بخشی از مقاله
چکیده:
مساله وحدت اسلامی که »تقریب مذهب« مقدمه آن است، یک استراتژی بنیادین است.در تفکر اسلامی تاکید فراوانی بر وحدت شده است.به طوری که وحدت بین امت اسلامی به عنوان یک فریضه در شریعت اسلام مورد تاکید قرار گرفته است.چنانکه در سوره آل عمران آیه 103 »واعتصموا بحبل االله جمیعا و لا تفرقوا« ضمن دعوت مسلمانان به چنگ زدن به ریسمان الهی، آنان را از تفرقه نهی کرده است.با توجه به گستردگی جغرافیایی جهان اسلام که از جنوب شرق آسیا تا شمال آفریقا امتداد دارد به سه بخش مهم جغرافیایی شرقی، مرکزی و غربی تقسیم میشود.مهمترین بخش جهان اسلام همان بخش مرکزی آن و محل ظهور دین اسلام است.
در بخش مرکزی جهان اسلام منطقه ژئوپلیتیکی خاورمیانه واقع شده است که به کانون رقابت و درگیری بین قدرتهای منطقهای و جهانی تبدیل شده است.هدف قدرتهای بزرگ از ناامنی دراین منطقه ژئوپلیتیکی، بهره برداری از موقعیت جغرافیایی و ثروت آن از یک سو و خارج کردن آن از حالت استراتژیک است.آنها با بهره برداری از فضای ایجاد شده ناشی از اختلافات بین مسلمانان و تطمیع و تقویت گروههای رادیکال اسلامی به آنچه که خواستند، رسیدند.لذا در پاسخ به این سئوال که تقریب مذاهب اسلامی چه تاثیری بر منطقه ژئوپلیتیکی خاورمیانه میتواند داشته باشد؟یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که تقریب بین مذاهب اسلامی باعث وحدت بین کشورهای منطقه، برقراری ثبات و صلح درآن، اتحادیه منطقهای و در نهایت احیاءقدرت ژئوپلیتیکی جهان اسلام در برابر جهان غرب میشود.که از فردای فروپاشی امپراطوری عثمانی تا به امروز نتوانسته، در برابر غرب قد علم کند.
-1 مقدمه:
وحدت اسلامی که نیازمند تقریب مذاهب اسلامی است، در اندیشه اسلامی تاکید زیادی روی آن شده است.در قرآن کریم نیز در آیات مختلفی از جمله آیه»ان هذه امتکم امه واحده« این مساله مورد تاکید قرار گرفته است.جهان اسلام که به سه بخش شرقی - مسلمانان جنوب و حنوب شرق آسیا - ، مرکزی - مسلمانان واقع در خاورمیانه از ایران تا مصر - و غربی - مسلمانان واقع در قاره آفریقا - تقسیم میشود.مهمترین بخش جهان اسلام همان بخش مرکزی آن است که ضمن اینکه محل ظهور دین اسلام و دیگر ادیان آسمانی است، برخوردار از امتیازات مهم ژئوپلیتیکی نیز میباشد.با توجه به جایگاهی که بخش مرکزی جهان اسلام از جمله منطقه خاورمیانه در تحولات منطقهای و جهانی دارد، لزوم وحدت اسلامی در این منطقه که ما بین خلیج فارس و دریای مدیترانه واقع شده است و نزدیک به 16 کشور اسلامی است
بیشتر احساس می شود چرا که قدرتهای بزرگ جهانی به منظور تسلط بر این منطقه و غارت ثروت آن، از اختلافات موجود در منطقه از جمله اختلافات ایدئولوژیک حداکثر بهره را بردهاند.جهان غرب با ترسی که از اسلام دارد، به اختلافات میان کشورهای اسلامی منطقه دامن زده، تا از اتحاد آنها جلوگیری کرده و مانع از احیاء قدرت عظیم ژئوپلیتیک اسلامی در برابر غرب شود.حال سئوالی که در اینجا مطرح میشود این است که تقریب مذاهب اسلامی - وحدت اسلامی - چه تاثیری میتواند بر ژئوپلیتیک خاورمیانه داشته باشد؟در پاسخ باید گفت که تقریب مذاهب اسلامی - وحدت اسلامی - میتواند به وحدت بین کشورهای اسلامی، تفاهم و صلح، اتحاد و در نهایت احیاء قدرت ژئوپلیتیکی اسلام در برابر دشمنان آن منتهی شود.
