بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی درمان پذیرش و تعهد به شیوه گروهی بر بخشودگی زنان مطلقه انجام شد. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون – پس آزمون همراه گروه کنترل و پیگیری میباشد. جامعه آماری پژوهش کلیه زنان مطلقه مراجعه کننده به اداره بهزیستی شهرستان گلپایگان در سال 1395 است. از میان افرادی که به صورت داوطلبانه به پرسشنامه بخشودگی پاسخ دادند، 30 نفر که نمره پایینتر از میانگین در پرسشنامه کسب کردند و دارای ملاکهای ورود و خروج به گروه نمونه، بودند به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند - هر گروه 15 نفر - .
برای سنجش مقیاس بخشودگی زنان مطلقه، از مقیاس بخشودگی بینفردی - - IFI که دارای 25 سوال است، استفاده شد. گروه آزمایش و کنترل در سه مرحله پیشآزمون، پسآزمون و پیگیری با استفاده ابزار ذکر شده مورد سنجش قرار گرفتند. درمان پذیرش و تعهد به مدت 8 جلسه 90 دقیقهای برای گروه آزمایش اجرا گردید و گروه کنترل، هیچ مداخلهای دریافت نکردند. دادهها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس آمیخته، تجزیه تحلیل آماری شدند. نتایج نشان داد که درمان پذیرش و تعهد به شیوه گروهی بر تسهیل بخشودگی زنان مطلقه مؤثر بوده است - P <0/05 - ، همچنین نتایج پژوهش نشان داد که اثرات درمانی این رویکرد در پیگیری نیز همچنان حفظ شده است.
مقدمه
طلاق 1، گسستن و فروپاشیدن کانون گرم و آرامش بخش زندگی است، که اثرات جبران ناپذیری بر اعضای خانواده میگذارد - غیاثی، معین، روستا، - 1389، و یکی از پیچیده ترین پدیدههای اجتماعی است، که قطعاً برای گروه بسیاری از افراد اجتناب ناپذیر است، زیرا گاهی محیط خانواده آن چنان پر از آشوب و غیرقابل تحمل میشود که طلاق تنها راه حل باقی مانده است. با وجود این طلاق احساسات تلخ و غیرقابل باوری را به همراه دارد که درک آن برای اغلب خانوادهها مشکل است.
- الشریف، بهرامی و فاتحی زاده، . - 1391 طبق آمارهای رسمی و غیر رسمی و اظهاراتی که توسط مسئولین دادگاه خانواده ارائه ارائه شده است از هر چهار یا پنج مورد ازدواج، یک مورد آن به طلاق میانجامد و ایران بعد از کشورهایی چون آمریکا، دانمارک و مصر عنوان چهارمین کشور پر طلاق دنیا را به خود اختصاص داده است - غلامی و بشلیده، . - 1390 حدود 65 درصد زنان و 70درصد مردان بعد از طلاق احتمالاً دوباره ازدواج می کنند و حدود 50 درصد افرادی که برای بار دوم ازدواج کرده اند، مجدداً طلاق میگیرند - یانگ و لانگ1، . - 2007 به همان میزان که طلاق رو به افزایش است، آثار و پیامدهای آن بیش از گذشته، حیاط جامعه و سلامتی افراد جامعه را تهدید میکند - حفاریان، آقایی، کجباف و کامکار، . - 1388
تجربه طلاق، سازگاری زوجین را در تمام ابعاد روانشناختی، جسمانی، اجتماعی و هیجانی تحت تأثیر قرار میدهد و باعث کاهش عملکرد و ناکارآمدی اعضای خانواده پس از طلاق میگردد - پرتز، اسمیت، براون2، . - 2000 اگرچه پیامدهای طلاق هر دو زوج را گرفتار میسازد، ولی با توجه به نتایج پژوهشهای پیشین آسیبپذیری زنان بعد از طلاق به دلیل ظرافت عاطفی - محمدی نژاد و ربیعی، - 1394 بیشتر از مردان است - ریاحی، علیوردی نیا و بهرامی کاکاوند، . - 1386 مهمترین پیامدهای طلاق برای زنان در سه عنوان کلی پیامدهای فردی، پیامدهای اقتصادی و پیامدهای اجتماعی قابل بررسی است و اساساً شاخصهای سلامت روان و کیفیت زندگی از عمده مسائل روانشناختی است که بعد از طلاق دچار افت میشود.
