بخشی از مقاله
چکیده
محدوده ی اکتشافی شورک، در فاصله 170 کیلومتری جنوب غربی بیرجند و در استان خراسان جنوبی قرار دارد. و از لحاظ ساختاری در غرب بلوک لوت قرار دارد. زمین شناسی منطقه شامل گدازه های آتشفشانی با ترکیب بازالت – آندزیت و توف های بلورین - ائوسن تا هلوسن - است. پردازش داده های سنجنده استر به روش نقشه برداری زاویه طیفی، کانی های کلریت، اپیدوت، مونت موریونیت، کائولینیت، هماتیت، گوتیت، سرسیت و کوارتز را بارز سازی کرد.
با بررسی های بعدی صحرایی و سنگ نگاری مناطق دگرسانی آرژیلیکی، سرسیت و سیلیسی در گستره ی بررسی ها مورد تایید قرار گرفت. کانی سازی به به شکل رگه ای سیلیسی – مالاکیتی و مالاکیت با کنترل ساختاری گسل های امتداد لغز و نرمال، مشاهده می شود. قابل ذکر است که هیچ گونه کانی سازی سولفیدی مس در ترانشه های اکتشافی مشاهده نشده است. شواهد زمین شناسی، آلتراسیون، کانی سازی و ژئوشیمی حکایت از بخش فوقانی یک سیستم مس پورفیری در منطقه را دارد.
مقدمه
منطقه مورد بررسی در جنوب شرقی نقشه 1:100.000 جنوب سه چنگی - بلوریان و واحدی، - 2004 قرار دارد. از نظر تقسیمات کشوری این منطقه در استان خراسان جنوبی و در فاصله 170 کیلومتری جنوب غربی بیرجند قرار گرفته است. تنها پیشینه ی بررسی های منظقه اکتشافی شورک، بررسی های زمین شناسی در قالب تهیه نقشه ی 1:100.000 جنوب سه چنگی و بررسی های ژئوشیمی آبراهه ای در قالب گزارش پتانسیل یابی مواد معدنی در منظقه ی فردوس- خوسف سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور بوده که حاکی از ناهنجاری های مس در تعدادی از نمونه ها می باشد.گستره مورد بررسی از نظر تقسیمات ساختاری در غرب بلوک لوت قرار دارد.
وجود فعالیت ماگمایی گسترده با ویژگی های ژئوشیمیایی متفاوت در نقاط مختلف، باعث شده است تا بلوک لوت پتانسیل بسیار مناسب برای تشکیل انواع کانی سازی های فلزی و غیر فلزی داشته باشد. شواهدی از این کانی سازی ها در نقاط مختلف شرق ایران گزارش شده است که از مهمترین آنها می توان به کانسار مس- طلا- نقره سرشار از اسپکیولاریت قلعه زری، کانی سازی های مس- طلای پورفیری در گستره ی ماهر آباد و چاه شلغمی؛ چند فلزی سرب- روی، مس و آنتیموان نوع انتشاری، رگه چه ای و رگه ای در گستره ی گله چاه- شوراب؛ مس- طلای پورفیری در گستره ی کوه شاه؛ چند فلزی در گستره ی ماهور و طلای وابسته به توده های نفوذی احیایی از آن جمله اند.در این مقاله، ویژگی های زمین شناسی، سنگ شناسی، آلتراسیون و ساختارهای منطقه با دیدگاه اکتشاف ذخایر معدنی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
بحث
مطالعات دورسنجی مطالعات دورسنجی و بکارگیری داده های ماهواره ای برای بارزسازی زون های آلتراسیونی، در دهه های اخیر مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. گستره استفاده از این روش در اکتشاف کانسارهای مختلفی از جمله پورفیری و اپی ترمال، نشانه ای از موثر واقع شدن آن، در این امر می باشد. محدوده اکتشافی شورک جزو مناطق خشک و کویری است که به دلیل نداشتن پوشش گیاهی، برای پردازش تصاویر ماهواره ای و مشخص نمودن مناطق احتمالی آلتره در کمترین زمان ممکن، مناسب است.
بررسی های دور سنجی در این منطقه به کمک داده های ماهواره ASTER، انجام گرفت. برای پردازش این تصاویر از روش تفکیک - Spectral Angel Mapper - SAM استفاده شده است.کانی های بارزسازی شده از نتایج این بررسی شامل: سیلیس، سریسیت، کائولینیت، مونت موریونیت، کلریت، اپیدوت، هماتیت و گوتیت است. شدت و گستره پراکندگی این کانی ها، منجر به شناسایی و تفکیک آلتراسیون های مختلف شده است - شکل2 و - 3 آلتراسیون سریسیتیک - کانی سریسیت - در بخش جنوب شرق و شمال غرب و مرکز تصویر - کفه های نمکی - گسترش فراوانی دارد.
گاه در مجاورت این آلتراسیون کانی های پیروفیلیت و بخش های سیلیسی مشاهده می شود که همراهی این مجموعه کانی ها با یکدیگر می تواند موید آلتراسیون کوارتز- سرسیت- پیریت - QSP - باشد که نشانگر استعداد این منطقه برای پی چویی کانی سازی پورفیری است. گستره بارز شده متعلق به کانی های اکسید آهن - هماتیت و گوتیت - احتمال کانی سازی سولفیدی را در جنوب شرقی و مرکز تصویر، نمایان می سازد.
