بخشی از مقاله
چکیده
سولفورافان یک ایزوتیوسیانات طبیعی است که از هیدرولیز گلوکورافانین توسط میروزیناز تولید میشود. گیاه ازمک - Lepidium draba - یک علف هرز از خانواده براسیکا است که حاوی مقدار قابل توجهی گلوکورافانین میباشد. در این مطالعه، محتوای سولفورافان گیاهچه های 5 روزه ازمک تحت تیمار با غلظت مختلف جاسمونات به مدت 48 و 72 ساعت مورد آنالیز قرار گرفت.
بر اساس نتایج، محتوای سولفورافان در گیاهچههای تیمار شده بمدت 48 ساعت با غلظت 50 میکرومولار جاسمونات به صورت جزئی افزایش و در غلظتهای بالاتر این تیمار به صورت جزئی نسبت به نمونه شاهد کاهش نشان داد که در سطح %5 با نمونه شاهد معنیدار نبودند. با افزایش زمان تیمار به 72 ساعت، محتوای سولفورافان در تمامی غلظتهای این الیسیتور بطور معنیداری نسبت به نمونه شاهد کاهش یافت. درمجموع، چنین استنباط میشود که در شرایط آزمایش با افزایش زمان تیمار و همچنین غلظت الیسیتور، جاسمونات اثر منفی بر تولید سولفورافان در گیاهچههای ازمک دارد.
-1 مقدمه
استفاده از متابولیتهای ثانویه موجود در گیاهان دارویی برای درمان بیماریها بیش از دوهزار سال قدمت دارد و همچنان در حال افزایش است
در حقیقت گیاهان دارویی به دلیل توأم بودن ماهیت طبیعی و وجود ترکیبات همولوگ دارویی در آنها، با بدن سازگاری بهتری دارند و معمولاً فاقد عوارض ناخواسته داروهای شیمیایی هستند، بخصوص در موارد مصرف طولانی و در بیماریهای مزمن بسیار مناسبترند
بعنوان مثال تحقیقات اخیر نشان داد که اغلب اعضای تیره شب بو که معمولا شامل سبزیجات رایج - بروکلی، کلم، بروسل، گل کلم، شلغم و ... - هستند، سبب جلوگیری یا به تاخیر انداختن بسیاری از بیماریهای التهابی از جمله سرطانها میشوند. در حقیقت حضور چشمگیر گلوکوزینولات ها - از جمله مهمترین متابولیتهای ثانویه طبیعی - در این تیره بعنوان یک عامل بالقوه ضد سرطان مطرح بوده و توجه زیادی را به خود جلب نموده است
گلوکوزینولاتها یا تیوگلوکوزیدها ترکیبات ثانویه دارویی حاوی گوگرد و نیتروژن هستند که از گلوکز و آمینواسید تشکیل شدهاند و در تیره شب بو به فراوانی یافت میشوند
ازمک - Lepidium draba - L. - - از جمله گیاهان دارویی متعلق به این خانواده است که دارای گلوکوزینولات مهم گلوکورافانین میباشد
از بین ترکیبات حاصل از هیدرولیز گلوکوزینولاتها بواسطه آنزیم میروزیناز، ایزوتیوسیاناتها بسیار فعال بوده و اهمیت درمانی بسیار بالایی دارند. از هیدرولیز گلوکورافانین نیز ایزوتیوسیانات سولفورافان حاصل میشود که بعنوان یک ترکیب ضد سرطانی قدرتمند علیه بسیاری از سرطانها عمل میکند. گیاهان از گلوکوزینولاتها و مشتقات آنها به عنوان سیستم دفاعی طبیعی در برابر حشرات، علفخواران و پاتوژنهای قارچی و باکتریایی استفاده میکنند
قابلیت سمزدایی و عملکرد آنتیاکسیدانی دو ویژگی مهم گلوکوزینولاتها محسوب میشوند . در حقیقت میتوان گفت گلوکوزینولاتها به این دلیل که پیشساز ایزوتیوسیاناتها هستند، هم برای گیاه و هم برای سایر موجودات حائز اهمیت میباشند
