بخشی از مقاله
چکیده
مدیران شرکت های تولیدی به خوبی به اهمیت حیاتی استقرار یک سیستم بهینه و چابک نگهداری و تعمیرات پی برده و همواره در این راه تلاش فراوانی کرده اند. در برخی موارد علیرغم استقرار یک سیستم نگهداری و تعمیرات، تجهیزات بازهم دچار خرابیهای متنوع میشوند که این مسئله گاها منجر به توقف در امر تولید و بروز خسارتم یشود . شکست در امر نگهداری و تعمیرات برای هر سازمانی دور از ذهن نیست. نخستین گام در بررسی شکست پروژه نگهداری و تعمیرات تعیین عوامل دخیل و سپس رتبه بندی این عوامل از منظر میزان تأثیرگذاری در این شکست است. در این مقاله با استفاده از تکنیک DEMATEL به تعیین عوامل میپردازیم و درنهایت این شیوه را در اداره کل راه آهن شرق بهعنوان یک سازمان پیشرو در استقرار سیستم های مختلف و متنوع نگهداری و تعمیرات در بخش های مختلف خط و ابنیه، ناوگان، ارتباط و علائم الکتریکی و ساختمان و تأسیسات، پیادهسازی میشود.
واژههای کلیدی: نگهداری و تعمیرات، رتبهبندی ،DEMATEL، اداره کل راهآهن شرق.
0B -1 مقدمه
تاریخچه تحولات نرم افزارهای سیستم مدیریت نگهداری و تعمیرات را می توان منطبق بر تاریخچه تغییر روش های نگهداری و تعمیرات دانست. از دهه 5931 میلادی به بعد تحولات اساسی در امور نت و مدیریت آن به وجود آمده است.هر چند که تا پیش ازجنگ جهانی دوم به دلیل استفاده از تجهیزات و ماشین آلات ساده وابتدایی نیازی به استفاده از روش ها وسیستم های مدرن نگهداری و تعمیرات نبود و عملیاتنت عمدتاً به یکسری سرویس های ساده چون تمیزکاری،روغن کاری ﻭ روانکاری محدود می شد، اما با گذشت زمان و در خلال جنگ جهانی دوم به دلیل مقتضیات زمانی ونیاز به تولید انبوه جهت پوشش تقاضای بازار و کاهش هزینه های تولید به ازای واحد محصول، استراتژی تولید به سمت مکانیزاسیون و استفاده از ماشین آلات و تجهیزات پیچیده متمایل گردید، افزایش سطح مکانیزاسیون باعث بکارگیری روش های جدید تولید بوده، ماشین آلات و تجهیزاتی به مراتب پیچیده تر ، متنوع تر و گران تر را می طلبید . بنابراین افزایش عمر ماشین آلات بعنوان یک سرمایه و دارایی با ارزش اهمیت بسیاری پیدا کرد، بعلاوه با توسعه سیستم های تولیدی انبوه، افزایش قابلیت اطمینان دستگاه ها جهت جلوگیری از توقف تولید نیز دغدغه جدیدی درسازمان ها و صنایع تولیدی به نظر می آمد.
در این برهه جهت کنترل ﻭ مدیریت هزینه های تعمیراتی تجهیزات و نیزیافتن راه هایی جهت افزایش عمر مفید آنها و جلوگیری از توقفات تولید ناشی از خرابی تجهیزات و حذف اثرات سوءآن، سیستم های نت مدرن پا به عرصه گذاشتند و رفته رفته تکنیک ها، روش ها و سیستم های جامع تر با کارایی واهداف متعالی ترایجاد گردیدند . هزینه های تعمیر و نگهداری بخش قابل ملاحظه ای از هزینه های تولید محصول نهایی را در بر می گیرند؛ این هزینه بین 15 تا 60 درصد هزینه نهایی محصول تولید شده را شامل می شود.این بدان معنی است که با مدیریت مناسب و صحیح نگهداری و تعمیرات، می توان مبالغ قابل ملاحظه ای را صرفه جویی کرد و قیمت تمام شده محصول نیز حتی الامکان کاهش یابد و در بازار رقابتی ،قدرت رقابت بیشتری داشت.[1]
ژاپنی ها با درک اهمیت مدیریت مناسب نگهداری و تعمیر،اقدام به طراحی سیستم های مختلف نگهداری و تعمیرات نمودند.آنها با معرفی سیستم TPM به عنوان یکی از زیر سیستم های نگهداری و تعمیرات ناب،در این حوزه پیشتاز بودند.[2] برای استقرار یک سیستم نگهداری و تعمیرات بهینه، با توجه به نوع سازمان و محصول آن می بایست سیستم نگهداری وتعمیرات خاص سازمان، طراحی ، پیاده سازی و اجرا شود. اداره کل راه آهن شرق به عنوان یک سازمان پیشرو در زمینه نگهداری و تعمیرات، نیز به نوبه خود در بخش های مختلف خط و ابنیه، ناوگان، ارتباط و علائم الکتریکی و ساختمان و تأسیسات، سیستم نگهداری و تعمیرات مخصوص به آن بخش را مستقر نموده است.
