بخشی از مقاله
انجام پروژه راهنما و راه اندازي GIS راه آهن جمهوري اسلامی ایران
چکیده :
دستیابی به یک سیستم اطلاعات مکانی (GIS) در راه آهن از جمله اهدافی است که از مـدتها قبـل نیـاز بـه آن بطـور محسوسی در مدیران مجموعه راه آهن ایجاد گردیده است. بر همین اساس تیم عملیاتی تقریباً کاملی تشـکیل شـد و اطلاعـات مکانی درحد ایجاد لایه هاي پایه گرافیکی و اطلاعات متناظر توصیفی برداشت و به نرم افزار ARCVIEW وارد گردید.
محک زنی و ایجاد سیستم نمونه بعنوان کاربرد کوتاه مدت GIS جهت آزمودن قابلیت هاي عرصـه و کـاربرد برنامـه ریزي شده تعریف می شود ارزیابی و تحلیل نیازها ، وضعیت ، امکانات ، سرعت ، هزینـه ، زمـان و میـزان همکـاري ، مقبولیـت، اهمیت اطلاعات پایه در نزد کارشناسان ، موانع دستیابی به اطلاعات گرافیکی مناسب ، صحیح و دقیق همراه با تحلیل به کمـک مدلها ، بررسی میزان تأثیر در واحدهاي کاربر را می توان بخشی از موارد دست یافته در پروژه دانست .
کلیدواژه ها: GIS ، GPS ، مدیریت اطلاعات مکانی ، پروژه راهنماي تهران _گرمسار ، اطلاعات پایه توصیفی
-1 مقدمه:
یکی از ابعاد مهم توسعه سیاسی واقتصادي هر کشور ایجاد و بهره برداري بهینه از شبکه راه آهـن مـی باشد که قسمت اعظم حمل بار ومسافر و تبادلات بازرگانی و اقتصادي از این طریق انجام میپـذیرد و از آنجـا که در هر سیستم ، زمین ، ساختمان ، تاسیسـات و ماشـین آلات و کارخانجـات و هـر آنچـه بعنـوان امکانـات سرمایه اي در اختیار نیروي انسانی جهت بهره برداري قـرار گرفتـه و اسـاس تحـول و رشـد را فـراهم میسـازد بعنوان سرمایه هاي اساسی بشمار میرود برهمین اساس مدیریت صحیح و متناسب اطلاعات در جهت تـامین و استفاده بهینه و بهنگام از آن اهمیت بسزائی در نیل سیستم به اهدافش را دارد.
اولین مرحله کار در GIS کسب اطلاعات و جمعآوري دادههایی است که به صورت خام وجود دارند و بایستی به صورت قابل ذخیره به کامپیوتر و قابل استفاده درآید تا مفید واقع شود.
دریافت اطلاعات مکانی و ذخیرهسـازي آن و همچنـین نظـم دهـی بـه روشـهاي اخـذ اطلاعـات بـه روشـهاي گوناگونی انجام می گیرد و اهمیت فراوانی در سـاختار اولیـه GIS دارد بـدین منظـور بطـور مختصـرتعریف و کاربرد GIS در ادامه آمده است.
-2تعریف و کاربرد : GIS
سیستم GIS یک سیستم اطلاعاتی است که پردازش آن بـر روي اطلاعـات مکـان مرجـع یـا اطلاعـات جغرافیائی است که منظور از آن اطلاعات مربوط به موقعیت آن می باشـد . بـه بیـان دیگـر GIS مجموعـه اي است سازمان یافته از سخت افزار ، نرم افزار ، داده هاي مکان ـ مرجـع و نیروهـاي متخصـص بهمـراه مـدلها و الگوریتم هاي مورد نیاز که بصورت منسجم جهت اخذ ، ذخیره سازي ، بازیافت ، بهنگـام رسـانی ، یکپارچـه سازي ، تغییر و تحول ، تجزیه و تحلیل و نمایش اطلاعات بشکل هاي مختلف مورد اسـتفاده قـرار مـی گیـرد نتایج بدست آمده جهت برنامه ریزي و تصمیم گیري بهینه در خـدمت مـدیریت مـورد اسـتفاده قـرار خواهـد
گرفت[5] (اشکال1 و .(2
اطلاعات مکان ـ مرجع در هر سیستم GIS داراي 2 ساختار زیر می باشد :
1. داده هاي مکانی : شامل نقشه و اطلاعات مربوط به موقعیت عوارض می باشد .
