بخشی از مقاله
چكيده
يكي از روشهاي متداول در اكتشافات مس استفاده از روش هاي ژئوفيزيكي ميباشد. در اين پژوهش، سعي شده است تا با تلفيق نتايج به دست آمده از بررسيهاي زمينشناسي، ژئوشيمي، مغناطيس سنجي و ژئوالكتريك و پلاريزاسيون القايي ، موقعيت مكاني زونهاي كانيساز مس تعيين شود. در ابتدا با توجه به مطالعات زمين شناسي، سنگ شناسي، ژئوشيمي و برداشت مغناطيس سنجي پديده هاي ساختماني مانند گسلها و تودههاي نفوذي و وضعيت لايه بندي ها و آنومالي هاي معدني، مشخص شد.
سپس با تحليل و تفسير دادهها، چند ناحيه با احتمال كاني زايي سولفيدي بالا شناسايي شدند. همچنين در اين مطالعه از روشهاي قطبش القايي و مقاومت ويژه الكتريكي در نواحي مستعد كاني زايي به منظور تدقيق مطالعات و تفسير اكتشافي بهتر و آگاهي از ارتباط يا عدم ارتباط بيهنجاريهاي مغناطيسي با ويژگيهاي الكتريكي استفاده گرديد.
١ - مقدمه
بهترين روشي كه پاسخهاي مناسبي در مورد كانيهاي فلزي پراكنده ارائه ميدهد، روش پلاريزاسيون القائي است، كه بطور معمول همراه مقاومت ويژه به اجرا در مي آيد - نوروزي و غلامي، ١٣٨٤ - . در صورتي كه كاني هاي فلزي در سنگ حضور داشته باشند، هدايت جريان الكتريكي به صورت الكتروني صورت ميگيرد. زمانيكه جريان به داخل سنگ تزريق ميشود، ذرات فلزي هادي - به علت هدايت الكتروني - پلاريزه خواهند شد.
بزرگي و شدت پلاريزاسيون القايي - IP - فلزي بستگي به مقدار ولتاژ تزريقي، نوع ماده معدني، درصد ماده معدني در سنگ، اندازه دانهها، تخلخل، نوع الكتروليت و مقاومت سنگ دربرگيرنده دارد - لوك، ٢٠١٦ - . در اين مقاله ابتدا مطالعات زمين شناسي، مغناطيس سنجي و ژئوشيمي انجام گرديد كه براساس آنها نقشههاي زمين شناسي زونهاي مستعد كاني زايي تهيه شد.
با توجه به مطالعات قبلي و نيز ژئوفيزيك ٩ زون آنومالي براي ادامه فعاليت اكتشافي پيشنهاد شد. در ادامه، به منظور مطالعات تكميلي از روشهاي قطبش القايي و مقاومت ويژه الكتريكي در يكي از مناطق مستعد كاني زا پيشنهاد شده، استفاده شد. در اين تحقيق جهت بررسي وضعيت عمقي بيهنجاريها از آرايش دوقطبي-دوقطبي و قطبي-دوقطبي استفاده گرديد.
در اين آرايش بدليل جدائي خط فرستنده جريان و خط پتانسيل نسبت سيگنال به نويز و كوپلينگ الكترومغناطيس در مقايسه با آرايشهاي معمول ديگر پائين بوده و تفسير داده هاي برداشتي نيز آسان ميباشد
٢ روش تحقيق
منطقه مورد مطالعه از نظر زمينشناسي در بلوك شرق ايران قرار دارد. در اين محدوده، تودههاي نفوذي به همراه دگرسانيهاي مرتبط با سيستمهاي پورفيري وجود دارد. اين محدوده شامل سنگهاي افيوليتي، انواع دايكها، توف ها و آتشفشانيهاي جوان، نفوذيهاي گرانوديوريتي، كوارتزديوريتي و ديوريتي، به همراه رگههاي سيليسي اپي ترمال و برشهاي سيليسي ميباشد. به منظور شناسايي و مطالعه ساختار زمين شناسي در محدوده مورد مطالعه در ابتدا برداشت مغناطيس سنجي در يك شبكهي ٥٠ *١٠٠ درمحدوده ي در حدود ٧٠ كيلومتر مربع صورت گرفت. شكل١. الف - نقشه مغناطيسي، اعمال فيلتر مشتق اول قائم را بر روي ادامه فراسوي ٣٠٠ متر نشان مي دهد.
در اين نقشه كه تقريباً تراز عمقي حدود ١٥٠ متر است، كه مي توان جدايش ناهنجاري هاي مغناطيسي را در عمق ذكر شده مشاهده نمود. در بلوك شرقي نقشه گستره ناهنجاري مربوط به واحدهاي ولكانيكي قابل مشاهده است. در اين محدوده يك ناهنجاري عميق مغناطيسي كه به نظر مي رسد داراي خودپذيري پايين ميباشد وجود دارد كه با توجه به گستره آن، احتمال ارتباط آن با واحدهاي زمين شناسي زياد است.
