بخشی از مقاله
چکیده
معدن آهن دهزمان در جنوب غرب بردسکن در استان خراسان رضوی قرار دارد. زمینشناسی منطقه شامل واحدهای رسوبی- آتشفشانی دگرگونشده به سن پرکامبرین فوقانی میباشد. کانیزایی در بخش شرقی به صورت مگنتیت± اسپکیولاریت و دارای روند شمالی- جنوبی با شیب 85 درجه به سمت شرق میباشد. واحد متاریوداسیت با پذیرفتاری مغناطیسی پایین - 0 تا - 70 ×10- 5 SI ، مهمترین میزبان کانیسازی مگنتیت± اسپکیولاریت در منطقه است.
به منظور اکتشاف عمقی و جانبی کانیسازی مگنتیت، برداشت مغناطیسسنجی زمینی در بخش شرقی منطقه انجام شد. تغییرات شدت کل میدان در بخش شرقی 15592 گاما است. ناهنجاری مغناطیسی در پنجره شرقی دارای روند شمالی- جنوبی و منطبق بر زون کانیسازی مگنتیت± اسپکیولاریت است. عرض زون کانیسازی مطابق نقشه مشتق اول حدود 5-2 متر میباشد. نقشه سیگنالتحلیلی نشاندهنده لبه های ناهنجاری هم مکان با کانی سازی و هم امتداد با گسلها است که در برحی مناطق توسط گسلهای امتداد لغز جا به جا شده است. منبع ناهنجاری مغناطیسی مگنتیت، فقط در قسمت شرقی تا عمق بیش از 50 متر ادامه دارد.
مقدمه
معدن آهن دهزمان در 70 کیلومتری جنوب غربی بردسکن در استان خراسان رضوی و در محدوده طولهای جغرافیایی 57 46 50 تا 57 48 00 شرقی و عرضهای جغرافیایی 34 57 10 تا 34 57 35 شمالی قرار دارد. کانهزایی آهن در کانسار دهزمان به دو شکل باند هماتیت رسوبی - ایمانپور و همکاران، - 1395 و رگههای مگنتیت± اسپکیولاریت دیده میشود. بهرهبرداری زیر زمینی از این معدن از گذشته تاکنون معطوف به بخش هماتیتی بوده، اما به کانسنگ آهن مگنتیت دهزمان توجه خاصی نشده است.
این منطقه بسیار تکتونیزه بوده و فعالیت گسلها موجب جابهجاییهای متعدد رگههای کانیسازی شده است. به دلیل ردیابی مستقیم مگنتیت، برداشت مغناطیسسنجی در رگه مگنتیت + اسپکیولاریت کانسار دهزمان انجام شد. سنگ میزبان کانیسازی یک واحد آتشفشانی آلتره شده که میزان پذیرفتاری مغناطیسی از صفر تا 70 ×10-5 SI متغیر است ، لذا روش مغناطیسسنجی بهترین روش برای تعیین موقعیت، گسترش و عمق بخشهای پنهان احتمالی کانیسازی مگنتیت± اسپکیولاریت دهزمان است.
روش تحقیق
-1 تهیه تعداد 65 مقطع نازک و 30 بلوک صیقلی به منظور مطالعات پتروگرافی، آلتراسیون و کانیسازی -2 تهیه نقشه زمینشناسی- کانی سازی با مقیاس 1:1000 در نرم افزار -3 ArcGIS اندازهگیری پذیرفتاری مغناطیس بیش از 100 نمونه از کانسنگ و واحد سنگ آتشفشانی میزبان توسط دستگاه سینترکس ساخت کشور کانادا و متعلق به دانشگاه فردوسی مشهد -4 اندازهگیری شدت کل میدان مغناطیسی در 1468 نقطه و در قالب 24 پروفیل. برداشتها توسط دستگاه مگنتومتر Geometrics مدل G856 متعلق به دانشگاه فردوسی مشهد صورت پذیرفت.
