بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
چكيده :
نوسانات توليد متأثر از عوامل مختلفي از قبيل تغييرات اقليمي ، آفات و بيماريها ، علفهاي هرز و ... مي باشد .
درميان اين عوامل ، نماتد چغندر قند علاوه بر دامنه گسترش بالا بعنوان يكي از مهمترين عوامل محدود كننده كاهش عملكرد در منطقه چناران مي باشد .
متأسفانه تكنيكهايكنترل كه تا به حال مورد استفاده قرار گرفته اند، سازگاري و پايداري كافي در كاهش اثرات سوء نماتد چغندر در شرايط و فرهنگ كشاورزي منطقه به همراه نداشته اند.
يافتن ارقام مقاوم يكي از راههايي است كه هر چند توليد آن نياز به زمان طولاني دارد ، ليكن دانشمندان اصلاح نبات مصمم به يافتن آن مي باشند. دراين راستا شركت سوئدي نوارتيس نويد توليد رقم مقاوم به نماتد به نام نماكيل (Nemakill) را داد.
با هدف بررسي مقاومت رقم نماكيل به نماتد آزمايش در ده مزرعه كه داراي آلودگي بالايي بودند ، اجرا گرديد . رقم ايراني BR1 نيز به عنوان شاهد در قطعات داراي آلودگي بالا در مجاورت آن كشت گرديد.
اسلاید 2 :
ميانگين آلودگي اوليه در مزارعي كه رقم نماكيل كشت گرديد 2326 تخم و لارو در يكصد گرم خاك بود. متوسط آلودگي اوليه مزارعي كه رقم BR1 كشت شده بودند نيز 1591 تخم و لارو در يكصد گرم خاك بود.
نتايج بررسيها حاكي از وجود نكات جالب توجه و اميد بخش در مبارزه با نماتد چغندر است . جمعيت نهايي آلودگي در رقم نماكيل به 960 عدد تخم و لارو در يكصد گرم خاك كاهش يافت . در حاليكه جمعيت نهايي در رقم BR1 به 3953 تخم و لارو در يكصد گرم خاك افزايش يافته است .يعني در رقم BR1 جمعيت تقريباً 48/2 برابر شده است . متوسط عملكرد ريشه در رقم BR1 بابر 58/15 تن در هكتار و متوسط عيار آن 99/16 درصد بود.
متوسط عملكرد ريشه رقم نماكيل 08/19 تن در هكتار با متوسط عيار 76/17 بود. تجزيه كيفي خمير ارقام چغندر نيز انجام گرديد.
مقدار پتاسيم رقم نماكيل 8/5 و رقم BR1 برابر 97/4 ميلي اكي والانت بود. مقدار سديم رقم نماكيل 64/2 و رقم BR1 برابر 62/2 ميلي اكي والانت گزارش شد.
مقدار ازت رقم نماكيل 69/3 و رقم BR1 معادل 16/4 ميلي اكي والانت بود. راندمان شكر قابص استحصال (YIELD) در رقم BR1 برابر 41/8 درصد و در رقم نماكيل 94/82 درصد بود.
اسلاید 3 :
همچنين مقدار قند تلف شده در ملاس رقم نماكيل 03/3 و در رقم BR1 برابر 67/2 درصد بود. با توجه به اينكه متوسط آلودگي اوليه مزارع رقم نماكيل 19/46 درصد بيش از رقم BR1 بود، با اين وجود عملكرد ريشه آن 46/22 درصد بيشتر از رقم BR1 بود. قند ناخالص آن 92/27 درصد بيش از رقم BR1 و در نهايت از نظر قند خالص توليدي 26 درصد عملكرد بيتشري نسبت به رقم ايراني BR1 توليد نمود.
در عين حال دلايل پائين بودن عملكرد در مزارع در ذيل آمده است :
.1دريافت دير بذر رقم نماكيل و در نتيجه تأخير در كاشت مزارع به گونه اي كه اولين آبياري مزارع به طور متوسط در اوايل خرداد انجام شده است .
