بخشی از مقاله
چکیده
امروزه مهمترین دغدغه اکثر سازمان ها، تدوین وپیاده سازی استراتژی هایی است که موفقیت و بقای آن ها را در شرایط متحول و پیچیده محیطی تضمین نماید. اداره کل راه آهن اصفهان به عنوان زیرمجموعه شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران با توجه به شرایط محیطی و قابلیت های کنونی و آینده خود باید استراتژی هایی را انتخاب نماید که به بقای آن در عرصه رقابتی با حمل و نقل جاده ای و هوایی و دستیابی به اهداف کلی سازمان کمک کند. به همین دلیل نیاز است تا این اداره کل به منظور افزایش سهم بازار به تدوین استراتژی بپردازد. در این پژوهش برای تدوین استراتژی از روش چارچوب جامع تدوین استراتژی استفاده گردیده است.
در مرحله شروع، بیانیه ماموریت تعیین شده است ، در مرحله ورودی ماتریس ارزیابی عوامل خارجی - EFE - و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی - IFE - به کار برده شده ، سپس با اطلاعات به دست آمده از مرحله ورودی، به منظور مقایسه، ماتریس - SWOT - و ماتریس داخلی- خارجی - IE - تشکیل داده شده و در مرحله تصمیم گیری با استفاده از ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی - - QSPM استراتژی های مختلف شناسایی شده را ارزیابی کرده و بهترین استراتژی را انتخاب نمودیم. نتایج نشان میدهد که استراتژی "بازبینی فرآیندها به منظور افزایش کیفیت ارائه خدمات بار و مسافر در راستای افزایش سرعت بازرگانی و جابجایی مسافر" از میان استراتژیهای 7 گانه تهاجمی بیشترین جذابیت را برای مدیریت و اعضای کارگروه ارزیابی عملکرد اداره کل راه آهن اصفهان داشته است.
-1 مقدمه و ادبیات تحقیق:
در سال 1347 با تاسیس کارخانه ذوب آهن اصفهان به منظور حمل مواد اولیه از معادن بافق و چغارت به این کارخانه، خطوط راه آهن اصفهان احداث و به شبکه راه آهن سراسری پیوست. در ابتدا راه آهن اصفهان به مرکزیت ایستگاه سیستان در منطقه سجزی، جزئی از اداره کل راه آهن جنوب شرق محسوب می شد ولی با گسترش و توسعه روزافزون خطوط راه آهن و افزایش حجم کار در سال 1353، راه آهن اصفهان از راه آهن جنوب شرق منفک گردیده و به عنوان اداره کل راه آهن اصفهان شروع به کار نموده است .محدوده جغرافیایی این اداره کل از سوزن خروجی ایستگاه شورآب در استان قم شروع و پس از عبور از کاشان و بادرود در منطقه سجزی در ایستگاه سیستان از یک طرف تا سوزن ورودی ایستگاه ارژنگ درهمجواری استان یزد و از طرف دیگر پس از رسیدن به دیزیچه تا سوزن خروجی ایستگاه ها زرین شهر و حسن آباد در استان اصفهان ختم می گردد.
اداره کل راه آهن اصفهان یکی از ادارت حیاتی راه آهن جمهوری اسلامی ایران می باشد که نقش به سزایی در جذب بار و مسافر و در نتیجه دستیابی به اهداف راه آهن جمهوری اسلامی ایران دارد. با توجه به شرایط محیطی و قابلیت های کنونی و آینده می بایست استراتژی هایی را انتخاب نماید که به بقای آن در عرصه رقابتی با حمل و نقل جاده ای و هوایی کمک کند. به این منظور برای دست یابی به ماموریت اداره کل که در راستای ماموریت سازمان میباشد میبایست استراتژیهای مناسبی تدوین نمود.
-1-1 تدوین استراتژی:
استراتژی را میتوان راه و روش تحقق ماموریت سازمان تلقی کرد به گونهای که سازمان از این راه عوامل داخلی و خارجی را بررسی کرده تا بتواند از فرصت های محیطی و قوت های داخلی بهره ببرد و ضعف های داخل سازمان را از بین برده و قادر باشد از تهدیدها محیطی دوری کند - اعرابی، . - 1385 مدیریت استراتژیک عبارت است از هنر و علم تدوین، اجرا و ارزیابی تصمیمات وظیفه ای چندگانه که سازمان را قادر میسازد به هدف های بلندمدت خود دست یابد . - Dess et al, 2008 - تدوین استراتژی اولین مرحله مدیریت استراتژیک میباشد که در این پژوهش این مرحله از مدیریت استراتژیک مورد توجه قرار گرفته است و شامل تعیین ماموریت سازمان، بررسی عوامل داخلی و خارجی و تعیین برنامه ها و استراتژی ها بر اساس این عوامل میباشد - اعرابی، . - 1385
-2-1 رویکرد جامع تدوین استراتژی:
این چارچوب که دارای 4 مرحله اصلی میباشد برای اکثر سازمان ها مناسب است که به استراتژیستها کمک میکند تا استراتژیها را شناسایی، ارزیابی و گزینش نمایند. این مراحل عبارتند از:
-1-2-1× مرحله شروع:
ماموریت یک سازمان نشان دهنده علت وجودی و رسالت سازمان و به عبارت دیگر بیانگر هویت سازمان است. در این مرحله ماموریت اداره کل راه آهن اصقهان تعیین شده و بیانیه ماموریت آن تهیه میگردد.