با توجه به اين كه نواحي دگرساني در محدوده مورد مطالعه گسترش دارند و ارتباط نواحي دگرساني با ناهنجاري هاي شدت پايين مغناطيسي كه مي تواند همراه با كاني سازي سولفيدي باشد امري شناخته شده مي باشد، لذا نواحي داراي شدت ميدان مغناطيسي پايين بر اساس نقشه مشتق اول قائم ادامه فراسوي ٣٠٠ متر شناسايي و جدا شده اند كه احتمال ريشه دار بودن اين نواحي دگرساني كه ممكن است همراه با سولفيدزايي نيز باشند وجود دارند. بنابراين مطالعات زمين شناسي در مناطق تعيين شده براساس مطالعات مغناطيس سنجي زميني صورت گرفت. شكل ١.ب -
نقشههاي زمين تهيه شده در زونهايي كه مطالعات مغناطيس سنجي بعنوان نواحي آنومال اعلام كرده است، را نمايش ميدهد. همچنين مطالعات ژئوشيمي به منظور بررسي و تدقيق مطالعات در كل محدودهي اكتشافي صورت گرفت. با توجه مطالعات صورت گرفته، مناطق داراي كاني زايي بالا شناسايي شدند. بدين منظور براي مطالعات بيشتر بر روي يكي از اين نواحي، از روش ژئوالكتريك و پلاريزاسيون القايي استفاده گرديد.آرايه مورد استفاده، آرايههاي دايپل- دايپل و پل- دايپل براي مطالعه و بررسي تغييرات و گسترش بيهنجاري در عمق بود. در اين منطقه در مجموع ٤ پروفيل با طولهاي مختلف از ١٠٠٠ تا ١٥٠٠ متر با آرايه دايپل-دايپل و پل- دايپل با گامهاي ١٠، ٢٠، ٤٠ و٦٠ برداشت شدند.
شكل ١. الف - نقشه مغناطيسي، - اعمال فيلتر مشتق اول قائم را بر روي ادامه فراسوي ٣٠٠ متر - ، ب - نقشه زمين شناسي ٩ آنومالي تعيين شده توسط دادههاي مغناطيس سنجي در شكل ٢ مدلهاي خودپذيري مغناطيسي در امتداد پروفيلها نشان داده شده است. بر اساس مدل به دست آمده، در سمت جنوب پروفيل A1، واحدهايي با خودپذيري ٠٢٥./٠- ٠٣/٠ SIدر حاشيه يك زون با خودپذيري پايين كه احتمالاً مربوط به يك توده نفوذي فلسيك با خودپذيري كمتر از ٠٠٥/٠ SI است با شيبي در حدود ٣٠ درجه قرار گرفته است.
در قسمت مركز پروفيل و در عمق حدود ٢٠٠ متر يك زون بيضيگون قائم با خود پذيري حدود ٠٢/٠ تا ٠٢٥/٠ SI واقع شده است كه در حاشيه توده نفوذي فلسيك قرار گرفته است. در مقطع A2 در قسمت جنوب پروفيل، يك پيسنگ با خودپذيري حدود ٠٢/٠ SI قرار دارد كه به سمت شمال با شيب ملايم حدود ١٥ درجه ادامه پيدا ميكند.
در مدل مغناطيسي در امتداد پروفيل A3 نيز در نواحي سطحي، واحدهاي با خودپذيري پايين قرار گرفتهاند كه احتمالاً توسط يك زون گسلي با شيب ملايم به سمت شمال قطع ميشود. بر اساس مقطع مغناطيسي پروفيل A4 بر روي يك زون با خودپذيري پايين قرار گرفته است كه به نظر ميرسد مربوط به واحدهاي ولكانيكي و نفوذي فلسيك در زير اين پروفايل باشد.
شكل ٢. مقاطع مدلسازي مغناطيسي - خودپذيري - در امتداد ٤ پروفيل ژئوالكتريك - ديد به سمت غرب -
همچنين در بررسيهاي ژئوشيمي صورت گرفته، وجود آلتراسيونها و توده پورفيري موجود در واحدهاي سنگي و وجود سيستمهاي مس پورفيري در اين منطقه را نشان مي دهد و حجم و عيار آن نياز به ادامه اكتشافات نيمه تفصيلي و تفصيلي نياز دارد - شكل ٣ - . با توجه به تلفيق زون هاي مختلف عناصر، مي توان گفت كه يك سيستم پورفيري در اين محدوده مشاهده مي شود و هاله عنصر مس با توده و آلتراسيون پورفيري منطقه تطابق دارد.
شكل ٣. نقشه ژئوشيمي: نمايي از نقشه زون بندي عيار مس در محدود اكتشافي بهمراه پروفيلهاي ژئوالكتريك
شكل ٤ مقاطع شارژپذيري و مقاومت ويژه در امتداد پروفيلهاي A1 -A4 را نمايش ميدهد.
در طول اين مقاطع بطور عمده در سطح مقطع بخشهايي داراي مقاومت بالايي وجود دارند كه در بخش هايي از آن مقدار شارژپذيري بالا ميباشد و با پربندهاي قرمز رنگ مشخص شده اند كه به نظر ميرسد اين بخش يك محيط ولكانيكي است. كه در بخش هايي احتمال سولفيدزايي داشته است. اين قسمت از مقاطع با علامت B مشخص شده اند. همچنين در پروفيلها زونهايي كه داراي مقدار شارژ پذيري بالاي ١٠ ميلي ولت بر ولت هستند و ميزان مقاومت ويژه كمتر از ١٠٠ اهم متر دارند با نام A مشخص شده اند. خطوط خط چين قرمز بيانگر گسلهاي احتمالي در منطقه ميباشند.
