بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مطالعه تعیین سطح مس جیره و سرم خون گاوهای شیری در گاوداری های صنعتی استان چهارمحال و بختیاری می باشد که طی این تحقیق تعداد 260 نمونه خون و 40 نمونه جیره از گاوهای شیری 40 گاوداری در شهرستان های فارسان، بروجن، لردگان ، شهرکرد و گاوداری صنعتی زاگرس به صورت تصادفی انتخاب گردید. بر اساس نتایج این تحقیق میانگین مس جیره در این شهرستان ها به ترتیب 15/4 ، 20/11 ، 16/12 ، 21/13 ، 28/54 میلی گرم در کیلوگرم بوده که در مقایسه با بررسی مطالعات گذشته با نتایج این مطالعه، کمبودی در مس جیره گاوداری ها مشاهده نگردید. در این تحقیق میانگین شیر تولیدی نیز اندازه گیری شد. بر این اساس بین مس جیره با تولید شیر یک همبستگی و ارتباط معنی دار به دست آمد . - p<0/05 - میانگین مس سرم خون نیز در این شهرستان ها به ترتیب 0/68 ، 0/77 ، 0/69 ، 0/72 میلی گرم در لیتر و در گاوداری صنعتی زاگرس 0/55 میلی گرم در لیتر بود که اختلاف معنی داری با سایر شهرستان ها دارد . - p<0/05 - در مقایسه با سطح طبیعی در منابع و گاوداری صنعتی ، از لحاظ سطح مس کمبودی در سرم خون گاوهای شیری استان مشاهده نشد. در نتیجه بررسی حاضر ، در میزان مس سرم خون و جیره گاوهای شیری گاوداری های مورد مطالعه در چهارمحال و بختیاری کمبودی مشاهده نگردید.
مقدمه
مس به اکسیده شدن گلوکز و در نتیجه آزاد شدن انرژی در بدن کمک می کند،ازطرف دیگر مسمومیت با مس باعث کم خونی و ریزش مو و تولید الیاف نامرغوب در دام ها میشود. همچنین مقدار باﻻی مس با عنصر روی که برای ساخت آنزیم های گوارشی لازم است تداخل می کند و موجب کاهش قابلیت هضم پروتئین می شود. مس در درجه اول در کبد و آنگاه در مغز استخوان و به مقدار کمتر در بافتهای دیگر ذخیره می شود - . - 6 طبق مطالعاتی مس جیره ممکن است بر بازده رشد در گوساله، قابلیت هضم مواد مغذی و مس پلاسما موثر باشد
- . - 4-3در NRC2001 میزان مس موردنیاز در جیره گاوهای شیری را 10 قسمت در میلیون اعلام کرده و غلظت طبیعی مس در خون گاو و گوسفند می تواند بین 0/5 تا 1/5 میکروگرم در هر میلی لیتر و به طور متوسط حدود 0/9 میکروگرم در میلی لیتر باشد - . - 6 بسیاری از علائم کلینیکی مرتبط با کمبود مس عبارتند از: کاهش رشد و وزن، ناراحتی های حاد قلبی و کم خونی، مرگ جنین، کاهش فعالیت تخمدانی و تخمک اندازی، کاهش فحلی و افزایش سخت زایی . - 5 - با توجه به اینکه در ایران و همچنین در استان چهارمحال و بختیاری به مصرف مواد معدنی کم نیاز به خصوص مس در جیره گاوهای شیری اهمیت کمی داده می شود و به خاطر فعالیت های فیزیولوژیکی مهمی که این مواد معدنی کم نیاز انجام می دهند لذا هدف در این مطالعه بررسی ارتباط غلظت مس جیره و سرم خون گاوهای شیری استان و نیز مقایسه با سطوح استاندارد می باشد.