کانی های اپیدوت و کلریت که مشخصه آلتراسیون پروپیلیتیک هستند، در بخش شمال غرب و غرب تصویر از گسترش زیادی برخوردار است. و کلریت در حنوب شرقی منطقه بارز سازی شده است.و بین کلریت و اپیدوت تطابق خوبی دیده می شود. آلتراسیون سیلیسی - کانی کوارتز - در بخش جنوب شرقی و شمال غربی و مرکز تصویر از گسترش خوبی برخوردار می باشد. که منطبق بر آلتراسیون سریسیت می باشد. آلتراسیون آرژیلیک - کانی های کائولینیت و مونت موریونیت - هم منطبق بر آلتراسیون سرسیت می باشد.
زمین شناسی زمین شناسی محدوده اکتشافی شورک شامل یک سری سنگ های رسوبی و آتشفشانی می باشد. سنگ های آتشفشانی بخش اعظم مرکز و جنوب منطقه را تحت پوشش قرار داده است. براساس بررسی های سنگ نگاری واحد های سنگی منطقه شامل گدازه های بازالتی و آندزیتی، توف بلورین و رسوبات کوارترنری می باشند. توده نفوذی در منطقه مشاهده نشد. توف بلورین و میکروکنگلومرای توفی با روند شمال باختری - جنوب خاوری در منطقه گسترش دارند.
رنگ این واحد در صحرا مایل به سرخ بوده و به شدت ریز دانه اند به طوری که تشخیص کانی های آنها امکان پذیر نیست. واحد هورنبلند پیروکسن آندزیت در بخش هایی از مرکز گستره بررسی ها برونزد دارد. بافت این سنگ پورفیری - فنوکریست های هورنبلند % 3- 5 و اوژیت - % 5-. 10 با زمینه ای از کانی های پلاژیوکلاز - ریز بلور - است. فنوکریست های آمفیبول در مقاطع نازک این واحد سنگی آثار سوختگی از خود نشان می دهند. این حالت نوعی واکنش اکسایشی است که به دلیل عدم تعادل این کانی در محیط آبدار و دمای بالا بسگی دارد و به این حالت اصطلاحا سوختگی آمفیبول می گویند. این واحد سنگی تحت تاثیر دگرسانی آرژیلیک و کربناته قرار گرفته است.
پیروکسن آندزیت ها نیز با روند شمال غربی - جنوب شرقی در قسمت های مرکزی گستره رخنمون دارند. بافت غالب این واحد در مقاطع میکروسکوپی پورفیری - پلاژیوکلاز %35-40، اوژیت%7-10، و کانی های اوپک - %5-10 در زمینه ی ریز بلور و گاهی میان دانه ای از پلاژیوکلاز است. این واحد تحت تاثیر آلتراسیون کربناته و آرژیلیک قرار گرفته است. هورنبلند آندزیت ها نیز با روند شمال غربی - جنوب شرقی در قسمت های مرکزی گستره رخنمون دارند. بافت غالب این واحد در مقاطع میکروسکوپی پورفیری - پلاژیوکلاز %35-40، هورنبلند %10 - 15، و کانی های اوپک - 10 - % 5 در زمینه ای ریز بلور از پلاژیوکلاز است. این واحد تحت تاثیر آلتراسیون کربناته، آرژیلیک و پروپیلیتیک قرار گرفته است.
رسوبات کواترنری شامل واحدهای رسوبات رودخانه ای، پهنه های رسی و سیلتی و تراس ها و بادبزن های آبرفتی جوان است که شمال و بخشی از غرب محدوده اکتشافی شورک را در بر می گیرد. - شکل - 1 آلتراسیون در مطالعات صحرایی و مقاطع نازک در این بررسی ها مشخص ساخت که واحدهای ولکانیکی - توف های بازالتی، پیروکسن آندزیت ها - موجود در این محدوده تحت تاثیر فرایند آلتراسیون هیدروترمالی - دوره ترشیاری - قرار گرفته اند و آلتره شده اند. از جمله دگرسانی های منطقه می توان به دگرسانی های آرژیلیک، سیلیسی، پروپیلیتیک و به طور محدود زون های گوسان و کربنات اشاره نمود.
دگرسانی آرژیلیکی و سیلیسی در محدوده بیشتر مشاهده می شوند به طوری که آلتراسیون سیلیسی در بخش های مرکزی گستره به صورت رگه های سیلیسی با دو روند اصلی شمال شرقی - جنوب غربی و شمال غربی- جنوب شرقی و ضخامت بین 20 سانتی متر و گاهی تا حدود 1 متر مشاهده می شود که به علت خرد شدگی زیاد شیب آنها غیر قابل اندازه گیری است و در جنوب غربی گستره نیز دگرسانی سیلیسی به صورت گستره ای از قطعات ژاسپیروئید و گاهی عقیق نمایان می گردد. و آلتراسیون آرژیلیکی در واحدهای توفی در بخش جنوب باختری مشاهده می شود و همچنین در بخش های باختری محدوده نیز رخنمون های نسبتا وسیعی از این دگرسانی مشاهده می شود.
