بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان پذیرش و تعهد - ACT - بر جهت گیری زندگی در زنان مورد سوء استفاده جنسی پرداخته شد. پژوهش حاضر شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری را، زنان ساکن شهر تهران تشکیل داده اند که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته و در سال 1393 به مرکز پزشکی قانونی استان تهران مراجعه کرده اند. این افراد به صورت تمام شماری وارد نمونه پژوهش شدند.
در ضمن تمام موارد به اقرار خود افراد تجاوز ناخواسته بوده و با استفاده از روش های معاینه وآزمایش در پزشکی قانونی مورد تأئید قرار گرفتند از آنجائیکه تعداد این زنان بسیار کم است ، مطالعه به صورت موردی در دو گروه پنج نفری انجام گرفت و پرسشنامه های جهت گیری زندگی - - LOT شایر و کارور - - 1985 روی آن ها اجرا شد. پس از اجرای جلسات درمانی ACT به صورت تک نفری در 8 جلسه 2 ساعتی برای گروه آزمایش، مجدداً پرسشنامه ها بین گروه گواه و آزمایش اجراء گردید. پس ازتجریه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس، نتایج نشان داد: درمان پذیرش و تعهد - ACT - بر افزایش جهت گیری زندگی تأثیر دارد.
مقدمه
پدیده تجاوز به عنف می تواند عوارض جسمی، روانی و اجتماعی بسیار شدید و در مواردی حتی غیر قابل جبران به دنبال داشته باشد. علی رغم این عوارض شدید متأسفانه تا دو دهه پیش - دهه - 90 هیچ گونه توجه جدید به عوارض روان شناختی تجاوز به عنف نشده بود. تا سال 1970 میلادی کمتر به عوارض روان شناختی تعرض جنسی پرداخته می شد و بیشتر عوارض جسمی مورد توجه قرار می گرفت هرچند که این مطالعات از پشتوانه علمی قابل قبولی برخوردار نبودند
تجاوز آثار جسمانی و روانی بیشماری دارد ، تجاوز، آثار زیان بار جدی بر سلامت جسمی قربانی دارد. دخترانی و زنان جوانی که مورد تجاوز واقع می شوند، به شدت در خطر ابتلا به بیماری های مقاربتی به ویژه باکتری های مهبلی تریکوموناس، کلامیدیا و ایدز قرار دارند
از سوی دیگر هیچ یک از نزدیکان زنان بزه دیده، نمی دانند که چگونه باید به آنها برخورد کنند تا قربانی بتواند به زندگی عادی خود بازگردد. در بسیاری از موارد زنی که مورد تجاوز قرار گرفته، سعی می کند که هیچ یک ازاعضای خانواده قضیه را باخبر نشود، زیرا احتمال می دهد که آنها وی را عامل تجاوز جنسی بدانند، در این حال معمولا آسیب هایی که به زن وارد شده است، نادیده گرفته می شودو احساساتش افزایش یابد
ACT ریشه در یک نظریه ی فلسفی به نام زمینه گرایی عملکردی دارد و مبتنی بر یک برنامه تحقیقاتی در مورد زبان و شناخت است که از نظریه چارچوب رابطه های ذهنی خوانده می شود. ACT شش فرایند مرکزی دارد که منجر به انعطاف پذیری روان شناختی می شوند. این شش فرایند عبارتند از: پذیرش، گسلش4، خود به عنوان زمینه، ارتباط با زمان حال، ارزشها و عمل متعهد.
