بخشی از مقاله
خلاصه:
در این تحقیق میزان مواد معدنی گوشت شتر طی دوره هاي مختلف پروار مورد بررسی قرار گرفت. براي این منظور تعداد 12 نفر شتر تککوهانه با جیره مشخص طی دورههاي شش و نه ماه پروار شدند. سن شروع پروار شتران 12 ماهگی بود و ترکیب خوراك شامل %25 یونجه، %25 کاه و %50 کنسانتره - جو %55، سبوس%20، تفاله چغندر %15، کنجاله تخم پنبه %8 و نمک - %2 ودر شرایط یکسان در جیره مصرف شد. آزمایشات در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تکرار - دام - انجام شد.
پس از پروار دامها ذبح شده و لاشه ها به سردخانه 5 درجه سانتیگراد انتقال داده شد. پس از طی مرحله جمود نعشی، میزان عناصر معدنی گوشت نواحی ران و سردست لاشه ها تعیین شد. ریز مغذیهاي کلسیم، فسفر، منیزیم، پتاسیم، سدیم، روي و آهن در گوشت مورد سنجش قرار گرفت.
نتایج نشان داد که مقدار مواد معدنی گوشت در نواحی ران و سردست تفاوت معنیدار نداشت ولی غلظت این املاح متاثر از طول دوره پروار بود. درصد کلسیم، فسفر و منیزیم گوشت، با افزایش زمان پروار از شش به نه ماه کاهش داشتت، درحالیکه میزان عناصر دیگر مانند پتاسیم، سدیم، روي و آهن در گوشت افزایش یافت و این تفاوت براي عنصر روي معنیدار بود - . - p 0/001 غلظت ریز مغذي روي در گوشت شتر در دوره هاي شش و نه ماه پروار بترتیب 137/57±7/02 و 181/58±7/58 میلیگرم برکیلوگرم - - ppm بدست آمد.
مقدمه:
محدودیت منابع طبیعی کشور براي تامین غذاي جمعیت رو به ازدیاد کشور ایجاب مینماید تا براي تهیه و تولید منابع ارزشمند پروتئینی به پتانسیلهاي موجود توجه وافر شود. لذا با توجه به وسعت و گستردگی مناطق خشک و بیابانی ایران، ضرورت دارد به توان تولیدي دامهایی چون شتر بیش از پیش توجه شده و در جهت تامین بخشی از گوشت قرمز مورد نیاز اقدام گردد.
جمعیت دامی شتر در ایران حدود 150 هزار نفر برآورد میگردد که اکثریت آن یعنی بیش از 140 هزار نفر متعلق به شتر یککوهانه می باشد. درصد دام ایران در جهان و آسیا بترتیب 0/79 و 4/30 بوده که حائز رتبه 14 درجهان و رتبه 8 در آسیا می باشد. به تفکیک نوع دام، سهم درصد از میزان تولید گوشت قرمز در سال 840 - 1385 هزار تن - ، براي شتر 0/52 اعلام شده، یعنی 4/360 هزار تن از کل تولید را شامل بود - خلاصه گزارش معاونت امور دام، . - 1385 بر اساس آمارهاي رسمی وزارت جهاد کشاورزي طی دو مقطع 5 ساله - پنج سال اول و دوم برنامه توسعه کشور - و یک مقطع هفت ساله تا رسیدن به افق 1404، درصد رشد سالانه گله شتر بترتیب 0/94، 0/99، 1/07 درصد اعلام شده است
گوشت قرمز از مهمترین منابع پروتئین حیوانی و تامین کننده ریز مغذي ها مفید بدن مانند آهن و روي و همچنین ویتامینهاي گروه B محسوب میشود و نقش بسیار اساسی در تغذیه انسان دارد . مواد معدنی که جزء تر کیبات غیر آلی غذا هستند بر حسب غلظت در ارگانیسم و همچنین بر اساس میزان مورد نیاز روزانه به دو بخش ماکرو و میکرو المانها تقسیم می گردند. وزن کلیه میکروالمانهاي موجود در ارگانیسم انسان حدود 10 گرم و یا تقریبا 0/02-0/01 درصد وزن بدن است.
میکروالمانها جزء ترکیبات آنزیم ها و هورمون ها هستند و یا وجودشان براي جریان طبیعی اعمال زیست شیمیایی ضروري است. میکروالمان هاي ضروري براي انسان و عوارض ناشی از کمبود آنها منجر به عوارضی چون کم خونی، ناهنجاري استخوانی، اختلال رشد، طولانی شدن التیام زخم ها، عفونت، کم کاري غدد تیروئید و.....می باشد - طالبان، . - 1372 ال فئر و همکاران - 1991 - ترکیبات معدنی گوشت شتر یک کوهانه - قسمت هاي ران، دست، دنده و گردن - را مورد مطالعه قرار داده است، مقدار مواد معدنی تقریبا با گوشت گاو مشابهت داشت.