از میان دوازده ترکیب حاصل از هیدرولیز گلوکوزینولاتهای گیاه ازمک، سولفورافان اصلیترین ایزوتیوسیانات موجود - با فراوانی - %69/2 محسوب میگردد بنابراین این گیاه منبع بسیار مناسبی برای افزایش محتوای سولفورافان بواسطه تیمار با الیسیتورها مد نظر قرار گرفته است. یکی از راههای موجود برای تسهیل استخراج ترکیبات دارویی، وادار کردن گیاه به افزایش سنتز ماده شیمیایی مؤثر و مدنظر است. از جمله مهمترین و پرکاربردترین الیسیتورهای زیستی تنظیم کنندههای رشد گیاهی هستند که بدلیل سازگاری با محیطزیست در مقایسه با محرکهای غیرزیستی همچون فلزات سنگین و ... همواره مورد توجه بودهاند. جاسمونات یا جاسمونیک اسید - JA - و مشتقات آن از جمله این تنظیم کنندهها هستند که در مسیرهای سیگنالینگ شرکت نموده و بسیاری از پاسخهای دفاعی مستقیم یا غیرمستقیم را در گیاهان تنظیم میکند
در مطالعات مختلف القا تولید گلوکوزینولاتها توسط تنشها یا الیسیتورهای زیستی مانند پاتوژنها به اثبات رسیده است. مطالعات نشان میدهند که استفاده از هورمونهای گیاهی میتواند باعث تنظیم متابولیسم گلوکوزینولاتها نیز شود بعنوان مثال برادر و همکاران در مطالعه خود به تاثیر مثبت متیل جاسمونات، یعنی استر متیلی جاسمونیک اسید، بر افزایش محتوای گلوکوزینولاتها در کلزا اشاره کردند . در موارد متعدد تاثیر مثبت جاسمونات بر افزایش محتوای گلوکوزینولاتهای اروماتیک یا ایندولی به اثبات رسیده است
در این مطالعه، محتوای سولفورافان گیاهچه-های ازمک تحت تیمار با غلظت مختلف جاسمونات در زمانهای مختلف مورد آنالیز قرار گرفت.
مواد و روش ها
بذرهای ازمک با محلول هیپوکلریت سدیم، اتانول 70 درصد و آب مقطر استریل ضد عفونی گردید . بذرها بمنظور جوانه زنی در محیط حاوی آگار کشت شدند و به مدت 3 روز داخل ژرمیناتور با دمای 2 25 2 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 60-65 درصد در شرایط تاریکی مطلق قرار گرفتند. سپس گیاهچهها به بمدت 48 ساعت بمنظور سازگاری به ظروف کشت حاوی محلول غذایی هوگلند - Hoagland and Arnon, 1950 - - در دمای - 25 - 2 منتقل شدند. گیاهچههای پنج روزه ازمک بمدت 48 و 72 ساعت در معرض غلظتهای مختلف جاسمونات 0 - ، 50، 100 و 150 میکرومولار - قرار گرفتند. لازم به ذکر است که برای انحلال جاسمونات - JA - از اتانول استفاده شد. اندازهگیری محتوای سولفورافان با اعمال کمی تغییرات به روش لیانگ و همکاران و با استفاده از دستگاه HPLC انجام شد. بعد از آماده نمودن ستون C18 - 25 × 0.46 cm - ، ابتدا استاندارد سولفورافان به دستگاه تزریق شد تا پیک استاندارد و زمان نگه داری نمونه در ستون مشخص گردد.
آزمایشات با 3کرارت مستقل و در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شدند. میانگین دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS-Release 16.0.0 توسط آزمون دانکن با در نظر گرفتن سطح اطمینان %5 مورد تجزیه واریانس یک عاملی قرار گرفت.
نتایج
محتوای سولفورفان در گیاهچههای پنج روزه تیمار شده با غلظت 50 میکرومولار جاسمونات با گذشت 48 ساعت در مقایسه با نمونه شاهد افزایش معنی داری پیدا نکرد؛ در حالیکه تفاوت معنیداری بین همین تیمار و غلظتهای بالاتر جاسمونات 100 - و 150 میکرو مولار - مشاهده نشد. در عین حال محتوای سولفورافان در غلظت های 100 و 150 میکرومولار در مقایسه با یکدیگر و نیز شاهد تفاوت معنیداری نداشت
شکل .1 محتوای سولفورافان گیاهچه های ازمک تیمار شده با غلظت های مختلف جاسمونات بمدت 48 ساعت.
پس از گذشت سه روز 72 - ساعت - از اعمال تیمار جاسمونات، محتوای سولفورافان در هر سه غلظت مورد استفاده در مقایسه با نمونه شاهد بصورت معنیداری کاهش یافت
