بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با این هدف ترتیب داده شد تا به بررسی تأثیر درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر تصویر بدنی وکیفیت زندگی در زنان 30 تا 40 سال پس از عمل جراحی زیبایی بپردازد. مواد و روشها: این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیشآزمون- پسآزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی افراد واجد شرایط مراجعهکننده به کلینیک درمانی و مراقبتهای پوستی سپیتا شناسایی شدند از بین آنها تعداد 30 نفر به صورت افراد در دسترس و داوطلب بعد از یکسال از عمل جراحی زیبایی برای اجرای پژوهش انتخاب شدند. سپس 15 زن در گروه کنترل و 15 زن در گروه آزمایش قرار داده شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه کیفیت زندگی نجابت - 2006 - و پرسشنامه تصویر بدنی - BICI - بودند. داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چند متغیره و روش تعقیبی آن تحلیل کوواریانس تک متغیره تحلیل شدند. یافتهها: بین دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری دیده شد و در سطح مورد نظر معنادار می باشد. نتیجهگیری: بر اساس یافتهها میتوان اظهار داشت که درمان مبتنی تعهد و پذیرش بر تصویر بدنی و کیفیت زندگی درزنان 30 تا 40 سال پس از عمل جراحی زیبایی تأثیر گذار می باشد.
1-1 مقدمه
جراحی زیبایی یکی از مسائل مهم در حوزه پزشکی فرهنگی و در زمره موضوعات مورد بررسی در جامعه شناسی بدن است - گرین و پریچارد1، - 2013، سالیانه 160 میلیارد ریال صرف انجام عمل های زیبایی میشود. ایران همچنین رتبه اول را از نظر تعداد جراحی های زیبایی انجام شده در جهان دارا میباشد، این جراحی بیشتر برای از میان بردن ناخوشندی افراد از ظاهر خود و در پارهای از موارد جهت افزایش عزت نفس انجام میشود - ولپ2، . - 2012 معمول بودن جراحی زیبایی درایران، عدم توجه به پیامدهای اجتماعی آن و نیز عدم توجه به بازتوانی روانی افراد بعد از عمل و تصویرهای ذهنی که از بدن خود کسب میکنند باعث تغییر کیفیت در زندگی میشود. پژوهشهای تیگمن، مارکی و روتل3 - 2011 - ، فروست - 2003 - 4 بیانگر نقش تصویر بدن در متغیرهای مهم زندگی از جمله کیفیت زندگی است. تصویر بدنی و نگرانی از آن مشعله ذهنی بسیاری از افراد، بخصوص زنان جوان گردیده است - گرین و پریچارد، - 2013، این امر به گونهای است که این افراد ساعتها در مورد تصویر بدنی خود فکر می کنند و با تغییری در آرایش و پوشیدن لباسهای متنوع و قرار گرفتن در وضعیتهای خاص سعی در پوشاندن نقائص ظاهری خود دارند - اسکلافانی5، - 2013 به نظر می رسد، نارضایتی از این تصویر بدنی پیامدهائی چون اضطراب، افسردگی، انزوای اجتماعی، اختلالات روانی، تضعف خودپنداره و کیفیت زندگی خواهد داشت - فیلیپس6، . - 2016 پژوهش ها نشان دادهاند زنانی که تصویر بدنی مثبتتری دارند، از زندگی خود راضیترند - کلی، الیسون، الیزابت و استفان7، . - 2016 بنابراین پژوهش ها باید عوامل روان شناختی مرتبط با سلامت و کیفیت زندگی را مورد توجه قرار داده و تنها به بازسازی آسیبهای جسمی و رفع نقص آنها بسنده نکنند. کیفیت زندگی، تا قرن بیستم مورد استفاده قرار نگرفته بود. به مرور زمان محققین متوجه شدند کیفیت زندگی می تواند یکی از پیامد های پر اهمیتی باشد که در ارزیابی های سلامت باشد، مورد بررسی قرار گرفته است - بایلی، لیندسی، کلاین و کمبرلی8، - 2016، امروزه می-توان کیفیت زندگی را به عنوان یک پیامد پر اهمیت در مباحث تندرستی اندازه گیری نمود - اوتو، ویلهلم، کوهن و هارلو9، . - 2011 کیفیت زندگی، درک افراد از موقعیت خود در زندگی از نظر فرهنگ، سیستم ارزشی که در آن زندگی می کنند، اهداف، انتظارات، استانداردها و اولویت هایشان است. پس موضوعی کاملا ذهنی بوده و توسط دیگران قابل مشاهده نیست و بر درک افراد از جنبه های مختلف زندگی استوار است - فیلیپس، . - 