در این تحقیق کیفیت گوشت شترهاي بومی ایران - تک کوهان - از نظر عناصر معدنی مورد ارزیابی قرار گرفته وبا تعیین مقدار عناصر مهم گوشت بویژه آهن و روي در نواحی با ارزش لاشه مانند ران و سردست، تغییرات آنها در دوره هاي پروار مورد بررسی قرار می گیرد.
مواد و روش ها:
تعداد 12 نفر شتر تککوهانه با جیره مشخص پروار شدند. ترکیب خوراك شامل % 25 یونجه، %25 کاه و %50 کنسانتره - جو 55 %، سبوس%20، تفاله چغندر %15، کنجاله تخم پنبه %8 و نمک - %2، بود. سن شروع پروار 12 ماهگی و دورههاي شش و نه ماه براي پروار شترها در شش تکرار - دام - ، در نظر گرفته شد. پس از طی دوره هاي پروار، شتران با روش معمول ذبح شده و لاشه ها به سردخانه 5 درجه سانتیگراد انتقال داده شد. پس از طی مرحله جمود نعشی - به مدت 24 ساعت - ، میزان عناصر معدنی گوشت نواحی ران و سردست لاشهها تعیین شد. ریز مغذیهاي کلسیم، فسفر، منیزیم، پتاسیم، سدیم، روي و آهن گوشت در آزمایشگاه موسسه تحقیقات علوم دامی کشور مطابق با روش AOAC - 1995 - مورد سنجش قرار گرفت. براي پردازش داده ها از نرم افزارهاي SAS استفاده شده و مقایسه میانگین با روش دانکن صورت گرفت.
نتایج و بحث:
جدول 1 میانگین و اشتباه معیار میزان مواد معدنی گوشت در نواحی مختلف لاشه شترهاي تک کوهانه طی دورههاي شش و نه ماهه پروار را نشان می دهد. مقدار عناصر کلسیم، فسفر، منیزیم، پتاسیم، سدیم و روي گوشت در نواحی ران بیشتر از سردست بوده و فقط مقدار آهن ناحیه سردست بیشتر از ران بدست آمد. ولی همانطور که نتایج نشان میدهد از نقطه نظر آماري اختلاف معنیدار بین میزان عناصر گوشت ناحیه ران و سردست مشاهده نمیشود. نتایج بدست آمده با گزارش ال فئر - 1991 - در این زمینه مطابقت دارد.
وي مقدار عناصر کلسیم، فسفر، منیزیم، پتاسیم، سدیم و آهن گوشت شتر تک کوهانه عربستان سعودي 1-3 - ساله - در نواحی ران بیشتر از سردست گزارش نمود و فقط مقدار روي ناحیه سردست را بیشتر از ران اعلام کرد. داوود - - 1995 میزان املاح روي و آهن گوشت ران شتر نجدي را بیشتر از ناحیه سردست گزارش نمود.
نتایج تحقیق حاضر نشان داد که غلظت املاح متاثر از طول دوره پروار بود. مقادیر کلسیم، فسفر و منیزیم گوشت، با افزایش زمان پروار از شش به نه ماه کاهش نشان داد - جدول - 1، درحالیکه افزایش سه ماهه دوره پروار باعث افزایش مقدار عناصر پتاسیم، سدیم، روي و آهن در گوشت شده و این اختلاف فقط براي عنصر روي معنیدار بود . - p 0/001 - غلظت ریز مغذي با ارزش روي در گوشت شتر تک کوهانه در دوره هاي شش و نه ماه پروار بترتیب 137/57±7/02 و 181/58±7/58 میلیگرم برکیلوگرم - ppm - بدست آمد.
کادیم 2008 - و - 2006، گوشت شتر تک کوهان را مورد بررسی قرار داده و افزایش میزان عناصر معدنی - مانند کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم و منیزیم - را با افزایش سن دام گزارش نمود. پولیدوري - 2007 - مقدار املاح معدنی گوشت شترهاي لاما را بیشتر از آلپاکا گزارش نمود. جدول 2 میانگین و دامنه تغییرات عناصر معدنی گوشت شتر را در نواحی ران و سردست نشان می دهد.