-2 یافتههای تحقیق:
-1-2 وحدت اسلامی
تقریب بین مذاهب اسلامی که مقدمه وحدت اسلامی است، یک استراتژی مهم است.در تفکر اسلامی ضمن تاکید بر وحدت، از آن به عنوان یک امر واجب در شریعت اسلامی یاد میشود.به گونهای که در قرآن کریم در آیات فراوانی همچون»لاتکونوا من المشرکین من الذین فرقوا دینهم و کانوا شیعا«، »شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا و الذی اوحینا الیک و ما وصینا به ابراهیم و موسی و عیسی ان اقیموا الدین و لا تتفرقوا فیه«، »و اعتصموا بحبل االله جمیعا و لا تفرقوا« و »ان هذه امتکم، امه وحده« تاکید فراوانی بر وحدت میان امت اسلامی شده است
در سرآغاز هزاره سوم و قرن بیست و یکم که اسلام و امت اسلامی مورد تهاجم فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جهان غرب قرار گرفته است، هرکس تابع دین اسلام است باید سعی کند تا با دیگر پیروان دین اسلام، از هر مذهبی که باشد، چه سنی و چه شیعه و دیگر فرق اسلامی کنار بیاید و یک دل و متحد باشد و این خود مهمترین وظیفه دینی هر مسلمانی است.
در قرآن کریم در داستان حضرت موسی و برادرش هارون آمده است که وقتی حضرت موسی - ع - برادرش هارون را به عنوان خلیفه بین بنی اسرائیل معین فرمود و خود برای مناجات با خدا رفت، در هنگام مناجات و راز و نیاز، خداوند به موسی - ع - فرمود که قومت دچار فتنه و گمراهی شدهاند و به گوسالهپرستی رویآوردهاند.حضرت موسی - ع - با شنیدن این خبر به میان قوم خود برگشت و به هارون گفت چه اتفاقی افتاده است؟ و چرا در برابر اقدام زشت و منحرف بنی اسرائیل واکنش نشان ندادی؟
او فرمود:واکنش نشان دادم، اما واکنشم چنان تند نبود چرا که از تفرقه بین بنیاسرائیل میترسیدم.در حقیقت هارون - ع - بتپرستی و گوسالهپرستی بنیاسرائیل را به خاطر اینکه وحدت بین بنیاسرائیل از بین نرود، تحمل کرد.
هارون - ع - چنین عذر آورد:»انی خشیت ان تقول فرقت بین بنی اسرائیل و لم ترقب قولی« اما وقتی حضرت موسی - ع - به او فرمود:»ما منعک اذ رایتهم ضلوا لا تتبعن افعصیت امری« من به امر شما عمل کردم که فرموده بودید:»و لا تتبع سبیل المفسدین.«بنابراین مساله حفظ وحدت اساس دین است.حفظ وحدت بخشی از ایدئولوژی اسلام و حتی از استراتژی هم فراتر است.مصالح امت اسلامی اقتضا میکند تا میتوانیم از تفرقه و پراکندگی دوری کنیم.امت اسلامی از دو سده گذشته تاکنون بخصوص از فردای فروپاشی خلافت عثمانی به عنوان یگانه قدرت ژئوپلیتیکی جهان اسلام در برابر غرب مسیحی دچار تهاجم و ضعف شده است
مسالهای که هویت و اقتدار امت اسلامی را هدف قرار داده است.بعد از تثبیت امپراطوری عثمانی در ترکیه توسط سلطان محمد فاتح در سال 1450 میلادی و سلسله قاجار در ایران توسط آقا محمدخان قاجاردر اواسط قرن 18 میلادی، ایران و ترکیه دو کشور مهم اسلامی که نماد قدرت اسلامی بودند در برابر تهاجم دشمن ایستادگی کردند.در ایران حکومت قاجاریه علیرغم نقاط ضعف مضاعفی که در دفاع از تمامیت ارضی این کشور داشت، در مقابل تهاجم روسها ایستادگی کرد.عثمانیها هم در مقابل غرب مسیحی ایستادند به گونهای که بر اساس منابع تاریخی هرجا که ترکان مسلمان قدم میگذاشتند، مسیحیان جرات نمی کردند که ناقوس کلیسا را به صدا درآورند.
