بخشی از مقاله
چکیده
از ابتدای تاریخ، امنیت بهعنوان یکی از نیازهای اساسی انسان مطرح بوده و شواهد تاریخی حاکی از آن است که انسان همواره در تلاش برای تأمین امنیت در زندگی خود بوده است، بهطوریکه پس از تشکیل جوامع انسانی، یکی از انگیزههای اصلی تشکیل حکومتها نیز تأمین امنیت بوده است؛ هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه مؤلفههای ساختار کلیدی شهر گنبدکاووس بر وقوع جرم در شهرهای مرزی انجامگرفته است. روش پژوهش حاضر از نوع پیمایشی بوده که با انتخاب 300 نفر بهعنوان جامعه آماری که بهصورت تصادفی انتخابشده است. دادههای پژوهش با نرمافزار SPSS تحلیلشده است. نتایج پژوهش با استفاده از آزمون ناپامتریک کای اسکویر یکطرفه رابطه معنادار در سطح 99 درصد بین مؤلفههای ساختار کلیدی شهر گنبدکاووس بر وقوع جرم در شهرهای مرزی را نشان داده است.
.1 مقدمه
از ابتدای تاریخ، امنیت بهعنوان یکی از نیازهای اساسی انسان مطرح بوده و شواهد تاریخی حاکی از آن است که انسان همواره در تلاش برای تأمین امنیت در زندگی خود بوده است، بهطوریکه پس از تشکیل جوامع انسانی، یکی از انگیزههای اصلی تشکیل حکومتها نیز تأمین امنیت بوده است؛ امنیت نخستین شرط برای زندگی انسان و سکونت در یک منطقه و برای هرگونه عمران، آبادی، پیشرفت و ترقی است، اگر جایی امن نباشد، قابل سکونت نیست، و تا امنیت در شهر یا کشوری حکمفرما نباشد فراهم کردن یک اقتصاد سالم ممکن نیست؛ همچنین ناامنی اجتماعی مانع از توسعه میگردد و زمینه را برای عدم توسعهیافتگی فراهم میآورد
یکی از پیچیدهترین مسائل در اکثر کشورهای جهان چگونگی برخورد با پدیده جرم و ناهنجاریهای اجتماعی است، آنچه بیشتر موجب نگرانی است، این است که بهموازات تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و درنتیجه دگرگونی های حاصل انقلاب ارتباطات و اطلاعات و در کنار اثرات مثبت این دگرگونیها، نوع و میزان بزهکاری درجگان تنوع و افزایش قابلتوجهی داشته است.
تحلیل جغرافیایی و فضایی جرائم در حوزه شهرها از گرایشهای نوینی است که میکوشد تا این جنبه از مسائل شهری بشر امروز را موردمطالعه قرار دهد و با تکیه بر ابزار و فناوریهای تحلیل جغرافیایی جهت مقابله با ناهنجاریهای اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم راهبردها و راهکارهای مناسب ارائه دهد. در این مطالعات چگونگی پیدایش، کیفیت و نحوه پراکندگی اعمال مجرمانه در محدوده جغرافیایی شهرها موردبررسی قرار میگیرد و اقدام به تحلیل فضایی فعالیت-های مجرمانه میگردد وبا تلفیق این اطلاعات با دادهای مکانی محل ارتکاب جرائم و شاخصهای اجتماعی، اقتصادی مجرم و محل سکونت او، امکان شناسایی کانونهای جرم خیز، فراهم میگردد. به این طریق میتوان مکانهای احتمالی وقوع ناهنجاری در آینده در محدوده شهر را پیشبینی نمود و با استفاده از این تحلیلها به شکل مؤثری امکان کاهش میزان جرائم در سطح شهر فراهم شود.
بر همین اساس دو دستاورد مهم این مطالعات در موضوع مدیریت بهینه اطلاعات مکانی و امکان تحلیلهای مکانی و فضایی از یکدیگر قابلتفکیک است
بی شک برخی مکانها به دلیل ساختار کالبدی خاص و همچنین ویژگیهای اجتماعی، اقتصادی ساکنان آن امکان و فرصت بیشتری برای وقوع جرمدارند، در نقطه مقابل برخی مکانها مانع و بازدارنده، فعالیتهای مجرمانه هستند. همچنین امر موجب میشود تا بزهکاران در انتخاب محل بزهکاری خود به دنبال کمخطرترین و مناسبترین فرصتها و شرایط مکانی برای ارتکاب عمل مجرمانه باشند در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی اثرات مؤلفههای کالبدی فضای شهری بر شکلگیری جرم پرداخته است
پیشینه تحقیق
کلانتری محسن و همکاران - 1389 - در مقالهای با عنوان ایمنسازی فضای کالبدی شهرها در برابر بزهکاری با استفاده از راهبردهای پیشگیری جرم با طراحی محیطی بیان میدارد روش پژوهش ، توصیفی – تحلیلی و دادهها و اطلاعات پژوهش به شیوه کتابخانهای و اسنادی گردآوریشده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد. که ازجمله دیدگاههای مطرح درزمینه ٔ تحلیل و تبیین رابطه مکان و بزهکاری ، نگرش پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی است در این مقاله چهارچوب کلی پیشگیری از بزهکاری از طریق طراحی محیطی بیانشده است. و راهکارهای عملی بهکارگیری مناسب برای ایمنسازی فضاهای مسکونی با استفاده از نگرش فوق تبیین شده است.