.2عدم توجه و دقت كافي كشاورزان در مزارع كشت شده با وجود توصيه و تأكيدهاي مكرر به آنها .
با اين حال در بين ده مزرعه كشت شده ، دو مزرعه كه دقت و رسيدگي مناسبي داشته اند، عملكرد نيز قابل قبول مي باشد . نتايج اين دو مزرعه در زير آمده است :
ريشه با عيار 4/18 توليد نمود در حاليكه رقم نماكيل اين مزرعه در آلودگي اوليه 2700 تخم و لارو در يكصد گرم خاك ، عملكرد ريشه 29/29 تن در هكتار با عيار 8/18 توليد نمود. در مزرعه ديگري رقم ايراني در آلودگي اوليه 530 تخم و لارو در يكصد گرم خاك كشت و در نهايت عملكرد ريشه 21/31 تن در هكتار با عيار 95/16 توليد نمود. در حاليكه دراين مزرعه رقم نماكيل كه در آلودگي اوليه 960 تخم و لارو در يكصد گرم خاك كشت شده بود عملكرد ريشه آن 51/43 تن در هكتار با عيار 12/19 درصد بود.
نتيجه اين كه دراين دو مزرعه از نظر قند ناخالص بطور متوسط رقم نماكيل 14/39 درصد عملكرد بيشتري از رقم BR1 توليد نمود، با وجود اينكه آلودگي اوليه در مزارع رقم نماكيل 95/30 درصد بيشتر از BR1 بود.
اسلاید 4 :
نماتد چيست ؟
نماتدها كرمهاي نخي شكل و رطوبت پسندي هستند كه ميتوانند در طيف زيستي وسيعي در اكثر مناطق جهان يافت شوند. نماتدها در آبهاي شيرين، آبهاي شور، خاك، مواد پوسيده، گياهان، جانوران و انسان مشاهده ميشوند.
تغذيه نماتدها به اشكال متعدد از زيستگاهشان صورت مي گيرد. آنها روي باكتريها و قارچها درمواد آلي مرده زندگي ميكنند، به صورت شكارچي از ديگر نماتدها نيز تغذيه كرده و در بدن بسياري از جانوران تكامل يافته ( مانند كرمهاي trichina ) و يا گياهان به صورت انگل به سر مي برند.
نماتدها در زيستگاهشان با پيچ و تاب خوردن جابجا ميشوند. قبل از اين نيز به اسم كرمهاي زالويي نامگذاري شدهاند. گونه هاي خسارت زا در گياهان به طور متوسط يك ميلي متر طول دارند. اين گونه نماتدها داراي خرطوم دهاني ( استايلت ) هستند كه به وسيله آن سلولهاي گياهي را سوراخ ميكنند و ضمن ترشح بزاق، جذب محتويات سلولي انجام مي گيرد.
بيش از 15000 گونه نماتد شناسايي شده است كه حدود 3000 گونه با گياهان زندگي ميكنند و از اين تعداد، حدود 100 گونه ميتوانند خسارات قابل توجهي در گياهان زراعي ايجاد نمايند. نماتد مولد سيست چغندرقند ( Heteroderaschachtii ) يكي از گونه هايي است كه از بيشترين اهميت اقتصادي برخوردار است.
اسلاید 5 :
تاريخچه
مبداٌ، تاريخچه و پراكنش
براي اولين بار حدود 130 سال پيش از اين، نماتد مولد سيست چغندرقند ( H. schachtii) در آلمان به عنوان يك آفت شناسايي شد. در اواسط قرن نوزدهم ميلادي، توليد چغندرقند در اروپا با يك روند افزايشي همراه بود و در همان زمان نيز بيماري چغندرقند در خاك شروع شد. خصوصاٌ آنكه در خاكهاي تيره با پتانسيل بالا در منطقه ماگد بورگر بورد عملكرد چغندرقند به طور قابل ملاحظه اي كاهش يافت.
