بخشی از مقاله
چکیده:
از آنجا که همه مذاهب فقهی اسلامی، همچون مذاهب اربعه اهل سنت و شیعه مسلمان تلقی می شوند، می توانند مورد خطاب قرآن باشند که آنها را به وحدت و پرهیز از اختلاف فراخوانده، تا به تعبیر امام خمینی –ره- »ید واحد باشند بر من سواهم« و دشمنان نتوانند به اهداف شوم خود یعنی نابودی اسلام و تضعیف مسلمانان برسند، زیرا با تکیه برمشترکات دینی، همچون توحید،نبوت،معاد،کتاب،قبله وبسیاری دیگر می توان اختلافات را برای مقابله با تزویر خیل عظیم دشمنان وصدمات ایشان کنار گذاشت و همانند برادران وخواهران ایمانی دست در دست هم وپشت به پشت هم حملات دشمن را خنثی نمود .
دشمنان برای نابودی اسلام واستفاده از منابع اسلامی از مشغول کردن فرق مختلف اسلامی به یکدیگر و ایجاد تفرقه واختلاف بین ایشان استفاده می کنند، از همین رو متون اسلامی، از جمله قرآن، مسلمانان را یک خانواده بزرگ دانسته و ایشان را به وحدت و پرهیز از اختلاف فراخوانده است.
-1مقدمه:
پیروان هر یک از مذاهب گوناگون اسلامی در عین حال که عقاید و احکام خاص آن مذهب را برای خود حفظ میکنند و به آنها پایبند هستند، در روابط اجتماعی و سیاسی و نظامی و اقتصادی و فرهنگی خود با مسلمین دیگر باید مصالح عالیه اسلام و امت اسلامی را در نظر بگیرند و به تعبیر امام خمینی -ره-در مقابل دشمنان اسلام »ید واحده« باشند.
درجامعه ی بشری امروز که همه تشنه ی قدرت هستند وبه دنبال خواسته های خود اعتقاد ومباحث اعتقادی اهمیت خود را ازدست داده وکشورهای قدرتمند به دنبال سودجویی ونابودی مرزهای اعتقادی وایجاد ولنگاری های اخلاقی وآزادی های بی قید وشرط هستند درچنین شرایطی دین مبین اسلام با تمام مبانی اعتقادی والهی خود تمام قد در مقابل این چنین اهدافی ایستاده است ودشمنان اسلام وخدا کمر به نابودی این دین شریف دارد تا دیگراز حنجره ی کسی ندای حق بلند نشود لکن برای رسیدن به این هدف شوم حاضر نیستندکه خود را مستقیماً و رودررو درگیر نمایند چرا که نمایان شدن چهره ی پلیدشان باعث اتحاد وقدرت گرفتن مسلمانان می شود به همین دلیل کشورهایی همانند آمریکا،انگلیس،اسرائیل و...تصمیم به نابودی اسلام از درون گرفته اندچگونه؟به این طریق که مذاهب وفرق مختلف اسلامی را با توجه به تفاوت ها واختلافاتشان با یکدیگر درگیر کنند تا مسلمین یکدیگر را با دست هم نابود سازند وایشان در این فرصت مناسب منافع خود را ازملل اسلامی به دست بیاورند.
این سمی که به کشورهای اسلامی ومسلمانان تزریق شده سبب به وجود آمدن گروه های تکفیری در کشورهای اسلامی شده است تا هم چهره ی اسلام درجهان خشونت بار توصیف شود وهم گروندگان به اسلام کاهش پیداکنند وهم قدرت مسلمانان به عنوان یک امت واحده از بین برود.لکن در این فرصتی که دشمن خود را پیروز می بیند عده ای ازکشورهای اسلامی با عدم تشخیص درست دشمن اسلام وگاهی از روی کینه دست دوستی با ایشان دراز نموده وجانانه برای رسیدن دشمنان اسلام به هدفشان ایستاده اند وبه کل مبانی حقیقی اسلام یعنی عدالت،ظلم ستیزی را فراموش نموده وخود را غرق در منافع دنیوی کرده اند وموجب به آتش کشیدن بسیاری از کشورهای مسلمان همچون عراق،سوریه،یمن،لیبی،مصر،افغانستان و...شده اند وخون های به ناحق ریخته ی زیادی را به گردن می کشنداما دور نیست که دست انتقام خدا گریبان ایشان را گرفته وبه عذابی دردناک مبتلا سازدهمانگونه که خدا در قرآن می فرماید:«نحل - 85/ و چون کسانی که ستم کرده اند عذاب را ببینند ]شکنجه[ آنان کاسته نمی گردد و مهلت نمی یابند
ودر آیه ای دیگر می فرماید:«بقره - 59/ اما کسانی که ستم کرده بودند ]آن سخن را[ به سخن دیگری غیر از آنچه به ایشان گفته شده بود تبدیل کردند و ما ]نیز[ بر آنان که ستم کردند به سزای اینکه نافرمانی پیشه کرده بودند عذابی از آسمان فرو فرستادیم.آری دور نیست که دشمنان اسلام ومسلمین وآنهایی که درپوست اسلام وارد شده وفرمان مستکبرین وکافرین را بی چون وچرا اجرا می کنند به عذاب الهی گرفتار خواهند شدواین وعده ی خداست که می فرماید:«شعراء - 227/ و کسانی که ستم کرده اند به زودی خواهند دانست به کدام بازگشتگاه برخواهند گشت.حال که دشمن چنین است امت اسلام باید تفرقه وعوامل اختلاف را کنار بگذارد ودر سایه ی قرآن با تقریب مذاهب دشمن دین وخدا را مقلوب اراده ی خود نماید.
