال می شوند . بلوغ جنسی توکای سیاه پس از 12 ماه اتفاق می افتد - دپارتمان کشاورزی و حیات وحش کوئینلند . - 2016
توکای سیاه نابالغ
پراکنش جهانی : توکای سیاه Turdus merula در یک برآورد جهانی 000،000،10کیلومتر مربع را در دنیا اشغال کرده است. خاستگاه اصلی این گونه جنگل های اروپاست که از اوایل قرن نوزدهم گستره زیستگاهی افزایش و به سایر نقاط دنیا از جمله الجزایر؛ آندورا؛ ارمنستان؛ اتریش؛ آذربایجان؛ بلاروس؛ بلژیک؛بوتان؛ بوسنی و هرزگوین؛ بلغارستان؛ کانادا؛ چین؛ کرواسی؛ قبرس؛ جمهوری چک؛دانمارک؛ مصر؛ استونی؛ جزایر فارو؛ فنلاند؛ فرانسه؛ گرجستان؛ آلمان؛ جبل الطارق.یونان؛ هنگ کنگ؛ مجارستان؛ ایسلند؛ هند؛ ایران، جمهوری اسلامی؛ عراق؛ ایرلند؛ایتالیا؛ اردن؛ قزاقستان؛ کویت؛ قرقیزستان؛ جمهوری دموکراتیک خلق لائوس؛ لتونی؛لبنان؛فلسطین ؛ جمهوری عربی لیبی؛ لیختن اشتاین؛ لیتوانی؛ لوکزامبورگ ؛ مقدونیه ،جمهوری یوگسلاوی سابق؛ مالت؛ مولداوی، جمهوری؛ مونته نگرو؛ مراکش؛ نپال؛هلند؛ نروژ؛ لهستان؛ کشور پرتغال؛ رومانی؛ فدراسیون روسیه؛ عربستان سعودی؛ صربستان؛ اسلواکی؛ اسلوونی؛ اسپانیا؛ سوئد؛ سوئیس؛ جمهوری عربی سوریه؛ تاجیکستان؛ تونس؛ترکیه؛ ترکمنستان؛ اوکراین؛ انگلستان؛ ایالات متحده؛ ازبکستان؛ ویتنام؛ وصحرای غربی توسعه زیستگاهی داده اند - دپارتمان کشاورزی و حیات وحش کوئینلند . - 2016
توکای سیاه سازگاری بالایی را از خود به اثبات رسانیده که این سازگاری ها منجر به نمایش صفات رفتاری جدیدی در آنها گردیده از جمله این صفات می توان به افزایش نرخ زاد و ولد ، تعداد فرزندان ، افزایش دادن فصل های تولید مثل ، افزایش یافتن فعالیت های روزانه ، افزایش طول عمر ، پایین آوردن نرخ مهاجرت ، اشغال زیستگاه های بلا استفاده و خالی اشاره نمود - پارتک و همکاران ، . - 2006 که این سازگاری ها باعث شده این پرنده فرصت مناسبی را برای حضور در زیستگاه های شهری از جمله باغ ها ، بوته زار شهری ، پارک ها ، مناطق بیابانی ، باغ ها بدست آورد - تریسی و همکاران ،. - 2007وضعیت حفاظت :این گونه در فهرست سرخ سازمان بین المللی حفاظت از طبیعت IUCN دارای طبقه کمترین میزان نگرانیست بطوریکه جمعیت این پرنده در سال 2004 تنها در قاره اروپا به 79 الی 160 میلیون قطعه تخمین زده شده است - نشریه بین المللی پرندگان . - 2004
