بخشی از مقاله
چکیده
اختلاف بین انسان ها و خصوصا در میان پیروان مذاهب و فرقه های مختلف از ابتدایی ترین زمان ها وجود داشته و در رابطه با مسلمانان نیز پس از رحلت پیامبر اکرم - ص - در همان روزهای نخست اتفاق افتاد و باعث بوجود آمدن آسیب های فراوان شد. لذا شناخت عوامل تفرقه افکن و در مقابل آن مشترکات دینی و مذهبی در میان مسلمانان و فرقه های آن ها می تواند مانع بوجود آمدن اختلاف - هدف سیاست غرب - گردد. به همین دلیل هدف پژوهش حاضر بررسی تقریب مذاهب اسلامی و تحکیم اتحاد و انسجام مسلمانان با توجه و تأکید بر مشترکات دینی آنها می باشد.
در نتیجه مشخص شد، وجود مشترکاتی مانند، توحید، نبوت، معاد، کعبه، نماز، روزه و حج و ... با داشتن پتانسیل های فراوانی در درون خود می توانند به عنوان تسهیل گر و کاتالیزرهای تقریب و تحکیم اتحاد و انسجام مسلمانان مورد استفاده قرار بگیرند. در طرف مقابل چیزی که باعث اختلاف و تفرقه ی آن ها گردد بسیار جزئی و در موارد سطحی می باشد که منتها با سیاست های غرب و تلاش آن ها برای اختلاف افکنی، باعث گردیده تا مسلمانان از هم فاصله بگیرند، لذا بصیرت و دشمن شناسی و شناخت اهداف دشمن نیز می تواند یکی از راه های پرهیز از اختلاف و تقریب میان مسلمانان در کنار مشترکات دینی باشد.
.1 مقدمه و بیان مسئله
از مفاهیم اصلی و کلیدی در مباحث دین و اجتماعی، وحدت و اتحاد میان پیروان یک دین و افراد یک جامعه است. در دین مقدس اسلام و جامعه ی مسلمانان، وحدت یک مفهوم مقدس است که در قرآن مجید بیشتر از دیگر مفاهیم سیاسی بهکار رفته است. در آیات مختلف قرآن، مسأله اتحاد و مبارزه با هرگونه تفرقه بیان شده و شاید آیه
103 سوره آل عمران : - همگی به ریسمان الهی چنگ بزنید و از اختلاف و تفرقه پرهیز کنید - از مهمترین آیات دال بر این مسأله باشد
امروزه، حیات سیاسی و اجتماعیمردم تقریباً با آموزه ها، مفاهیم، قواعد و مقررات دینی آمیخته است و جهان بینی های الحادی علی رغم قدرت عینی و توشه و توان تئوریک خود نتوانسته اند اساس معتقدات الهی مردم را خدشه دار سازند و اعتقاد به وحدانیت همچون زنجیره ای پیروان و معتقدان به ادیان ابراهیمی را در ایران با مسلمانان و شیعیان مرتبط ساخته است و یک پیوند عمیق در میان آن ها و حتی با مسلمانان سایر کشورها برقرار نموده است.
همگرایی و همزیستی مسالمت آمیز در میان فرق و مذاهب اسامی، امری گریزناپذیر و غیرقابل چشم پوشی به شمار می آید و نه موضوعی از سر مصلحت، بنابراین لازم است به عنوان یک ضرورت دائمی، به آن نگریست و در جهت تحقق هرچهبیشترِ آن بهجدّ و جهد کوشید چنانکه خلفا و بزرگان صدر اسلام نیز در تمام خطبهها و بیانات خود مسلمانان را با اتحاد و وحدت دعوت میکردند و به آنان یادآور میشدند که چگونه پیش از ظهور اسلام با یکدیگر اختلاف داشتند و از آن رو پست و خوار بودند و در سایه ی اتحاد و انسجام بود که توانستند بر تمام دشمنان داخلی و خارجی خود پیروز و فاتح گردند.