- محمدپور، . - 1391 خشم، عدم کنترل و درماندگی - کلانتری، روشنفکر و جواهری، - 1390، افسردگی، احساس ناامیدی و یأس - ظهرالدین و خدایی فر، - 1382 و عدم مسئولیتپذیری و ضعف روانی و تمایل به سرزنش خود - الشریف و همکاران ، - 1391 خودکشی - صادقی، سهرابی، دلاور، برجعلی ، - 1389 نقص سیستم ایمنی، اختلالات خلقی و اضطرابی، تغییر در سبک زندگی و تصور از خود، کاهش عملکرد حرفهای، تغییر در روابط و کاهش حمایت اجتماعی - محمدی نژاد و همکاران، - 1394، و نظایر آن از پیامدهای طلاق برای زنان میباشد. درعین حال، براساس تحقیقات صورت گرفته خشم یک احساس بارز در افرادی است که طلاق گرفتهاند - کلانتری و همکاران، 1390 - ، و ماندگاری خشم بر کاهش سازگاری افراد مطلقه مؤثر است و حل و فصل خشم و بخشودگی همسر یکی از عوامل افزایش سازگاری بعد از طلاق محسوب میشود - بلالی، . - 1388 این در حالی است که میزان بخشش3در زوجین متقاضی طلاق کمتر از زوجین عادی است - بروغنی، . - 1389
بخشودگی مفهومی تاریخی و کهن الگویی است که در ادبیات مذهبی به عنوان صفتی الهی مورد تقدیس و تشویق قرار گرفته است، و مطالعات موردی بالینی نشان داده اند که میتواند برای افرادی که درد عاطفی عمیقی را به علت برخورد غیرعادلانه تجربه کردهاند، مفید باشد - باسکین، توماس، ربرت و اینرایت4، . - 2004 بسیاری از فلاسفه بخشودگی را مفهومی پایهای در نظر میگیرند؛ یک نگرش خیرخواهانه واقعی نسبت به آسیبرسان به عنوان یک انسان - حمید، کوچکی، حیات بخش ملایری، . - 1394 همین بعد خیرخواهانه است که گذشت را به عنوان یک سازه در روانشناسی مثبتنگر قرار میدهد - زاهدبابلان، قاسم پور و حسن زاده، . - 1390 در تعریف و مفهومسازی بخشش اختلاف نظر وجود دارد و تعاریف متفاوتی از آن ارائه شده است.
فرایند کاهش خشم، کاهش نارضایتی یا تنفر از دیگران، آزادی از قضاوتها و ادراکات گذشته، آزادی از پاسخهای آموخته و عادی نسبت به موقعیتها و تلاش برای التیام زخمهای گذشته از جمله تعاریف ارائه شده اند - بروش، مک گری، کاوانگ، وودوارد5، . - 2011 بخشودگی را نباید با مصالحه، عفو قانونی، چشم پوشی و فراموشی اشتباه گرفت، بلکه بخشودگی فرایندی درونفردی است که طی آن جنبههای شناختی، احساسی و رفتاری فرد در برابر خطاکار تغییر میکند - مک کاسکیل6، . - 2005 در فرایند بخشودگی، فرد آزرده معمولاً سه مرحله: برخورد یا واکنش به حادثه، روشنسازی یا جستجوی چرایی، و بهبودی را سپری میکنند که هر یک از این مراحل دربرگیرنده سه جنبه شناختی - درک واقع بینانه و احساس بهبود - ، رفتاری - تاوان و غرامت، تشخیص و تصدیق - ، و عاطفی - دلجویی و اصلاح عمل - است - اینرایت،. - 1996 1 ری، پاراگمنت و امیر - 2000 - 2 با بررسی دیدگاه مذاهب مختلف درباره بخشودگی دریافتند که عفو در همه مذاهب، اعم از اسلام، مسیحیت، هندو، و بودائیسم ارزشمند و محترم شمرده شده است.
