بخشی از مقاله
چکیده
امروزه در تمامی شهرهای جهان، به ویژه کلانشهرها، افزایش نرخ جرم و جنایت نگران کننده است و به یکی از دغدغههای مهم شهروندان، نهادها و رهبران و مقامات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جوامع تبدیل شده است. بررسیها نشان میدهد که هر چه اندازه و جمعیت محیطهای زندگی بیشتر شود، عوامل زمینه ساز ایجاد کالبدی شهری سیاه و جرم خیزی بیشتر میشود.
در این راستا این پژوهش به تحلیل تطبیقی ویژگی های جمعیتی تاثیرگذار بر وقوع جرم در دو محدوده کلانتری کمپلو و امانیه پرداخته است. ماهیت این پژوهش توسعه ای-کاربردی و روش تحقیق آن توصیفی-تحلیلی می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل داده در بخش اول از تحلیل های گرافیکی در محیط GIS، و در بخش دوم از نرم افزار SPSS بهره گرفته شده است. نتایج نشان داد تفاوت در ویژگی های جمعیتی، منجر به توزیع فضایی متفاوت جرم در سطح دو محدوده کلانتری گردیده است. در نهایت میتوان گفت، شاخصهای منتخب جمعیت این پژوهش سهم تاثیرگذاری در افزایش ارتکاب جرم در محدوده مورد مطالعه داشته است.
-1 مقدمه
فرآیند سریع شهرنشینی ناشی از تجربه طولانی مدرنیته و شکل گیری پارادایم غالب اقتصاد صنعتی و گرایش روزافزون جمعیت به مهاجرت به شهرهای بزرگ، هم تغییری و هم بستگی شدیدی با میزان بروز آسیب در فضاهای شهری و مکان های عمومی مخصوصا در دوران گذار دارد
به عبارتی افزایش جمعیت در شهرها در دهههای اخیر، موجب گسترش محله های شهری شده و در پی افزایش جمعیت، شهرها با مسائلی مانند آلودگیهای زیست محیطی، کمبود امکانات رفاهی، بروز پدیده فقر، حاشیه نشینی، افزایش جرایم و... روبرو شدهاند. یکی از عوامل مهم در این زمینه، مقوله امنییت شهروندان است که این موضوع در سالهای گذشته نیز چالش اصلی ساکنان شهری بوده است
بررسیها نشان میدهد که هر چه اندازه و جمعیت محیطهای زندگی بیشتر شود، عوامل زمینه ساز ایجاد کالبدی شهری سیاه و جرم خیزی بیشتر میشود.
هال عقیده دارد که "انفجار جمعیت در شهرهای دنیا منجر به ایجاد چرخههای رفتاری مخربی میشود که حتی از بمب هیدروژنی هم مهلکتر است
با افزایش جمعیت، تنوع در فرهنگ پیش میآید و به تبع انسجام و توافق اجتماعی کم رنگتر میشود
در چنین وضعیتی، تسلط تشکیلات و سازمانهای دولتی و نیروی انتظامی کاهش مییابد، کنترل اجتماعی تضعیف میگردد و در نتیجه بی نظمی، قانون شکنی و بی احترامی به موازین و ضوابط جامعه آفزایش می یابد. مقایسه میزان جرایم در روستا و شهر مبین این واقعیت میباشد که هر چه تعداد جمعیت یک ناحیه فزونی یابد، زمینه برای بروز و گسترش آسیب مستعد میگردد. همانگونه که لی3 اضهار داشته است "در مناطق شهری دارای بیش از 25 هزار نفر جمعیت نسبت به شهرهای کوچک، میزان قتل 3 برابر، جرایم ملکی 5 برابر، جرایم خشونت بار 10 برابر و دزدی 40 برابر بیشتر اتفاق میافتد
با توجه به واقعیات مزوبر و گسترش روند شهرنشینی و رشد نامتوازن مناطق، نکته در خور اهمیت در این خصوص، شناسایی کانونهای و تحلیل ویژگیهای جمعیتی ساکنان و کاربران یا استفاده کنندگان از این محدودههاست، تا بدین طریق بتوان به اتخاذ سیاستها و تدابیر لازم برای کنترل بزهکاری پرداخت.
شهر اهواز دچار چنین رشد شهرنشینی است، با کشف نفت در استان خوزستان و اهمیت روزافزون این صنعت در اقتصاد، کم کم زمینه برای هجوم مهاجرین جویای کار به این شهر فراهم گردید.
همچنین با شروع جنگ تحمیلی در سال 1359 رشد جمعیت شهر اهواز ناشی از عوارض جنگ دچار دگرگونی شدید شد و افزایش یافت. به موازات افزایش و گسترش جمعیت و فضاهای کالبدی و سایر عوامل، این شهر با انواع مشکلات و آسیبها و ناهنجاریها مواجه شده است
در این راستا این پژوهش بر اساس پایگاههای جغرافیایی با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی به دنبال شناسایی محیط جرم و مطالعه تطبیقی ویژگیهای جمعیتی در دو محدوده کلانتری 15 و 16 این شهر بوده است، در فراوانی وقوع جرم در محدوده مورد مطالعه نقش آفرین بوده است.
-2 پیشینه پژوهش
اکرمن و موری4 در سال 2004 در پژوهشی با عنوان شناسایی "علل جرم در شهر لیما و بررسی روابط آن با مشخصات جمعیتی شناسی زیست محیطی" با استفادع از مطالعه کمی و GIS به این نتیجه دست یافتند که مشخصات دموگرافیک، استفاده از زمین و خصوصیات زیست محیطی با جرم مرتبط است.
لو در سال 2012 میلادی در پژوهشی با عنوان "الگوهای فضایی جرایم محله ای در شهر کانادا بر اساس نفوذ در محله ها و شهر" ، به بررسی پراکندگی فضایی فضایی جرایم شهری در شش شهر کانادا با استفاده از روش تجزیه و تحلیل مدل چند سطحی و تکنیک رگرسیون فضایی پرداخت. نتایج پژوهش در این شهرها نشان می دهد که جرایم شهری به صورت تصادفی در سطح شهر توزیع نشده اند، بلکه در محله های خاصی به ویژه در اطراف مراکز شهرها متمرکز شده اند
ونگ5 و همکاران - 2013 - ، در پژوهش خود در یکی از شهرستانهای ایالت متحده با استفاده از الگوی افتراق مکانی - GD Patterns - به ارزیابی توزیع فضایی جرم پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد مدل HOT در شناسایی نقاط جرم خیز دقیقتر از مدل HSA عمل کرده است.
شاهیوندی و دیگران - 1388 - ، در پژوهشی با عنوان " تحلیلی بر توزیع فضایی جرایم در شهر اصفهان" به مطالعه نحوه توزیع فضایی اعمال مجرمانه و تاثیر عوامل محیطی و جمعیتی بر ارتکاب آنها در مناطق جغرافیایی شهر اصفهان پرداخته اند. نتایج پژوهش آنها نشان می دهد که بین متغیرهای وقوع و نوع جرم، مناطق جرم و نوع و تراکم جمعیت و تعداد جرایم رابطه معناداری وجود دارد.
