بخشی از مقاله
چکیده
مشکلات بوجودآمده در حین اجراي پروژه هاي پیمانکاري طرحهاي عمرانی ، چالش هاي اساسی درپیشرفت پروژه بوجود می آورد که با توجه به ماهیت پروژه ونوع قرارداد شدت اثر متفاوتی را در طول طرح دارا خواهد بود.اثرات اینگونه چالش ها از تبعات مالی تا تبعات زمانی و کیفی می تواند متغیر باشد.نوع تاخیرات و شناسایی متدي ریسک براساس ادعاي پیمانکار (لایحه تاخیرات) مورد بررسی قرار می گیرد.در این پژوهش ، با بررسی 8پروژه عمرانی به شناسایی پارامترهاي تاثیرگذار در تطویل زمان پروژه و توزیع ریسک تاخیر پرداخته می شود.در نهایت با وزن دهی عوامل تاثیرگذار ، تهیه و طرح مغایرت هاي لایحه تاخیرات مورد بازبینی قرار خواهد گرفت.
واژههاي کلیدي: لایحه تاخیرات ، پروژه هاي پیمانکاري ، طرحهاي عمرانی
-1مقدمه :
با توجه به اینکه تنها ماده شرایط عمومی پیمان در خصوص رسیدگی به این موضوع ماده 30 شرایط عمومی پیمان و بخشنامه شماره 5090 مورخ 1360/09/02 می باشد که هر کدام از آنها نیز به نوبه خود داراي نکات مبهم فراوان می باشدلذا تهیه و رسیدگی به پرونده تاخیرات یکی از بحث برانگیزترین موارد در طول عمر یک پروژه می باشد .
لذا ، در این بخش از تحقیق ، اولا مطالب کلی که در تنظیم لایحه تاخیرات می بایست به آنها توجه نمود ارائه گردیده است و سپس نکاتی در مورد روش هاي تهیه منطقی لایحه تاخیرات فنی توسط پیمانکار و روش هاي بررسی و مواد قابل استفاده از شرایط عمومی پیمان توسط مشاور جهت بررسی لایحه مطرح شده است.
-2 متن اصلی :
-1-2 روشهاي تهیه لایحه تاخیرات و نکات کلی و مهم مربوطه :
الف - نکاتی کلی که در تنظیم لایحه تاخیرات می تواند مدنظر قرار گیرد:
-1 تاخیر در پرداخت کارفرما
-2 تاخیر در ابلاغ نقشه ها
-3 مشکلات ناشی از وضعیت تغییر جوي
-4 نوع قراردادهاي مرسوم
-5 ورود کارفرما به حیطه کاري مشاور و پیمانکار
-6 حجم کار و قرار منعقده بسته شده و روش اتخاذ شده در نوع قرارداد
-7 عدم وجود برآورد درست از کار در هنگام برگزاري مناقصه
-8 تورم موجود با توجه به تغییر نرخ نیروي انسانی و مصالح
-9 تاخیر در مورد عوامل غیر قابل پیش بینی قهري
-10 تاثیر گذاري در قیمت مصالح و ابزارهاي کهمستقیماٌ با نرخ ارز و حامل هاي انرژي قیمت گذاري میگردد دیگر-11 عوامل موثر در طول اجراي پروژه که با تاییدات مشاور و کارفرما مورد بررسی قرار گیرد
-12 ضعف پیمانکار در اجراي و برنامه ریزي
ب- نکاتی در مورد تهیه لایحه تاخیرات :
زمان تهیه لایحه تاخیرات :
بر اساس مفاد بند ج ماده 30 شرایط عمومی پیمان اگر کار به اتمام نرسیده باشد، مهندس مشاور با کسب نظر پیمانکار و با توجه به موارد تعیین شده در بند الف، علل تاخیر کار را بررسی می کند و میزان و مدت مجاز و غیر مجاز آن را با توافق پیمانکار تعیین می نماید و به کارفرما گزارش می کند سپس نظر کارفرما را مورد میزان مجاز یا غیر مجاز کار به پیمانکار اعلام می کند و معادل مدت تاخیر مجاز، مدت پیمان را تمدید می نماید .
