بخشی از مقاله
چکیده
به منظور تعیین ارزش غذایی دانه گندم و جو ، تعداد 72 نمونه براساس نمونهبرداری طبقهبندی شده تصادفی با توجه به میزان بارش 3 اقلیم »تیمار« شامل حوضه شمال ، جنوب و مغرب دریاچه ارومیه و از هر اقلیم 8 منطقه انتخاب شد. سپس از هر منطقه سه روستا بطور تصادفی انتخاب و در هر روستا از گندمها و جوهای متعلق به سه کشاورز بطور تصادفی نمونهبرداری و به علت کثرت نمونهها و عدم امکان تجزیه شیمیایی نمونههای سه روستا از یک منطقه بطور مساوی مخلوط به صورت یک نمونه به آزمایشگاه ارسال شد در نهایت از هر منطقه 24 نمونه و در مجموع 72 نمونه برای دانه گندم و 72 نمونه برای دانه جو بدست آمد آنالیز صورت گرفته شامل : ماده خشک ، پروتئین خام ، الیاف خام ، چربی خام ، عصاره عاری از ازت ، خاکستر ، کلسیم و فسفر بود نتایج نشان داد که تمام تیمارهای آزمایشی در گندم و جو P<0/05 معنیدار بود به استثنای الیاف خام در گندم و ماده خشک در جو
واژه کلیدی : ترکیبات شیمیایی ، دانه گندم ، دانه جو ، استان آذربایجان غربی
مقدمه
کمبود خوراک دام تولیدی در کشور، محدودیت منابع طبیعی ، مراتع و عدم استفاده صحیح از خوراک دام موجود، ضرورت استفاده صحیح از ارزش غذایی علوفهها و دانهها را بخوبی روشن میکند. با عنایت به تولید خوراک دام و طیور و جمعیت دامی استان تأمین مایحتاج غذایی جوامع انسانی مستلزم وجود و تولید پروتئین حیوانی است که این خود در چرخه حیات نیازمند تغذیه صحیح است در حال حاضر بخشی از گوشت مورد نیاز از خارج وارد میشود با توجه به این کمبود و روند رشد جمعیت انسانی و سیر قهقرایی منابع خوراک دام و طیور به دلیل خشکسالی جهت تأمین غذایی جامعه چارهای نخواهد بود مگر اینکه شناسایی ماهیت منابع خوراک دام و طیور و استفاده بهینه در جهت افزایش راندمان عمود تولیدی دقیقاً انجام شود - . - 3 به منظور تنظیم جیرههای مورد استفاده در تغذیه دام و طیور ، ضروری است که اقلام موجود در هر حوضه جغرافیایی و منطقه آنالیز و محتوای هر ترکیب آنها به دقت شناسائی و در فرمولاسیون جیرهها ملاک عمل قرار بگیرد. لذا به منظور شناخت مواد خوراکی و کم و کیف ترکیبات شیمیایی آنها و تهیه جداول منطقهای و استفاده بهینه از غذاهای داخلی در متعادل ساختن جیرههای غذایی و بهرهگیری بهتر این بررسی برای اولین بار در استان انجام شد.
مواد و روشها
برای تعیین ارزش غذایی منابع خوراک دام و طیور استان با توجه میزان بارش به سه واحد جغرافیایی تقسیم میشود.
-1 حوضه شمال دریاچه ارومیه از 400 میلیمتر به 250 میلمتر کاهش مییابد.
-2 حوضه مغرب دریاچه ارومیه با بارش 800 میلیمتر در سردشت و 300 میلیمتر در نزدیکیهای دریاچه
-3 حوضه جنوبی دریاچه ارومیه نواحی کوهستانی 600 تا 300 میلیمتر است از هر حوضه 8 منطقه و از هر منطقه سه روستا بطور تصادفی انتخاب و نمونهها بصورت مساوی مخلوط به صورت یک نمونه به آزمایشگاه ارسال شد. روشهای نمونهبرداری و از مواد غیرخشبی و خشبی یا علوفهها مطابق - 1 - و آمادهسازی و نگهداری نمونهها و همگنسازی 2 - - Homogenization - و 3 و - 4 وروش های ارزشیابی غذایی »تجزیه تقریبی و اندازهگیری کلسیم و فسفر - 5 - « برای اندازهگیری درصد ماده خشک - DM - از آون - یک گرم نمونه آسیاب شده همگن به مدت 24 ساعت در دمای - 105c0 و برای خاکستر از کوره الکتریکی به مدت 4 ساعت در دمای 650c0 و برای اندازهگیری پروتئین خام - cp - ، از روش کلدال و دستگاه هضم و تیتراسیون دستی، چربی خام - EE - توسط دستگاه سوکسله، کلسیم از روش دستی - 5 - ، فسفر به روش اسپکتروفتومتری و عصاره عاری از ازت - NFE - از روش محاسبه بدست آمد.
نتایج
بررسی نتایج حاصل از مقایسه ارقام بدست آمده از تجزیه شیمیایی نمونههای گندم و جو موجود در مناطق سه گانه حوضه جغرافیایی استان آذربایجانغربی در دانه گندم از نظر تمام فاکتورهای مورد بررسی به غیر از فیبر خام - CF - در سطح احتمال %1 دارای اختلاف معنیداری با همدیگر میباشد - P<%5 - که نتایج با 2 - ، 3 ، - 4 مطابقت داشت . در دانه جو تمام فاکتورهای مورد بررسی به غیر از ماده خشک - DM - در سطح احتمال %1 دارای اختلاف معنیداری با همدیگر میباشند. - P<5% - جدول شماره . - 2 - مقایسه ترکیبات شیمیایی دانه گندم و جو استان آذربایجان غربی با استانهای آذربایجانشرقی، کرمانشاه ، کردستان و NRC »جدول شماره3 و«4 آمده است.
نتیجه گیری
با عنایت به نتایج بدست آمده در تحقیق حاضر چنین استنباط میگردد که به منظور تنطیم جیرههای مورد استفاده در تغذیه دام و طیور ، ضروری است که اقلام موجود در هر حوضه جغرافیایی و منطقه آنالیز و محتوای هر ترکیب آنها به دقت شناسائی و در فرمولاسیون جیرهها ملاک عمل قرار بگیرد. در مقایسه نتایج استانهای داخلی با جدول 1989 NRC ملاحظه میشود که نتایج در بسیاری موارد مشابه ولی با جدول NRC متفاوت میباشد که به نظر میرسد تنظیم و استفاده از جداول استانداردهای غذایی داخلی در متعادل ساختن جیرههای غذایی و بهرهگیری بهتر با توجه به تطبیق داشتن استانداردها با منابع مصرفی خوراکی مفید باشد. ضمنا لازم است سایر مواد مغذی خوراک ها نیز مورد بررسی قرار گیرند.