با گذشت زمان سلاطین قجری و عثمانی بیکفایتی و بیلیاقتی خود را نشان دادند و نتوانستند از وحدت جامعه اسلامی و اقتدار آن پاسداری کنند.ناکارآمدی آنها ضمن تضعیف اقتدار جامعه اسلامی، باعث تجزیه جغرافیایی آن نیز شد.به گونهای که روسها در شمال ایران با تحمیل دو قرارداد ننگین گلستان و ترکمانچای بخشهایی از ایران را تجزیه کردند و در شرق ایران نیز انگلیسیها، افغانستان را از ایران گرفتند.این مساله منشا تضعیف کشور ایران شد و زمینه را برای تجاوزات بعدی آنها نیز فراهم کرد.وقتی دولت- ملت ایران از نظر سیاسی تضعیف شد، بعدها زمینه تجاوز فرهنگی و سیاسی نیز به وجود آمد.
اوضاع کشور ایران به اندازهای بد بود که با رویکارآمدن حکومت پهلوی در ایران، این کشور فاقد استقلال سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بود.امپراطوری عثمانی نیز که از اواخر قرن 17 میلادی دچار ضعف شده بود، با تقبل شکستهای سنگین بعدی از قدرتهای اروپایی ازجمله فرانسه - - 1830 و جنگ کریمه - - 1854رو به زوال نهاد و در پایان جنگ جهانی اول به عنوان»مرد بیمار اروپا« تجزیه شد.ترکیه به عنوان وارث امپراطوری عثمانی در سال 1924 میلادی مستقل شد و با عدم درک این واقعیت که کشوری از هم گسیخته است، لائیک شد و با سیاستهای غربگرایانه مصطفی کمال در راه غربی شدن گام برداشت.
چنین وضعیتی در جهان اسلام باعث بدبختی امت اسلامی شد.نمونه بارز چنین بدبختی، صدور عهدنامه بالفور توسط انگلیسیها در سال 1917 میلادی در حمایت از قوم یهود و نهایتا تشکیل رژیم غاصب صهیونیستی - اسرائیل - در سال 1948 میلادی در سرزمین فلسطین بود، که منجر به جنگ میان اعراب و اسرائیل و در نهایت کشتار و آوارگی مردم مظلوم فلسطین از خانه و کاشانه خود بود
در شرایط فعلی که در جهان اسلام دیگر ژئوپلیتیک عظیم عثمانی به منظور مقابله با دشمنان اسلام وجود خارجی ندارد و کشورهای اسلامی از جمله کشورهای واقع در منطقه ژئوپلیتیکی خاورمیانه همچون ایران، ترکیه، عربستان سعودی و مصر به علت تفرقه و دودستگی عقیدتی و سیاسی، فاقد یک وحدت ژئوپلیتیکی اسلامی در برابر دشمنان اسلام از جمله جهان غرب است باعث تبدیل خاورمیانه به کانون رقابت و بهره-برداری سیاسی و اقتصادی قدرتهای جهانی شده است.تنها چیزی که از این منطقه ژئوپلیتیک و ثروت سرشار آن عاید مسلمانان میشود جنگ، کشتار، فقر و آوارگی است.مسالهای که هر روز در کشورهای یمن، سوریه عراق، لیبی و.... شاهد آن هستیم.آنچه که امروز در منطقه خاورمیانه مشاهده میشود یک»جنگ سرد اسلامی« است که رنگ و بوی عقیدتی دارد یا به تعبیر بهتر نتیجه اختلافات مذهبی است.
در کشور عراق ابو مصعب زرقاوی مسئول القاعده عراق بسیاری از مردم و مسئولین این کشور را به نام اسلام رادیکال از پایی درآورد.گروه موسوم به دولت اسلامی عراق و شام - داعش - در سوریه و عراق از سال 2013 به این سو با تصرف مناطق وسیعی از سوریه و عراق، به نام سلفیگری مرتکب جنایات هولناکی شدند.نمونه بارز جنایات هولناک آنها»تروریسم جنسی«بود و قربانیان این اقدام تروریستی زنان و دختران بیپناه شنگالی در اقلیم کردستان عراق بود.اگرچه امروزه داعش در آستانه شکست در عراق و سوریه است، اما به معنای نابودی کامل آن نیست.