حضرت علی - علیه السلام - نیز به این اتحاد تأکید خاصی داشتهاند - نهجالبلاغه، خطبهی . - 3 بی شکعزّت و اقتدار اسلام از محورهای عمده و بلکه اصلی ترین بنیان اندیشه ها و آمال مسلمانان در سراسر جهان می باشد و عمده ی طرفداران و پیروان دین اسلام بر این عقیده هستند که عزت و اقتدار اسلام به جز در سایه ی تقریب مذاهب آن و همگرایی فرقه های مختلف بوجود نمی آید
مبنای اصلی و حقیقی تقریب، وحدت و همگرایی در چشم انداز قرآن و آموزه های اسلامی، دین مبین اسلام است. بنابراین، چنین وحدتی منشاء اولیه خود را از فطرت سلیم انسانی میگیرد که خدای سبحان آن را در نهاد اولیه انسانها قرار داده است. لذا، تحولاتی که این دین فطری در طول حیات بشر داشته، مربوط به فروع جزئی احکام است که از تنوع موقعیت های زندگی در جوامع گوناگون سرچشمه گرفته است. بر این اساس، اصول و مبادی کلی همواره در طول تاریخ یکسان بودهاند. این امر به نوبه خود، میتواند مبنای وحدت ادیان الهی نیز باشد. ارکان اصلی این دین فطری از دو طریق قابل اثبات است:
الف - ادله برون دینی، یعنی عقل و عرف؛
ب - ادله درون دینی، مشتمل بر قرآن و روایات
لذا مسئله تقریب مذاهب و تحکیم اتحاد و انسجام مسلمانان یکی از مهم ترین آموزه های قرآن و ایده هایی است که رهبران دینی - پیامبر اکرم صلی االله علیه و اله و امامان معصوم - ، اندیشمندان و دلسوزان مسلمان از روزگار آغازین اسلام تا به حال، بر مبنای تعالیم اسلامی و دیانتحقّه توحیدی پیگیر آن بوده و در مقابله با دشمنان اسلام و مسلمانان آراء و نظریاتی را در ابعاد مختلف، متناسب با مقتضیات زمان، ارائه نموده اند
این امر از زمان خود پیامبر صلی االله علیه و اله شروع شده و در بین جانشینان آن حضرت ادامه یافته است و حتی اندیشمندان و مصلحان اجتماعی مسلمان نیز همیشه در پی برقراری اتحاد و انسجام میان مسلمانان بوده اند و در راه صلاح مردم و هدایت و رسیدن به کمال انسانیت انها کوشیدهاند و همگی نیکخواهان آدمیان بودهاند و به جهان و زندگانی با دیده باز نگریسته، راه آسایش و خرسندی به روی جهانیان باز کردهاند و همیشه سعی نموده اند با توسل به آیات قرآن و سیره ی معصومین - ع - ، همدلی و همگرایی میان پیروان اسلام و قران و سایر فرق و مذاهب اسلامی را محکم نموده و انسجام بخشند. بنابراین هدف این نوشتار بررسی تقریب میان مذاهب اسلامی و اتحاد و انسجام مسلمانان با تأکید بر مشترکات دینی می باشد و مقاله ی حاضر به دنبال یافتن پاسخ هایی برای سؤالات زیر است:
-1 منظور از تقریب، وحدت و اتحاد و انسجام چیست؟
-2 مهم ترین مشترکات دینی و پتانسیل های آن ها برای تقریب مذاهب و تحکیم اتحاد و انسجام مسلمانان چه می باشند؟
.2 اهمیت و ضرورت پژوهش
تعرض کشورهای بیگانه در ادوار گذشته و بهویژه طی چند سال اخیر به منافع امت اسلامی - از جمله تحریمهای نابخردانه کشور آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، حملات تجاوزگرانه رژیم غاصب اسرائیل به کشور مظلوم فلسطین و همچنین، تجاوزهای مکرر آمریکا به کشورهای مسلمان از جمله افغانستان و عراق و ... - ، ظهور گروههای تروریستی - در حال حاضر گروه تروریستی داعش و ... - ، اختلافات بین کشورهای مسلمان و ...، در گستره وسیع جغرافیایی ملل اسلامی، از نشانههای بارز عدم وحدت و انسجام لازم در بین کشورهای مسلمان در برخورد با این تجاوزات و اختلافات درونی بین کشورهای اسلامی و دسیسههای کشورهای بیگانه در بین مسلمین است که اهمیت و ضرورت پژوهش در مورد تقریب و همگرایی بین مذاهب اسلامی را در سایه ی مشترکات دینی مشخص می سازد. با این وجود اهمیت و ضرورت این پژوهش از چند جنبه قابل بحث و بررسی می باشد.
نخست آن که وحدت و اتحاد میان مسلمانان قدرت و توان آن ها را در برابر دشمنان صدها و هزاران برابر می کند و مانع از دست یابی آن ها به اهداف شان می گردد. از طرفی داشتن اعمال و انجام امور مشترکی، چون نماز، حج، روزه و ... می تواند در دست یابی مسلمانان به اتحاد و انسجام نقش مهم و تسهیل کننده ای داشته باشد و با توجه به اعمال و رفتارهای دشمنان و سیاست آن ها مبنی بر تفرقه افکنی میان مسلمانان و تضعیف آن ها، تقریب مذاهب و اتحاد و انسجام مسلمانان می تواند، پاسخ مناسبی در برابر حربه های آنان باشد.