-2-2-1× مرحله ورودی:
این مرحله شامل ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و ماتریس ارزیابی عوامل خارجی است.در این مرحله نقاط قوت و ضعف اداره کل راه اهن اصفهان و همچنین فرصت ها و تهدیدهای محیطی مشخص میگردد و ضریب اهمیت هر یک از آنها برای این اداره کل تعیین میگردد. اطلاعاتی به دست آمده در این مرحله مبنایی است که میتوان با در نظر گرفتن و مقایسه آنها گزینه های مختلف استراتژی را شناسایی و ارزیابی کرد.
-3-2-1× مرحله تطبیق و مقایسه:
در این مرحله با در نظر داشتن ماموریت ، عوامل اصلی داخلی و خارجی این اداره کل را با استفاده از ماتریس SWOT و ماتریس داخلی، خارجی تطبیق میدهیم تا استراتژی هایی شناسایی شوند که در راستای ماموریت سازمان باشد.
-4-2-1× مرحله تصمیمگیری:
در این مرحله با استفاده از ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی ، گزینه های مختلف استراتژی ها شناسایی شده در مرحله تطبیق را مورد ارزیابی قرار میدهیم.این ماتریس جذابیت نسبی هر یک از استراتژی ها را با توجه به عوامل داخلی و خارجی مشخص میکند.
- 2 روش تحقیق:
این تحقیق بر اساس هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ روش تحقیق نوعی پژوهش توصیفی می باشد - دارائی و همکاران، - 1395 و داده های آن به روش میدانی و در محیط اداره کل و از طریق مصاحبه با مدیریت، معاونت و اعضای کارگروه ارزیابی عملکرد جمع آوری شده است و برای تعیین ضریب اهمیت استراتژی ها و تطبیق عوامل داخلی و خارجی با استراتژی از روش بارش افکار باحضور مدیریت، معاونین ، اعضای کارگروه ارزیابی عملکرد و صاحب نظران اداره کل استفاده شده است. نظر به اینکه تعداد مدیریت و معاونین و صاحب نظران 6 نفر بودند لذا نیازی به نمونه گیری نمیباشد و از کل جامعه آماری اطلاعات جمعآوری شد و از آنجاییکه همواره میزان اطلاعات افراد از اهداف و ماموریت های سازمان وهمچنین اطلاعات تخصصی و میزان تحصیلات آنان با همدیگر متفاوت میباشد این مورد در جمعآوری اطلاعات در نظر گرفته شده است.
-3روش کار و یافته های تحقیق:
-1-3 مرحله شروع:
ماموریت یک سازمان فلسفه وجودی و چرایی فعالیت آن است. هر سازمانی در پاسخ به یک سری نیاز ایجاد میشود و هدف آن رفع نیاز میباشد.بنابراین قبل از هر اقدام باید مشخص شود چه نیازهایی منجر به تشکیل سازمان گردیده است. دراکر میگوید طرح این پرسش - فعالیت ما چیست؟ - مترادف پرسش - ماموریت ما چیست؟ - میباشد. به عبارتی بیانیه ماموریت سازمان جمله یا عبارتی است که به وسیله آن مقصود یک سازمان از مقصود سازمان مشابه متمایز میشود و آن بیان کننده علت وجودی یک سازمان است.
ماموریت:
با توجه به ویژگی های اداره کل راه آهن اصفهان مبنی بر وجود صنایع بزرگ، تخلیه بار زیاد، چشمه های متعدد بار و متقاضیان بالقوه بسیار زیاد مسافرت ریلی بیانیه ماموریت به شرح زیر می باشد:
· ماموریت ما زمینه سازی توسعه، نوسازی و ارتقاء خطوط و ناوگان، نگهداری و بهره برداری مطلوب از زیرساخت های حمل و نقل ریلی و نظارت بر فرآیند خدمات شرکت های حمل بار و جابجایی مسافر در منطقه اصفهان می باشد.
· از طرفی می خواهیم در پنج سال آینده به موارد زیر دست یابیم:
رتبه اول ایمنی و سرعت بازرگانی، افزایش بار محور به 30 تن، راه اندازی کامل قطارهای حومه ای، پیشتازی در تعالی و جزء سه منطقه برتر از نظر سیستمی، بار ومسافر ماموریت را می توان بر اساس ویژگی های زیر نیز شرح داد:
· مشتریان : مشتریان این اداره کل چه کسانی هستند؟
· محصولات یا خدمات : محصولات یا خدمات عمده این اداره کل چیست؟
· بازارها: از نظر جغرافیایی این اداره کل در کجا رقابت می کند؟
· فن آوری: آیا این اداره کل از پیشرفته ترین فن آوری ها استفاده می کند؟