در سال 1859 پروفسور گياهشناس بن، دكتر H. Schacht، عامل بيماري چغندرقند را شناسايي كرد : كرمهاي كوچكي متعلق به خانواده نماتدها كه انگل ريشه هاي چغندرقند ميباشند. در سال 1871، A. Schmidt تحقيق كاملتري در مورد اين آفت انجام داد و به افتخار كاشفش آن را Heteroderaschachtii نامگذاري كرد. اين نماتد از اهميت اقتصادي در تاريخ برخوردار است. در قرن گذشته 24 كارخانه قند در آلمان به خاطر خسارت نماتدها كه كاهش عملكرد چغندرقند را در پي داشت، تعطيل شدند.
امروزه نماتد چغندرقند تقريباٌ در تمام اراضي اروپا كه كشت چغندرقند متمركز است، شناسايي شده است و اغلب به عنوان يك عامل محدود كننده عملكرد محسوب ميشود. نماتد چغندرقند در ساير نقاط جهان از جمله آسيا، آمريكاي شمالي و استراليا نيز مشاهده شده است.
اسلاید 6 :
نشانه هاي بيماري
توصيف نماتد
خسارت نماتد چغندرقند بسيار شبيه به علايم آلودگي به ويروس بيماري ريزومانيا است (ريش دار شدن ريشه ها )، يعني خسارت اين نماتد به چغندرقند ممكن است با علايم خسارت ريزومانيا اشتباه گرفته شود. زيرا كه نماتد چغندرقند در تمام اراضي عمده چغندركاري مشاهده ميشود و سطح اينها با اراضي آلوده به ريزومانيا يكسان ميباشد ، بنابراين خطر اشتباه بين اين دو بيماري وجود دارد.
خسارت زود هنگام اين نماتد منجر به پژمردگي بوته هاي جوان چغندرقند ميشود، بنابراين اين مشخصه كلاسيك آلودگي از اوايل خردادماه به بعد در مزرعه مشاهده ميگردد. ديگر نشانه مشخص آلودگي به نماتد چغندرقند، پژمردگي موضعي در اندامهاي هوايي چغندرقند بخصوص در هواي بسيار گرم است.
در طي ساعات شب يا پس از بارندگي، بيشتر بوته ها بهبود مي يابند. گياهاني كه آلودگي شديدتري دارند از رشد باز مي مانند. برگهاي بيروني زرد رنگ شده و در پايان مي ميرند. اندازه برگهاي جديد نيز به طور واضحي كاهش مييابد.
اسلاید 7 :
علايم ويژه آلودگي در غده چغندرقند به اين صورت است كه ريشه اصلي به شكل قابل توجهي كوتاه شده و تشكيل ريشه هاي جانبي نيز افزايش مييابد. زيرا چغندرقند براي جبران خسارت اين نماتد ريشه هاي جانبي اش را توسعه داده و درنتيجه آن شكل تيپيك ريش دار شدن ريشه حاصل ميشود.
علايمي كه تا اينجا توصيف شدند ممكن است مشابه آلودگي به ريزومانيا باشند، بنابراين تنها نشانه تشخيص آلودگي به اين نماتد وجود جانورهاي ماده سفيد رنگي به اندازه ته سنجاق با سيست هاي قهوه اي رنگ بر روي ريشه ها ميباشد. اين ماده هاي سفيد رنگ نماتد كه كمك بزرگي به تشخيص قطعي آلودگي ميكنند، با چشم غير مسلح نيز ديده ميشوند.
زيست شناسي
- جنبه هاي توسعه بيماري
اين نماتد به صورت خفته در داخل يك سيست باقي مي ماند. يك سيست حدوداٌ به اندازه ته سنجاق و محتوي 300 عدد تخم و لارو ميباشد. با كشت گياهان ميزبان، لاروهاي زنده در داخل سيست فعال ميشوند.