حیدری ، غلامحسین - 1390 - در پژوهشی با عنوان پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی مطالعه موردی شهر زنجان هدف از این مقاله ، ارتقای سطح آگاهی صاحبان منزل ، معماران ، و طراحان شهری درباره پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی است که به دنبال افزایش امنیت توسعه شهری و کاهش فرصتهای مجرمانه حاصل میشود. طی بررسیهای بهعملآمده در شهر زنجان میتوان چنین استنباط کرد که با توزیع متعادل کاربریهای مختلف در سطح یک شهر از یکسو میتوان باعث افزایش نظارت اجتماعی در مناطق خلوت شهر و از سوی دیگر باعث کاهش تراکم بیشازحد جمعیت و فعالیتها در بخشهای متراکم شهر شد.
قائد رحمتی صفر - 1391 - بررسی شاخصهای طراحی محیطی در پیشگیری از جرم مطالعه موردی مجتمعهای تجاری شهر یزد ، این پژوهش درصدد این موضوع است که شاخصهای طراحی محیطی در کاهش وقوع جرم در مجتمعهای تجاری شهر یزد تا چه اندازه میتواند تأثیر داشته باشد. روش بررسی در این پژوهش توصیفی – تحلیلی و روش جمعآوری دادهها بهصورت پیمایشی است. تعداد 31 متغیر مورد تحلیل قرارگرفته که در 4 شاخص دستهبندیشده است. درنهایت نتیجه گیری پژوهش نشاندهنده این موضوع است که مجتمعهای تجاری شهر یزد ازلحاظ شاخصهای امنیتی و رفاهی در وضعیت نامطلوبی قرارگرفتهاند.
محسنی رضا و همکاران - 1392 - بررسی تطبیقی عناصر کالبدی محلههای قدیمی شیراز با شاخصههای رویکرد طراحی محیطی بهمنظور پیشگیری از جرم روش تحقیق این پژوهش روش توصیفی – تحلیلی ، تفسیری – تاریخی است و نتایج این تحقیق نشان میدهد که اصول به کار رفته در طراحی محلههای تاریخی شیراز به اصول پایدار این رویکرد نزدیک است. این پژوهش مدخلی را برای بومیسازی رویکردهایی را ازایندست ارائه میدهد که میتواند به افزایش امنیت محلههای مسکونی کمک شایانی کند.
فلاحتی لیلا - 1394 - در پژوهشی با عنوان ساختار فضایی شهر و احساس امنیت در بین زنان مطالعه موردی مترو تجریش و پایانه جنوب تهران ، نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که مشکلات کالبدی و وجود آسیبهای اجتماعی در محدوده خارج از ایستگاه بر میزان احساس امنیت اثر کاهنده داشته و امکانات امنیتی داخل ایستگاه موجب تقویت احساس امنیتمیشود. ولی خدمات ایستگاه تأثیر معناداری بر احساس امنیت مسافران ندارد. و بنابراین در توسعه فضاهای شهری توجه به زیرساختهای بنیادین همچون تأمین امنیت نقش مهمی دارد. توجه به ارتقای کیفیت فضاهای کالبدی خارج از ایستگاهها و توسعه فضاهای مناسبتر برای حضور خانوادهها و ایجاد فضاهای قابل دفاع شهری از مهمترین راهکارهای افزایش سطح امنیت است.
لطفی صدیقه و همکاران - 1394 - در پژوهشی بانوان ارزیابی مؤلفههای کالبدی فضاهای عمومی و تأثیر آن بر احساس امنیت اجتماعی شهروندان بابلسر، روش تحقیق این پژوهش از نوع توصیفی – تبیینی است و بهمنظور دستیابی به نتایج دقیقتر ، با استفاده از شاخصهای ترکیبی و در قالب پرسشنامه ، دیدگاه کاربران منتخب در دو فضای موردمطالعه شده - پارک و خیابانهای پرتراکم - موردبررسی قرار گرفت . یافتههای تحقیق بیانگر آن است که فضاهای موردمطالعه در معرض تهدید عواملی همچون ازدحام ، فرم فضا ، آلودگی بصری ، آلودگی نور و آلودگی محیطی نیستند. همچنین رابطه مستقیم و معناداری میان مؤلفههای محیطی و امنیت اجتماعی وجود دارد.درعینحال نتایج تحلیل مسیر هم نشان میدهد که عوامل محیطی - 0/29 - و پسازآن نور - 0/283 - بیشترین تأثیر را در ارتقا احساس امنیت اجتماعی فضاهای عمومی شهردارند.
داری پور نادیا - 1394 - بررسی نقش مؤلفههای منظر شهری در ارتقای سطح احساس امنیت شهروندان در فضاهای عمومی شهر اهواز روش گردآوری اطلاعات در بخش مبانی نظری پژوهش ، کتابخانهای و در بخش مطالعات میدانی از روش میدانی و ابزار پرسشنامه استفادهشده است. و روش علی و همبستگی جهت تحلیل روابط میان احساس امنیت و منظر شهری به کارگرفته شده است.
نتایج پژوهش بیانگر آن است که علم رغم وجود امنیت در محدوده موردمطالعه از دید ساکنین پایینتر از سطح متوسط ارزیابیشده است. بانو جه به شش معیار هویت مکان ، خاطرهانگیزی بالاتر از میانه نظری و چهار معیار دیگر پایین نر از میانه نظری ارزیابیشده است. بنابراین شهروندان محله گلستان شهر اهواز ، دومولفه هویت مکان و خوانایی را در ایجاد احساس امنیت مؤثرتر میدانند. مشارکت شهروندان در نگهداری از فضا ، توجه به اماکن تاریخی ، ایجاد محیطی مأنوس ، استفاده از آ ب ، درخت ، نور ، مبلمان ازجمله راهکارهای مطرحشده جهت افزایش احساس امنیت در سطح محله هستند