علی رغم بررسی کامل و همه جانبه بخش های مختلف جهت طراحی سیستم بهینه نگهداری و تعمیرات، با توجه به نوع تجهیزات مورد استفاده ، نوع کاربرد آن ها،دوره های زمانی کارکرد و سایر عوامل موثر ، گاها سیستم کارایی مناسبی نداشته و با وقوع مشکلات غیر قابل پیش بینی و بروز حوادث یا خسارت های قابل ملاحظه، مدیران به کارایی این سیستم تردید داشته اند و در واقع سیستم نت مستقر شده،عملا با شکست مواجه شده است. با بررسی و شناخت عوامل شکست در پروژه های نت و رتبه بندی عوامل دخیل در این مساله می توان به بازطراحی بهینه سیستم نگهداری و تعمیرات اقدام نمود و در نتیجه درصد احتمال موفقیت آن را تا حد قابل قبولی افزایش داد.
1B -2عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی و استقرار سیستم های نت
متاسفانه بسیاری از موارد پیاده سازی سیستم نت خیلی زود با شکست مواجه می شوند، که عمدتا به دلیل عدم درک صحیح از نیازمندی ها می باشد. اغلب تنها پس از استقرار کامل، کاربران متوجه می شوند که سیستم جدید نیازهای آنها را به طور کامل برآورده نمی کند.در حقیقت کاربران آینده نگر برای بیان آنچه از نت انتظار دارند، آمادگی دارند اما اکثر آنها قادر به ارزیابی یک قضاوت عینی و پیاده سازی کامل آن به طور صحیح نیستند، در نتیجه بسیاری از پروژه های نت در دستیابی به اهداف خود شکست می خورند. در ادامه تعدادی از عوامل کلیدی و موثر موفقیت در پیاده سازی یک سیستم نت را بررسی می کنیم. [3]
B7 -1-2 تعهد مدیریت ارشد
یکی از بحرانی ترین عوامل شکست است . پشتیبانی، جهت دهی و مساعدت مدیریت ارشد برای فراهم آوردن منابع، اختیار و قدرت مورد نیاز برای موفقیت پروژه یکی از مواردی است که موفقیت یا شکست در هر پروژه پیاده سازی را تضمین می کند.[4]اگر دیدگاه مدیریت ارشد به سیستم نت منطقی، مستدل و با دیدگاه تامین منابع مورد نیاز باشد، مطمئنا موفقیت حاصل خواهد شد.مدیریت ارشد باید به صورت مشهود و ملموس درگیر کار باشد تا افراد مطمئن شوند سازمان مراقب آنچه رخ می دهد هست و از آنها انتظار می رود در این سرمایه گذاری عظیمی که سازمان انجام داده است درگیرباشند.[5]
B8 -2-2آموزش موثر
اگر کاربران روش استفاده موثر از سیستم نت را ندانند، پیاده سازی موفقی نخواهیم داشت. آموزش کاربران و تیم پروژه و بهبود مهارتهای آنها برای پیاده سازی حیاتی است. علاوه بر آموزش کاربران، کیفیت آموزش های ارایه شده و زمان آن نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است[6] .شکست های زیادی در دنیای نت ناشی از عدم آگاهی آموزش دهندگان نسبت به روش آموزش صحیح به کاربران نهایی وجود دارد.
B9 -3-2 انتخاب سیستم نت مناسب
باید توجه داشت که بهترین سیستم نت وجود ندارد. انتخاب باید بر اساس نیازها و احتیاجات سازمان انجام شود. سیستم نت طراحی شده برای یک محیط تولیدی، ممکن است در تاسیسات پزشکی کارکرد مناسبی نداشته باشد .[5]
B10 -4-2مدیریت تغییر موثر
مدیریت تغییر، بدست آوردن پذیرش کاربر و جلب دیدگاه مثبت او به پروژه است. اغلب مقاومت کاربران در مقابل کار با سیستم نت مورد توجه قرار نمی گیرد. کارمندان ممکن است سیستم جدید نگهداری و تعمیرات را با شوق و ذوق بپذیرند و یا با آن خصمانه برخورد کنند.[6] اگر چه ممکن است مدیریت به سیستم نت پیاده سازی شده به عنوان یک ابزار برای کمک به کارمندان در کارشان و سهولت در دستیابی به هدف بنگرد، کارمندان ممکن است به آن به عنوان یک متجاوز که تخصص و امنیت شخصی آنها را تهدید می کند نگاه کنند. کارمندان باید نیاز به یک فرایند تغییر و تحول را درک کنند هر چند تغییر فرایند فعلی در کوتاه مدت ممکن است ناراحت کننده باشد. شکست پروژه های نت لزوما به دلیل نوع سیستم نیست، بلکه اغلب در نتیجه خودداری کاربران از استفاده از آن رخ می دهد . در نهایت با توجه به این که موفقیت سیستم،با میزان استفاده از سیستم سنجیده می شود، عدم استفاده از سیستم مشخصا منجر به شکست می شود .[5]
B11 -5-2استفاده مناسب از سیستم
بدون استفاده مناسب و فراگیر از سیستم، هیچ گونه پیشرفتی پس از پیاده سازی وجود ندارد. تمام سیستم های قدیمی باید غدغن شده و فعالانه در کل سازمان جلوگیری شوند
-6-2 فرایند ارزیابی مناسب
پیش از راه اندازی سیستم، کلیه عملکردهای سیستم باید توسط کاربران نهایی سیستم، به طور کامل و متمرکز ارزیابی شوند. در طول ارزیابی چندین محدوده باید مورد توجه قرار گیرد:
- عملکرد عملیاتی سیستم
- عملکرد تمام رابط های خریداری شده
- عملکرد انتقال اطلاعات
- عملکرد برنامه های اضافی خریداری شده [7]