اسلاید 8 :
نماتود مولد سيست چغندر قند
نماتود چغندر قند ابتدا در آلمان در سال 1859 توسط هرمان شاخت ( Herman Schacht) در مزارع چغندر كشف شده و بعداٌ در سال 1871 شميدت ( Schmidt ) اين انگل را به نام شاخت تحت عنوان Heteroderaschachtii Schmidt نامگذاري كرد. در ايران اين نماتود اولين بار در سال 1348 توسط اسماعيل پور از مزارع چغندرقند تربت حيدريه جمع آوري گرديده است. مناطق انتشار نماتود مزبور استان هاي خراسان، اصفهان، فارس، آذربايجان و كرمانشاه ميباشد. درمورد ميزان خسارت نماتود چغندرقند مطالعاتي در استان خراسان به عمل آمده و در بيش از 80 درصد خاك اراضي چغندركاري خراسان نماتود وجود دارد و متوسط خسارت نماتود حدود 54 الي 5 درصد كل محصول ساليانه تخمين زده شده است. در اروپا مقدار كاهش قند تا 23 درصد نيز تعيين گرديده است. نماتود مزبور علاوه بر چغندر به بعضي از گياهان زراعي نيز حمله ميكند و در ايران انواع كلم، ترب، تربچه ،شلغم، شاهي و اسفناج نيز از ميزبان هاي آن تعيين و شناخته شده است ( كلالي، فريور مهين، 1358، خيرخواه، 1352 ).
اسلاید 9 :
علائم بيماري
اولين نشانه هاي آلودگي در اوائل فصل تابستان و در هنگام تابش آفتاب به صورت پژمردگي برگ هاي بوته چغندر بروز ميكند و در هنگام شب و در هواي خنك برگها مجدداٌ حالت عادي و شادابي خود را باز مي يابند. شكل عمومي بوته توسري خورده و عقب افتاده و زرد كم رشد است. ريشه هاي كوچك و بدشكل و داراي ريشك هاي فرعي زياده از حد و افشان است. روي ريشه هاي فرعي مبتلا، سيست ( Cyst ) هاي سفيد رنگ به اندازه حدود يك ميليمتر با ته سنجاق با چشم عادي و غير مسلح قابل رويت هستند. اولين سيست در خراسان در اواخر خرداد ماه مشاهده شده است. در مزرعه نشانه هاي آلودگي ابتدا به طور لكه اي ظاهر شده و لكه ها متدرجاٌ در اثر تكرار كاشت چغندر گسترش يافته و پس از چند سال تقريباٌ سطح مزرعه را فرا ميگيرند. اگر به بوته هائي كه در داخل اين لكه ها قرار دارند از نزديك توجه كنيم علائم ظاهري كمبود غذايي را نشان ميدهد. در شرائط آب و هوائي خراسان نشانه هاي بيماري در تيرماه و مردادماه ظاهر ميشود. بوته هاي مبتلا به نماتود استعداد بيشتري در برابر حمله بيماري هادارند.
اسلاید 10 :
مشخصات نماتود
نماتود چغندر قند داراي دو شكل جنسي ماده و نر ميباشد. ماده هاي جوان و كامل به طور معمول ليموئي شكل و در ابتداي امر رنگ آنها سفيد شيري است كه به آساني و با چشم غير مسلح روي ريشه گياه ميزبان ديده ميشود و معمولاٌ بين 60 تا 80 ميليمتر طول و 40 تا 50 ميليمتر عرض آن ميباشد. رنگ سفيد ماده هاي جوان پس از افتادن در خاك بدون گذراندن مرحله زرد تبديل به قهوه اي ميگردد و در اين موقع به آنها سيست اطلاق ميشود. هر سيست محتوي تعداد 5-300 تخم ( لاورسن يك داخل تخم است ) و لاروسن دوم ميباشد كه بسته به شرائط اين تعداد متفاوت است. نماتود نر بر خلاف ماده كرمي شكل ميباشد و طول آن بين 31 تا 61 ميليمتر واسپير ( Spear ) آن گره دار و قوي است. طول اسپير درنرها بين 25 تا 28 ميكرون ميباشد. اندازه لاروهاي سن دو يا لارو نوزاد كه به تازگي از تخم خارج شده متفاوت و بين 450550 ميكرون است. تخم بشگه اي شكل، به طول 110 و عرض 43 ميكرون ميباشد.