2016 برای درمان مسائل روانشناختی از قبیل کیفیت زندگی و مسائلی از قبیل تصویر بدنی علاوه بر درمانهای دارویی درمان های روان شناختی متعددی در طول سالهای متوالی ابداع شده است - بایلی و همکاران، - 2016، در این درمان ها به جای تغییر شناخت ها سعی می شود تا ارتباط روان شناختی فرد با افکار و احساساتش افزایش یابد. در این درمان ابتدا سعی می شود پذیرش روانی فرد1 درمورد تجارب ذهنی - افکار، احساسات - افزایش یابد و متقابلاً اعمال کنترلی نامؤثر کاهش می یابد - پورفرج عمران،. - 1390 یکی از این روشها، درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش می باشد که به جای تغییر شناخت ها، سعی می کند تا ارتباط روان شناختی فرد با افکار و احساساتش را افزایش دهد - بایلی و همکاران، - 2016،. یک رفتار درمانی موج سوم است که آشکارا رویکردِ تغییر کارکرد افکار و احساسات به جای تغییر شکل، محتوا یا فراوانی آنها را میپذیرد پذیرش و تعهد یک جایگزین مهم برای اجتناب بر اساس تجربه است که شامل پذیرش فعال و آگاهانه رویدادهای شخصی است که با تاریخچهی فرد مرتبط میشوند و با عدم تلاش لازم برای کاهش فراوانی یا تغییر شکل آن رویدادها، مخصوصا زمانی که باعث آسیبهای روان شناختی میشوند، مرتبطاند - اوتو و همکاران، . - 2011 در فعالیت متعهدانه فرد تشویق می شود که نهایت فعالیت و تلاش خود را در جهت رسیدن به هدف به کار گیرد - فرمن و هربرت3، . - 2008 در این نوع درمان هدف اصلی ایجاد انعطافپذیری روانی است؛ یعنی ایجاد توانایی انتخاب عملی در بین گزینههای مختلف که متناسبتر باشد، نه این که عملی صرفا جهت اجتناب از افکار، احساسات، خاطرهها یا تمایلات آشفته ساز انجام یا در حقیقت به فرد تحمیل شود - فرمن و هربرت، . - 2008 درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد دارای دو بخش ذهن آگاهی و عمل و تجربه در زمان حال است و به افراد آموزش داده می شود که با پذیرش احساسات و هیجانات خود و خودداری از اجتناب تجربی، در لحظه حال و اکنون زندگی کرده و بهتر با چالش های بعد از عمل جراحی مقابله کنند کارایی این روش درمانی درمورد اختلالاتی مانند: افسردگی، پسیکوزها ، سوء مصرف و وابستگی به مواد، فرسودگی شغلی و درد مزمن مشخص شده است - فورمن و هربرت، . - 2008 درمان های پذیرش و تعهد درمانی تنها مداخله روانی، تجربی است که در آن راهبردهای پذیرش و ذهن آگاهی به همراه تعهد و راهبردهای تغییر رفتار به کار گرفته می شود - بقولی، - 1393، تمرین های ذهن آگاهی در این نوع از درمان، فرد را به سمت دنیایی هدایت میکند که آن رامستقیماً تجربه میکند، نه دنیایی که محصول تفکر آنهاست - آرونا، پوویاراسان و پالیاناپان5، - 2005، افراد ذهن آگاه واقعیات درونی و بیرونی را آزادانه و بدون تحریف ادراک می کنند شاید اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش بعد منفی تصویر بدن و افزایش کیفیت زندگی بر اساس تبیین براون و ریان قابل توجیه باشد. به کارگیری فرآیندهای ذهن آگاهی می تواند تغییرات چشمگیری در روش استفاده مراجع از توجهش ایجاد نماید. تمرین های ذهن آگاهی می تواند در برگیرنده توجه متمرکز به خود باشد تا به فرد اجازه دهد به جای اینکه رویدادهای ذهنی را به عنوان قسمتی از وجود خود بداند، آن ها را مشاهده کند - روسی و پروچسکا6، . - 2013 کسانی که افکار منفی پندارانه دارند، از دیدگاه قضاوتی برخوردار بوده، سعی نمی کنند که مشکلاتشان را از زوایای گوناگون مورد توجه قرار دهند. آن ها از یک دید سختگیرانه نسبت به خود برخوردارند. استفاده از تماس مؤثر با لحظه حال و خود مفهوم سازی شده بر نوع افکار این افراد مؤثر بوده است. در جلسات آموزش با استفاده از فنون ذهن و آگاهی و ضمیر مشاهده کننده، توجه افراد به افکار و حالات ذهن و همچنین، بودن در زمان حال جلب می شود که در نمره های پس آزمون و پیگیری گروه آزمایش این تاثیر دیده می شود