زمینشناسی:
معدن آهن دهزمان از نظر ساختاری در قسمت شمال شرقی کمربند تکتونیکی کاشمر- کرمان در خرد قاره ایران مرکزی قرار دارد - . - Ramezani and Tucker, 2003 در شمال شرقی زون تکتونیکی کاشمر- کرمان واحدهای سنگی از پرکامبرین تا نئوژن رخنمون دارند . - Nozaem et al. 2013 - مجموعه آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده منطقه معدن دهزمان همگی متعلق به نئوپروتروزوئیک فوقانی- کامبرین زیرین هستند که تحت تاثیر دگرگونی ناحیه-ای درجه پایین و دگرشکلی حاصل از فعالیتهای زیاد تکتونیکی قرار گرفتهاند. قدیمیترین واحد منطقه سنگهای کربناته دگرگون شده با روند شرقی- غربی میباشد که عمدتا شامل آهک دولومیتی تبلور مجدد یافته و مرمر است - شکل. - 1 پذیرفتاری مغناطیسی در کل واحد کربناته صفر است.
واحد سرسیتشیست با مرز شارپ، همراستا با واحدهای کربناته دگرگون شده در شمال و جنوب لایه سنگ آهک دولومیتی تبلورمجدد یافته با روند شرقی- غربی دیده میشود. در شمال و همراستا با این واحد، باند بزرگ کانهزایی هماتیت رسوبی قرار دارد - شکل. - 1 مجموع سرسیتشیست و باند هماتیت دارای پذیرفتاری مغناطیسی صفر تا 70 ×10-5 SI میباشند. واحد آتشفشانی متاریولیت- متاریوداسیت به طور عمده در بخش مرکزی تا شمالی محدوده قابل مشاهده است - شکل. - 1 این واحد در نقشه زمینشناسی 1:100000 قاسمآباد به عنوان ارتوگنیس با سن نئوپروتروزوئیک معرفی شده است - سهندی و همکاران، . - 1389 اما مطالعات این پژوهش نشان داد این واحد، یک گدازه ریولیتی تا ریوداسیتی است که تحت تاثیر دگرگونی ناحیهای و دینامیکی قرار گرفته است.
این واحد میزبان اصلی کانهزایی مگنتیت± اسپکیولاریت میباشد. بافت غالب در این سنگها پورفیری با زمینه بسیار دانه ریز است و درشت بلورهای فلدسپار آلکالی، پلاژیوکلاز و کوارتز در یک زمینه از فلدسپار و کوارتز همراه با کانیهای ثانویه دیده میشوند. هاله آلتراسیونی کلریتی شدید و کربناتی در اطراف رگههای کانیسازی در این واحد آتشفشانی دگرگون شده دیده میشود. پذیرفتاری این واحد در مناطق فاقد کانیزایی بین صفر تا 70 ×10-5 SI متغیر میباشد.
کانی سازی و آلتراسیون:
کانیسازی مگنتیت± اسپکیولاریت در کانسار دهزمان در کل کنترل ساختاری داشته و به شکل رگه و رگچه در زون-های گسلی و سطوح درز و شکستگی واحد متاریولیت- متاریوداسیت اواخر نئوپروتروزوئیک تشکیل شده است - شکل 1 و . - 3 بخش کانیسازی مگنتیت± اسپکیولاریت در قسمت شرقی محدوده به صورت شمالی- جنوبی با شیب 85 درجه به سمت شرق رخنمون دارد - شکل . - 2 طول رگه کانیسازی در قسمت شرقی حداکثر 700 متر با عرض 2 تا 5 متر است که در قسمتهای میانی به صورت منقطع میباشد. وجود یک گسل امتداد لغز راست گرد بعد از کانیزایی در قسمت میانی باعث جابه جایی و عدم پیوستگی زون کانهدار در این قسمت شده است.