مواد و روش ها
برای انجام این تحقیق از روش نمونه گیری طبقه بندی خوشه ای استفاده شده است. به طوری که طبقه ها شامل شهرستان های مختلف و خوشه های اصلی نیز شامل گاوداری های مختلف در هر شهرستان و خوشه های فرعی شامل تعداد گاو می باشد. نمونه خوراک به میزان یک کیلوگرم از هر گاوداری به صورت جداگانه برداشت و مشخصات آن ثبت گردید. همچنین خون گیری به میزان 10 میلی لیتر از ورید دمی انجام شد. نمونه ها به مدت 5 دقیقه و دور 2500 سانتریفوژ شده و سرم آنها جدا و تا زمان آنالیز در دمای -20 درجه سانتی گراد نگهداری شدند.در خصوص اندازه گیری میزان تولید شیر نیز میانگین تولید شیر روزانه کل گاوهای شیری هر گاوداری رکورد گیری و ثبت گردید ، همچنین میزان ماده خشک مصرفی روزانه نیز در همان روز رکوردگیری شیر توزین و ثبت گردید. نمونه های خوراک مطابق دستورالعمل 1AOAC 2008 آماده سازی و سپس مس نمونه با استفاده از دستگاه طیف نورسنجی اتمی - Atomic absorbtion spectrometery - مورد سنجش قرار گرفت.
برای اندازه گیری عناصر کمیاب سرم خون ،ابتدا یک میلی لیتر از آن جدا گردید، سپس برای آزاد سازی مس 2 میلی لیتر از محلول اسید نیتریک 5 درصد - - HNO3 به نمونه اضافه و با آب مقطر دو بار تقطیر به حجم 25 میلی لیتر رسانیده شد و پس از انجام سانتریفوژ 3000 - دور به مدت3 دقیقه - محلول داخل دستگاه تزریق شده و غلظت عنصر قرائت گردیدند. نتایج حاصل با نرم افزار SAS آنالیز گردید. به منظور تعیین اثر عوامل مختلف بر غلظت عنصر مس از رویه GLM و به منظور بررسی ارتباط بین جیره مصرفی و خون برای غلظت عناصر مورد بررسی از رویه Corr برنامه SAS استفاده شد. مدل آماری طرح نیز مطابق مدل زیر می باشد: Yij = ʽ+ Ti +Aj + eij ، Yij مقادیر مشاهده شده صفت مورد اندازه گیری، = µ میانگین صفات اندازه گیری شده، =Ti اثر منطقه های آزمایشی، =Aj اثر تصادفیj امین حیوان، =eij اشتباه آزمایشی - اثرات باقیمانده - .
نتایج
میانگین مس جیره در شهرستان فارسان 15/4 و ، در شهرستان شهرکرد 21/13 و ، در شهرستان بروجن 20/11 و ، در شهرستان لردگان 16/12 و و در گاوداری صنعتی زاگرس 28/54 و قسمت در میلیون بود. میانگین مس جیره در کل گاوداری های مورد مطالعه - استان - به ترتیب 18 /2 قسمت در میلیون بدست آمد - جدول - 1، که بیشترین سطح مس جیره مربوط به گاوداری صنعتی زاگرس بوده که با شهرستان فارسان اختلاف معنی داری داشته - - P<0/05 ولی با دیگر شهرستان ها در یک سطح می باشد.
-1 قسمت در میلیون
-2 حرف های متفاوت در هر ردیف نشان دهنده ی تفاوت های معنی دار است - p<0.05 -
میانگین شیر تولیدی و ماده خشک مصرفی در شهرستان فارسان به ترتیب 20/1 و19/2 کیلو گرم، در شهرستان شهرکرد به ترتیب 20/2 و 20/8 کیلو گرم، در شهرستان بروجن به ترتیب 21 و 16 کیلو گرم، در شهرستان لردگان به ترتیب 18/7 و 20/6کیلو گرم و در گاوداری صنعتی زاگرس به ترتیب 34 و 19 کیلو گرم بودندکه بیشترین سطح تولید شیر راداشته واین گاوداری اختلاف معنی داری با دیگر شهرستان ها داشته است . - P<0/001 -
