بخشی از مقاله
چکیده
نوسانات قیمت محصولات کشاورزی همواره یکی از مسائل اصلی پیشروی تولیدکنندگان و سیاستگذاران این بخش، بهویژه در کشورهای در حال توسعه، بوده است. در این راستا محاسبه قیمت تمام شده میتواند نقش مهمی در کنترل ناپایداری قیمتها و کاهش ریسک بازار داشته باشد. وجود اطلاعات بهای تمام شده محصولات کشاورزی برای اتخاذ تصمیمگیری، ضروری و حیاتی است. هدف نهایی پژوهش حاضر، محاسبه قیمت تمام شده محصول سیبزمینی میباشد تا از طریق آن مدیریت واحد زراعی بیش از پیش فراهم گردد.
اطلاعات مربوط به هزینه و قیمت عوامل تولید به صورت پیمایشی و از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه، از 217 سیبزمینی کار دشتهای قروه و دهگلان، جمعآوری گردید. با اندازهگیری سهم عوامل تولید در هزینهی کل مشاهده گردید، نهاده زمین و آب به ترتیب بیشترین و کمترین سهم را در هزینه تولید محصول سیبزمینی به خود اختصاص دادهاند. قیمت تمام شده برای هرکیلوگرم محصول 4350 ریال برآورد گردید. بررسی تابع هزینهی تولید این محصول نشان داد که صرفه حاصل از مقیاس وجود دارد.
مقدمه
تولید در بخش کشاورزی با شوکهای تصادفی وغیر قابل پیشبینی ناشی از شرایط آب و هوایی، آفات و سایر بلایای طبیعی همچون آتش سوزی روبهرو است. از طرفی این شوکهای قیمت محصولات کشاورزی، عملکرد بخش کشاورزی و نیز رفاه مصرفکننده را به شدت تحت تأثیر قرار میدهند و در نتیجه، نوسانهای قیمتی که محصولات کشاورزی در معرض آن قرار دارند هم تولیدکنندگان و هم مصرفکنندگان را تهدید مینماید. تغییر قیمتهای کشاورزی میتواند پیامدهای اقتصادی-اجتماعی گستردهای داشته باشد. تأثیر فوری این تغییرات، متوجه مصرف مواد غذایی و تولید محصولات کشاورزی میباشد.
- بریم نژاد و بکشلو، . - 1392 تعیین سطح زیر کشت، محاسبه قیمت تمام شده محصولات، قیمت تضمینی و غیره، برخی از راهکارهای دولت برای اثرگذاری در بخش کشاورزی به حساب میآیند. بنابراین برای اتخاذ سیاستهای صحیح، بررسی نوسانات قیمت این محصول در بازار و عوامل مؤثر برآن ضروری است. بخشی از مشکلات مربوط به بخش کشاورزی در ایران مربوط به ساختار سنتی و ناکارآمد بازار محصولات کشاورزی میباشد - محمدی و همکاران، . - 1392 کشاورزی پایدار نیاز به نوعی مدیریت دارد که ضمن بهبود عملکرد، همزمان توازن اکولوژیکی مناسبی را در اکوسیستم کشاورزی برقرار کند - . - Rattan, 1997 سیبزمینی محصولی است که افت و خیز زیادی در قیمت و تولید آن مشاهده میشود.
بهطوریکه یک سال، تولید آن و در سال بعد، قیمت آن افزایش مییابد. سیب زمینی بعد از گندم و برنج از جمله مواد اصلی و پر ارزش غذایی است که در کشورهای جهان سوم خوراک اصلی مردم را تشکیل و میتواند جایگزین بعضی از محصولات غذایی شود . اما مشکلات موجود در زراعت این محصول باعث شده ظرفیت تولید در ایران از نظر عملکرد در واحد سطح و تولید انرژی در مقایسه با بیشتر کشورهای دنیا از موقعیت پایینتری برخوردار باشد - فعله گری، . - 1392 در حال حاضر هر ساله در حدود 330 میلیون تن سیب زمینی در سراسر جهان تولید میشود. چین، هند و روسیه بزرگترین تولیدکنندگان سیبزمینی هستند.
که کشورهای چین، هند، و روسیه به ترتیب با تولید سالانه 88/3 و 42/3 و 32/6 میلیون تن در رتبههای اول تا سوم قرار دارند. کشور ایران تولیدی حدود 4/8 میلیون تن دارد. براساس گزارشات سازمان جهانی فائو در سال 2010 کشور فرانسه با 2/3 میلیون تن بیشترین صادرات سیبزمینی را به خود اختصاص داده است و کشورهای هلند، آلمان و بلژیک در رتبههای بعدی قرار دارند. کشور ایران در سال 2010 با صادرات 263 هزار تن نهمین کشور صادر کننده سیبزمینی بود.
قادرزاده و پورمختار - - 1392، با بررسی ساختار ریاضی تابع هزینه و تولید محصول گندم - آبی و دیم - ، در استان کردستان، بر اساس فرضیه دوگانگی به این نتیجه دست یافتند که در میان توابع هزینه ترانسلوگ، تابع هزینه درجه دوم تعمیم یافته و لئونتیف تعمیم یافته، تابع هزینه ترانسلوگ برازش خوبی نسبت به دادههای تحقیق داشته. همچنین با برآورد معیار بازدهی نسبت به مقیاس، به این نتیجه رسیدند که بازدهی نسبت به مقیاس فزاینده در مزارع گندم منطقه مورد مطالعه وجود دارد بر این اساس خرد شدن زمینها موجب افزایش قیمت تمام شده محصول خواهد شد. پاکمرام - - 1383 در مطالعهای بر روی واحدهای تولید و بستهبندی خشکبار صادراتی - کشمش آفتابی، سبز تیزآبی و انگوری - ، الگوی مناسب سیستمهای حسابداری بهای تمام شده را ارائه دادهاند.
مولائی قولنجی - - 1385، بهای تمام شده محصول استراتژیک چغندرقند را در شهرستان ارومیه مورد بررسی قرار دادند. فرقاندوست و نامی نیز در مطالعه ای با هدف ارائه الگوی مناسب بهای تمامشده محصولات گلخانهای، با مطالعه و بررسی فرآیند تولید و با توجه به مبنای نظری حسابداری، الگوی مناسبی را جهت محاسبه بهای تمام شده محصول خیار گلخانهای بهدست آوردند. از جمله مطالعات دیگر در زمینه هزینه تولید، میتوان از تعیین اندازه بهینه واحد - - Nubern,1998، بررسی مربوط به چگونگی واکنش قیمتها به هزینه تولید - - Bils & chang,2000، تفاوت در قدرت رقابت واحدهای کشاورزی - - Tauer & Mishra, 2006 و غیره یاد کرد.
مطالب این پژوهش در 6 بخش ارائه میگردد. در بخشهای اول و دوم به ترتیب چکیده و مقدمه آورده شد. در مقدمه به اهمیت موضوع و مطالعات انجام شده در رابطه با موضوع اشاره گردید. در قسمت سوم مواد و روشها آورده میشود که شامل معرفی دادههای مورد استفاده در پژوهش و مراحل محاسبه قیمت تمام شده و معرفی انواع هزینهها میباشد. در نهایت نتایج و یافتههای پژوهش آورده شده و با توجه به نتایج، پیشنهاداتی در رابطه با موضوع ارائه خواهد گردید.