2. داده هاي غیر مکانی یا توصیفی : شامل خصوصیات و ویژگی عوارضی و داده هاي مکانی می باشد. همانگونه که از تعریف و دسته بندي فوق بر می آید اطلاعات موجود در مجموعه حمل و نقـل ریلـی
نیز می تواند به خوبی در سیستم GIS بکار گرفته شود چراکه شـبکه ریلـی، ایسـتگاهها، عـوارض و لایـه هـاي ارتفاعی ، حریم خطوط ، ابنیه فنی شامل تونل ، پل ، آبـرو، ترانشـه و … و همچنـین لکوموتیوهـا و واگنهـا بـه
شکل 3 ـ روشهاي ورود اطلاعات توصیفی ومکانی
تنهــائی داراي مشخصــه مکــانی هســتند و از جنبــه دیگــر ایــن نقــاط حــاوي اطلاعــات توصــیفی در خصــوص مشخصات ، ابعاد ، نوع ، نقشه ، و همچنین اطلاعاتی چون طول ، جنس ، لایه هـاي زمـین شناسـی ، وضـعیت زهکش ، وضعیت تهویه ، نوع گاباري ، وضعیت شیب و فراز ، قوس ، دور و اطلاعات بسیار زیاد دیکري که می تواند در یک سیستم GIS به خدمت گرفته شود.
امروزه استفاده از GIS وارد مسایلی شده که حتی تصور آن نیز مشکل به نظر می رسد. تـا مـدتی پـیش گفته می شد هر جا مسایل ما جغرافیایی هستند GIS نیاز داریم ، ولی هـم اکنـون در مسـایل اجتمـاعی و حتـی پزشکی نیز رد پایی از GIS به چشم می خورد . آنچه مسلم است ، نمی توان کاربرد خاصی براي GIS تعریف نمود که مشخص کننده محدوده و مرزي براي استفاده از GIS باشد و یا بتـوان داده هـاي آن را بـه نحـوي بـه صورت مکانی نگاه کرد.
اکنون در همه جاي دنیا تمام سازمانهایی که به نوعی روي زمـین کـار مـی کننـد بـا GIS در ارتباطنـد.
تنوع بسیار زیاد کاربردهاي سیستم اطلاعات جغرافیایی ، باعث تولید نرم افزارهایی به همین تنوع گشته که هر یک طیف خاصی از نیازهاي کاربران را مرتفع می سازند، با این حال باز هم زیادند شرکتهایی که بـراي رفـع مشکلات خود سیستمی خاص را به شرکت هاي تولید کننده این محصولات سفارش میدهند .
-3دریافت و مدیریت اطلاعات در : GIS
روشهاي مختلفی جهت پرداخت اطلاعات مکانی وجود دارد وازآنجمله رقومی کردن نقشه هاي
کاغذي موجود،
اسکن نقشه ها و
تبدیل فرمت آنها ،
استخراج اطلاعات
اسکنرها
از تصاویر ماهواره اي و استفاده از GPS
می باشد(شکل(3
که هریک محسنات
و نارسایی هایی را بدنبال دارد . به عنوان مثال برداشت اطلاعات راهها و تأسیسات جانبی به روش رقومی
سازي موجب ایجاد خطاي دنباله روي خطوط علاوه بر عدم وجود نقشه به هنگام می گردد . [7]
تصـاویر مــاهواره اي علیــرغم اینکــه محــدوده وســیعی را پوشـش مــی دهنــد و لــیکن موانــع اســتخراج اطلاعات و هزینه بالاي تصاویر با قابلیت تفکیک مناسب یا بالا را تحمیل مینمایند و متعاقباً نیازمند گویاسازي اطلاعات در طی عملیات میدانی استفاده از این روش را میسر نمی سازد و به همین دلیل اسـتفاده از اطلاعـات
رقومی استخراج شده اند از GPS متصل به نوت بوك که سرعت و دقـت متناسـبی را بهمـراه دارد توجیـه مـی
شود .
-4مشخصات پروژه راهنما :
استفاده از علوم سنجش از دور، عکسهاي هوائی ، نقشه برداري زمینی ، شیوه هـاي سـنتی وGPS هـا و
… به منظور برداشت اطلاعات مکانی همواره مطرح بودهاند منتها انتخاب روش مناسب که مبتنی بـر سـرعت، دقت متناسب با کاربري ، صحت و هزینه متعارف باشد نیاز به طی فرآینـد مشـخص دارد کـه در ایـن تحقیـق اقدام به نوشتن برنامه اي به زبان VB و بانک اطلاعاتی Sql Server جهت برداشـت سـریع مختصـات اخـذ شـده توسط GPS گردید که مختصات براساس طول جغرافیایی, عرض جغرافیایی, ارتفاع (فی ,لاندا , اج) و بخشی از اطلاعات توصیفی لیست شده اند (اشکال4 و.( 5
شکل_4سیستم طراحی شده به منظور برداشت اطلاعات توسطGPS