مستندات مورد نیاز در پرونده تاخیرات :
اطلاعات اولیه :
-1 خلاصه اطلاعات قراردادي پروژه
-2 خلاصه آخرین وضعیت پیشرفت پروژه به همراه نمودارها و عکسها و تعیین میزان تاخیر صورت گرفته تا لحظه تهیه
گزارش
-3 برنامه زمانبندي اولیه پروژه
خلاصه ادعاهاي پیمانکار
-1 برنامه زمانبندي به روز شده بر اساس ادعاهاي پیمانکار یا نمودار همپوشانی تاخیرات
-2 جدول محاسبه تاخیرات مالی ناشی از تاخیر در پرداخت صورت وضعیتها و پیش پرداختها
-3 لیست مکاتبات انجام شده توسط پیمانکار جهت دریافت نقشه ها یا دستور کارها یا جزییات اجرایی
-4 لیست روزهایی که به دلیل مشکلات جوي خارج از استاندارد 20 سال گذشته کارگاه تعطیل بوده است
-5لیست هرگونه ادعایی که موجب تطویل زمان اجراي یک فعالیت یا تاخیر در شروع یک فعالیت شده است
مستندات بخش ادعاهاي مالی :
-1 نامه تحویل صورت وضعیت به دستگاه نظارت
-2 دستور پرداخت صورت وضعیت تایید شده توسط کارفرما
-3 کپی چک پرداختهاي صورت گرفته یا هر سند مالی دیگر که مورد تایید طرفین بوده و تاریخ دقیق پرداخت کارفرما را تعیین نماید ( مانند گزارش ذیحسابی پروژه )
-4 کپی نامه ارسال ضمانتنامه براي کارفرما
-5 کپی نامه تایید پرداخت پیش پرداخت توسط مشاور
مستندات بخش ادعاهاي غیر مالی :
-1 نامه دستور توقف کار توسط کارفرما یا مشاور
-2 گزارش هواشناسی از میانگین دماي حداقل در ماهاي سرد سال و متوسط بارش نزولات آسمانی در 20 سال گذشته
-3 گزارشات روزانه که به دلیل پایینتر بودن هوا از میانگین بند بالا کارگاه تعطیل بوده است
-4 گزارشات روزانه یا مکاتبات صورت گرفته مربوط به تعطیلی کارگاه به دلایل جوي به دستور دستگاه نظارت
-5 نامه درخواست ابلاغ نقشه ها یا دستور کار توسط پیمانکار به مشاور
-6 نامه ابلاغ نقشه ها یا دستور کارها توسط مشاور
-7 نامه درخواست تایید ابلاغ قیمت جدید
-8 نامه تایید قیمت جدید
-9 نامه درخواست رفع مشکل نقشه
-10 نامه اصلاح نقشه
یکی از چالش هاي مهم در زمینه تاخیرات ایجاد شده در قرارداد تغییر احجام کار می باشد . بهترین روش جهت محاسبه تاخیرات ناشی از تغییر در احجام کار استناد به آخرین مبلغ صورت وضعیت قطعی و مقایسه آن با مبلغ قرارداد می باشد .
تبصره : لازم به ذکر است در صورت تغییر کلی در نقشه ها دیگر مبلغ صورت وضعیت قطعی ملاك تغییر در احجام نمی باشد ضمن اینکه هیچگونه ملاك مشخصی در خصوص اصطلاح تغییر کلی در نقشه ها وجود ندارد وتعیین میزان، تغییرات بستگی به توانایی شخص در متقاعد کردن طرف مقابل در این خصوص می باشد .
-2-2 دسته بندي کلی پارامترهاي تاثیرگذار در تطویل زمان پروژه و وزن دهی عوامل تاثیرگذار
پس از بررسی مفاد موجود در بند فوق ،در یک نگاه کلی می توان عوامل تاثیرگذار در تطویل پروژه را به 5دسته کلی تقسیم نمود :
.1 تاخیر در پرداخت صورت وضعیت ها
.2 تاخیر در پرداخت پیش پرداخت
.3 تغییر در قیمت ارز و حامل هاي انرژي
.4 شرایط ناسماعد جوي از نوع قهري
.5 موارد فنی شامل تغییرات نوع کار و احجام و مقادیر و نقشه ها و ابلاغ %25 و سایر مواردپس از بررسی 8 پروژه و لایحه هاي تاخیرات تنظیم شده توسط پیمانکاران که قرارداد 3 مورد از آنها از نوع فهرست بها و 5 مورد از نوع مترزیربنا بوده است ، نتایج به شرح جدول ذیل بدست آمد:
با بررسی جدول فوق جهت توزیع ریسک و وزن دهی عوامل تاثیر گذار ، می توان تعداد روز هر عامل را نسبت به زمان تطویل ادعا شده ملاك مناسبی براي وزن دهی عوامل تاثیر گذار قرار داد.لذا ، با این روش محاسبه ، وزن دهی هر یک از عوامل تاثیرگذار در این 8 پروژه به شرح جدول و نمودار ذیل ارائه می گردد:
