بخشی از مقاله
چکیده
تک یاخته کریپتو سپوریدیوم برای اولین بار توسط ادوارد ارنست تایزر در سال 1907 گزارش گردید. اما تا سال 1976 که اولین گزارش آلودگی انسان منتشر شد از لحاظ پزشکی فاقد اهمیت بود. این تکیاخته عامل یکی از مهم ترین عفونت های کوکسیدیایی انسان و سایرحیواناتاهلیو دیگر مهرهداران میباشد. این بررسی با هدف تعیین میزان آلودگی کریپتوسپوریدیایی در دامهای کشتار شده کشتارگاه دام شهر کرمان انجام شد. به این منظور تعداد 150 نمونه مدفوع از 50راس بز، 50 راس گاو، 50 راس گوسفند جمع آوری شد. پس از تغلیظ نمونهها به روش رسوبی فرمالین اتر، گسترشها تهیه شدند و با روش ذیلنیلسون اصلاح شده رنگ آمیزی شده و با میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفتند.
شناسایی اووسیستهای کریپتوسپوریدیوم با توجه به ویژگیهای ریختشناسی آنها صورت گرفت که در آن اووسیستها به اشکال گرد تا بیضی و به رنگ قرمز در زمینه سبز مشخص میباشند. تجزیه و تحلیل دادهها و نتایج توسط نرمافزار آماری spss وآزمون مربع کای انجام شد فراوانی آلودگی به اوسیستهای کریپتوسپوریدیوم در بز، 14%گاو،%10گوسفند%6 گردید .
در این مطالعه میزان آلودگی کریپتوسپوریدیایی بر حسب سن، جنسو قوام مدفوع مورد بررسی قرار گرفت اما در تجزیه و تحلیل آماری رابطه معنی داری بین سن، جنس و قوام مدفوع مورد آزمایش و میزان آلودگی مشاهده نشد. تدابیری که میتواند در راستای کنترل و پیشگیری از این بیماری صورت گیرد. شامل آموزش عمومی، مصرف آب و غذای بهداشتی، جلوگیری از راهیابی آلودگی به مخازن آب آشامیدنی از طریق فضولات دامی و انسانی، جدا کردن دام های بیمار از دامهای سالم، نگه داری دام های هم سن با یکدیگر میباشد.
مقدمه
کریپتوسپوریدیوزیس یک بیماری انگلی و مشترک بین انسان و دام میباشد که توسط تک یاختهای کوچک از جنس کریپتوسپوریدیوم ایجاد میشود. این تکیاخته در طیف وسیعی از موجودات با انتشار جهانی گزارش گردیده است و قابلیت انتقال بین انسان و 155گونه پستاندار را دارد. این تک یاخته اولین بار در سال 1907 توسط ادوارد ارنست تایزر در مخاط دستگاه گوارش موش کشف و چرخه زندگی آن شرح داده شد 2 - ،. - 1 این تک یاخته دارای 18گونه و بیش از 40 ژنوتیپ است. امروزه این انگل به عنوان یک انتروپاتوژن مهم انسان و دام با انتشار جغرافیایی وسیع از اهمیت بهداشتیواقتصادیفراوانیبرخوردار است .
انتقال این تک یاخته از راه مدفوعی-دهانی وازطریقخوردن اووسیستهایانگلمی باشد. با توجه به میزبانهای متعددی که کریپتوسپوریدیوم پارووم دارد، دام ها میتوانند به عنوان یکی از میزبانهای انگل، در انتقال آلودگی به انسان و سایر حیوانات اهلی نقش داشته باشند. از آنجا که استان کرمان یکی از مناطق پرورش این حیوانات بوده و دارای شرایط آب و هوایی و پوشش گیاهی نسبتا مناسب جهت دامپروری میباشد.
از این رو با توجه به موارد یاد شده از جمله:
-1 زئونوز بودن کریپتوسپوریدیومپارووم.
-2 گسترش بیماریهای تضعیف کننده سیستم ایمنی در چند دهه اخیر و نقش کریپتوسپوریدیوم به عنوان یک انتروپاتوژن در این بیماریها
-3 .شیوع جهانی این انگل و نداشتن میزبان اختصاصی.
با توجه به اینکه حرفه دامپزشکی و رشتههای وابسته به آن در صف اول مبارزه با بیماریهای مشترک بین انسان و دام قرار دارند و آموزش و تحقیق به عنوان مهم ترین راه مقابله با این بیماریها میباشد. این موضوع جهت مطالعه و بررسی انتخاب گردید
موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه: استان کرمان با مساحت185675کیلومتر مربع پهناورترین استان ایران است،از نظر جغرافیایی بین55 درجه و 25 دقیقه تا 32 درجهی پهنای شمالی و 26 درجه و 53 دقیقه تا 29 درجه و 59 دقیقه درازای خاوری از نصف النهار گرینویچ قرار گرفتهاست
تاریخچه: کلارک در سال 1895 امکان وجود تکیاختهای کوچک از تصویر -1 موقعیت جغرافیایی کرمان در ایران
جنس کوکسیدیاها که احتمالا کریپتوسپوریدیوم بوده است را گزارش کرد. ادوار دارنست تایزر در سال 1907 این تکیاخته را در مخاط دستگاه گوارش موش کشف و چرخه زندگی آن شرح داده است . - 8 - سال 1974 بارکر و کاربونل نخستین گزارش کریپتوسپوریدیوم گوسفند را از طریق مقاطع بافت شناسی روده کوچک 3 بره 1تا 3 هفته گزارش کردند و آن را کریپتوسپوریدیومآگنی توصیف کردند .
در سال 1981 اولین گزارش شیوع کشنده کریپتو سپوریدیوم در بزغالهها توسط ماسون ارائه شد و در همین سال هوور و همکارانش کرپیتوسپوریدیوم نازاروم از ماهی جدا کردند 10 - ، . - 11 کریپتوسپوریدیوم دارای طیف وسیعی از میزبان اعم از انسان پستانداران، پرندگان، خزندگان، جوندگان، ماکیان و... می باشد تک یاخته میزبان اختصاصی نداشته از این رو هر حیوانی که آلوده گردد میتواند به عنوان مخزن عفونت برای سایرین محسوب شود و از آنجا که این بیماری بین انسان و دام مشترک است مطالعه آن در میزبان های دامی از اهمیت ویژهای برخوردار است
مواد و روش کار
روش تهیه نمونه: در این مطالعه تعداد 150 نمونه مدفوع به صورت کاملا تصادفی از 50 راس گاو ، 50 راس گوسفند و 50 راس بز جمع آوری شد. نحوه جمع آوری نمونهها به این صورت بود که پس از کشتار دامها نمونه مدفوع از داخل رکتوم دام اخذ و در ظرف حاوی فرمالین قرار گرفت. هنگام جمع آوری نمونهها کلیه مشخصات حیوان شامل جنس، سن و حالت مدفوع حیوان ثبت گردیده، سپس نمونهها به آزمایشگاه انگلشناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان منتقل شدند و در آزمایشگاه مورد بررسی انگلشناسی قرار گرفتند.
بررسی های انگل شناسی: از محتوی ظروف نمونه حاوی فرمالین به روش فرمل- اتر گسترش تهیه گردید. در انگلشناسی این روش و سایر روشهای تغلیظ به منظور حصول نتیجه بهتر در مشاهده کیست تک یاخته ها و تخم کرم ها بکار میروند. روش فرمالین-اتر به صورت زیر انجام شد. روش تغلیظ فرمالین- اتر: هدف از این روش برداشت ذرات خرد و ریز و چربی مدفوع با استفاده از صافی و اتر میباشد. نبود چربی و ذرات باعث میشود اووسیستهای بیشتری مشاهده گردد.
مواد و وسایل مورد استفاده: لوله آزمایش دربدار، سانتریفیوژ Hettich - ساخت آلمان - ، اتر - مرک ساخت آلمان - ، فرمالین 10 درصد، گاز استریل، دستکش لاتکس، لام، ارلن، قیف .حدود 10 میلی لیتر فرمالین 10% را در یک ارلن کوچک ریخته سپس به اندازه یک نخود مدفوع در آن حل گردید. محلول را از طریق یک قیف کوچک بوسیله دو لایه گاز داخل یک لوله سانتریفیوژ صاف شد. لوله را به مدت دو دقیقه با دور 1500 سانتریفیوژ کرده و مایع رویی را دور ریخته شد.
در این مرحله حدود نیم تا یک میلی لیتر ته نشین باقیم اند. اگر بیشتر بود مقداری را دور ریخته و اگر کمتر بود مرحله 1و 2 را تکرار نموده تا حجم کافی رسوب حاصل شود. حدود نیمی از لوله را با فرمالین % 10 پر گردید رسوب در آن حل شد. حدود 3 میلی لیتر اتر به لوله افزوده درب لوله را گذاشته و محکم با انگشت شست نگه داری کرده و حداقل به مدت 30 ثانیه به شدت به هم زده شد. درب لوله ر اباید از خود دور نگه داشت چون ممکن است با افزایش فشار محتویات لوله به بیرون بپاشد. سپس با احتیاط سرپوش لوله برداشته شد. به مدت سه دقیقه با دور 1500 هر نمونه سانتریفیوژ گردید.