از دیدگاه اسلامی عفو و بخشودگی میتواند به عنوان یکی از روشهای درمانی در اصلاح رفتار با دیگران به کار رود. بخشودگی از آن جهت دارای اهمیت است که افراد را از خشم و احساس گناهی که نتیجه خشم ناهشیار است، رها میکند - ابراهیمی و نوابینژاد، . - 1393 علاوه بر این، فردی که میبخشد از کنترل ظریف و ناآگاه متخلف رها میشود و رها کردن دیگران به معنای رها کردن خود است - سماعیلوند و حسنوند، . - 1393 بخشودگی، روشی است که میتواند در حل جراحتهای عاطفی در خانواده، مؤثر واقع شود و نیروهایی را که زمانی صرف دفاعهای روانی میشد، آزاد کرده و در راه عملکرد سالم خانواده به کار گیرد.
فراهم کردن جوی بدون تهدید به همراه توجه مثبت غیرمشروط برای احساسات فروخورده خشم و رنجش طرفین، فرصتی برای تکمیل گشتالتهای ناقص فراهم میکند - گردن، باکم، سندر،2005؛ به نقل از غفوری، مشهدی و حسن آبادی، . - 1392 بنابراین نیروهایی که زمانی برای آزردگی، مرارت و مراقبت از زخمهای التیام نیافته صرف میشد، آزاد شده و دفاعهای روانی شکسته میشوند و از این رو افراد قادر میشوند تا دریابند که انتقام و کینهتوزی بیفایده است و این آغاز پردازش شناختی حادثه است.
در طول این پردازش شناختی، افراد قادر می شوند تا نقش خود را در از دست دادن این رابطه مورد بازبینی قرار دهند - بنو و مک کالف، 2004؛ به نقل از غفوری و همکاران، . - 1392 در ارتباط با اهمیت بخشودگی در زندگی افراد، اورکات - 2006 - 3 نشان داد که بخشیدن منجر به کاهش نشانگان روانشناختی - افسردگی، اضطراب و... - در فرد بخشنده و افزایش سلامتروان میشود. یسل دایک4 و همکاران - 2007 - در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که میان بخشش و سلامت روان رابطه مثبت وجود دارد و افراد بخشنده نسبت به افرادی که نمی توانند اشتباهات دیگران را ببخشند، از سلامت روان بیشتری برخوردارند. تأثیرات مثبت بخشودگی بر بهزیستی ممکن است به این دلیل باشد که با آثار استرس و هیجانهای منفی، مقابله میکند و چهارچوب شناختی و رفتاری افراد را گسترش میدهد و فنون انطباقی جدیدی را ایجاد میکند - ورتینگ5، . - 2005
بر اساس تحقیقات انجام شده، رویکرد درمانی پذیرش و تعهد در مقایسه با درمانهای دارویی و بسیاری از درمانهای روان شناختی، به طور قابل ملاحظهای سبب بهبود و سلامت روان میگردد - اشجع، فرحبخش، سدرپوشان و ستوده، . - 1391 آموزش پذیرش و تعهد یکی از روشهای درمانی مبتنی بر کاهش استرس و رواندرمانی است، در این درمان به جای تغییر شناختها سعی می شود تا ارتباط روانشناختی فرد با افکار و احساساتش افزایش یابد . پذیرش و تعهد درمانی، موج سوم درمان شناختی –رفتاری نامیده میشود - نریمانی، پورعبدل و بشرپور، . - 1393 در دیدگاه درمان پذیرش و تعهد هدف درمان، افزایش انعطافپذیری روانشناختی است که از طریق 6 هسته اساسی ساخته و تثبیت میشود که شامل پذیرش6، گسلش7، ارتباط با لحظه حال8، خود به عنوان زمینه1، ارزشها2، و عمل متعهدانه3می باشد - ایزدی و عابدی، . - 1394 هدف اصلی در این