در این درمان ابتدا سعی می شود پذیرش روانی فرد در مورد تجارب ذهنی - افکار، احساسات و ... - افزایش یابد ومتقابلاً اعمال کنترلی ناموثرتر کاهش یابد. به بیمار آموخته می شود که هر گونه عملی جهت اجتناب یا کنترل این تجارب ذهنی ناخواسته بی اثر است یا اثر معکوس دارد و موجب تشدید آنها می شود و باید این تجارب را بدون هیچ گونه واکنش درونی یا بیرونی جهت حذف آنها، به طور کامل پذیرفت؛ در قدم دوم، بر آگاهی روانی فرد در لحظه حال افزوده می شود؛ یعنی فرد از تمام حالات روانی، افکار و رفتار خود در لحظه حال آگاهی می یابد؛
در مرحله سوم به فرد آموخته می شود که خود را از این تجارب ذهنی جدا سازد - جداسازی شناختی - به نحوی که بتواند مستقل از این تجارب عمل کند؛ چهارم،تلاش برای کاهش تمرکز مفرط بر خود تجسمی یا داستان شخصی - مانند قربانی - بود که فرد برای خود در ذهنش ساخته است؛ پنجم، کمک به فرد تا اینکه ارزش های شخصی اصلی خود را بشناسد و به طور واضح مشخص سازد و آنها را به اهداف رفتاری خاص تبدیل کند - روشن سازی ارزش ها - . در نهایت ایجاد انگیزه جهت عمل متعهدانه ، یعنی فعالیت معطوف به اهداف و ارزش های مشخص شده به همراه پذیرش تجارب ذهنی می توانند افکار افسرده کننده، وسواسی، افکار مرتبط به حوادث - تروما - ، هراسها و یا اضطرابهای اجتماعی و ... باشند.
در سال های اخیر اثرات مثبت اندیشی توجه زیاد روان شناسان و متخصصین سلامت را به خود جلب کرده است. خوش بینی به عنوان یک صفت سازگارانه نسبتا پایدار یکی از موضوعات روان شناسی مثبت نگر است که در طی دو دهه ی گذشته، پژوهش های زیادی را به خود اختصاص داده است
خوش بینی و بدبینی به ترتیب به عنوان انتظارات فراگیر از پیامدهای مثبت و منفی در آینده توصیف شده اند
تفاوت های فردی در خوش بینی به صورت مستقیم و غیر مستقیم و در سطح فردی و اجتماعی مرتبط با عوامل خطرآفرین برای آسیب شناسی روانی است
خوش بینی مرتبط با فواید روان شناختی مانند اضطراب کمتر، بهزیستی ذهنی، رضایت از زندگی، عاطفه ی مثبت ، ایجاد تاب آوری ، علایم افسردگی و امیدی کمتر و سبک کنارآمدن فعال مسأله محور می باشد
در حالی که بدبینی با عاطفه ی منفی، تنش روان شناختی ، روش سازگای انکار و اجتناب ، توجه به احساسات منفی و علایم افسردگی بیشتر مرتبط می باشد
می دانیم که خوش بینی به معنای داشتن انتظارات مثبت برای نتایج و پیامدهاست - اسچیر و کارور، . - 1985 نقطه مقابل خوش بینی، بدبینی است که به معنای تأکید بر فاجعه آمیزترین علت هر شکست است در کل بدبینی به معنای داشتن انتظارات منفی برای نتایج و پیامدهاست
در این پژوهش محقق در صدد بود که به بررسی اثربخشی درمان پذیرش و تعهد - - ACT بر جهت گیری زندگیدر زنان مورد سوء استفاده جنسی بپردازد از این رو درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد - ACT - ، مبنای فلسفی ونظری آن ، الگو، فرایندهای زیربنای درمان که شامل پذیرش، گسلش شناختی، خود به عنوان زمینه، ارتباط با زمان حال، ارزشها و عمل متعهد است، مورد بررسی قرار گرفتند، سپس نظریه آسیب شناسی روانی درمان مورد نظر، انعطاف ناپذیری روان شناختی، اهداف درمان بیان گردیدند. جهت گیری زندگی که شامل دو بعد خوش بینی و بدبینی است و نتایج مطلوب خوش بینی بررسی شدند. در آخر پدیده سوء استفاده جنسی ، علل و عوامل و پیامدهای آن مطرح شدند.