درباره پیشینه تحقیق باید گفت که هر چند که در منابع تفسیری به صورت پراکنده به وحدت مذاهب فقهی اسلامی اشاره شده و کتاب ها و مقالات چندی پیرامون آن نگاشته شده، اما تحقیق مستقلی که از دیدگاه قرآن لزوم وحدت را دربر داشته باشد وجود ندارد، از همین رو تحقیق حاضر به این امر اختصاص یافته تا به پرسش هایی، مانند:»آیا در قرآن نسبت به اختلاف مذاهب فقهی و نکوهش آن اشاره ای شده؟«، »آیات قرآن برای خنثی نمودن زیان اختلاف چه راهکارهایی را بیان نموده اند؟«، »راهکار قرآن درباره ی تقریب مذاهب چیست؟ «، آیا بر اساس آیات قرآنی تقریب مذاهب ممکن است؟«و نظایر آنها پاسخ گوید.
-2اهمیت وحدت:
وحدت و وفاق اجتماعی یکی از مهم ترین تئوری است که مسلمانان از روزگار آغازین اسلام تا به حال، با توجه به اصول و مبانی اسلامی پیگیر آن بوده و در تلاشند که یک نظریه و استراتژی واحدی، در ابعاد مختلف، متناسب با مقتضیات زمان، ارائه دهند. مفهوم وحدت اسلامی بصورت نظری در متون و منابع اصیل اسلامی بویژه درقرآن کریم به تعابیر مختلفی چون، امت واحده، برادری و اعتصام به حبل االله و... مطرح شده است. تعاون و وفاق اجتماعی، الفت و اخوت اسلامی، امت واحده و همبستگی دینی نمادهایی از تقریب مذاهب به یکدیگرند، تقریب مذاهب تنها با مباحث علوم اجتماعی همچون مبانی اخلاق قرآنی واعتقادیات در پرتو دورنگری دینی وبینش علمی،دینی وسیاسی است که صورت می پذیرد.تقریب مذاهب در اندیشه سیاسی بسیاری از علما و اندیشمندان مسلمان به چشم میخورد و هر یک به نوعی آن را بیان و تشریح کرده، راه حلها و موانع موجود در راه وحدت را به رشتهی تحریر درآوردهاند.
-3 تقریب مذاهب اسلامی در پرتو قرآن:
عوامل تقریب مذاهب در قرآن براساس آیات به چند دسته تقسیم می شوند:-1 اتحاد،وحدت و همبستگی -2برادری واخوت در دین اسلام -3نهی از اختلاف ودشمنی -4مدارا وسازش با وجودتفاوت -5ازبین بردن دشمن واحد-6افزایش پیروان وقدرت دین -7 دشمن شناسی وفرمان نبردن از دشمن -8رجوع همه اختلافات به قرآن -9حل اختلافات با اخلاق -10پرهیز از تکفیر-11گفتمان علمی و تبادل آراء
-3-1اتحاد،وحدت وهمبستگی:
«انبیاء92/،94، - 93 این است امت شما که امتی یگانه است و منم پروردگار شما پس مرا بپرستیدو]لی[ دینشان را میان خود پاره پاره کردند همه به سوی ما بازمی گردندپس هر که کارهای شایسته انجام دهد و مؤمن ]هم[ باشد برای تلاش او ناسپاسی نخواهد بود و ماییم که به سود او ثبت می کنیم. در آیه بعد اشاره به انحراف گروه عظیمی از مردم از این اصل واحد توحیدی کرده چنین می گوید: آنها کار خود را در میان خود به تفرقه و تجزیه کشاندند - و تقطعوا امرهم بینهم - .
کارشان به جائی رسید که در برابر هم ایستادند، و هر گروه، گروه دیگری را لعن و نفرین میکرد و از او برائت و بیزاری می جست، به این نیز قناعت نکردند به روی همدیگر اسلحه کشیدند و خونهای زیادی را ریختند، و این بود نتیجه انحراف از اصل اساسی توحید و آئین یگانه حق .جمله تقطعوا که از ماده قطع می باشد به معنی جدا کردن قطعه هائی از یک موضوع به هم پیوسته است و با توجه به اینکه از باب تفعل آمده که به معنی پذیرش می آید مفهوم جمله این چنین شود: آنها در برابر عوامل تفرقه و نفاق تسلیم شدند، جدائی و بیگانگی از یکدیگر را پذیرا گشتند، به یکپارچگی فطری و توحیدی خود پایان دادند و در نتیجه گرفتار آن همه شکست و ناکامی و بدبختی شدند.این آیه تفرقه را مایه شکست وناکامی می داند واتحاد وهمبستگی را مایه ی نجات می داند.
«مومنون - 52/ و در حقیقت این امت شماست که امتی یگانه است و من پروردگار شمایم پساز من پروا دارید.آیه فوق به وحدت و یگانگی جامعه انسانی و حذف هرگونه تبعیض و جدائی دعوت می کند، همان گونه که او پروردگار واحد است انسان ها نیز امت واحد هستند.
به همین دلیل باید از یک برنامه پیروی کنند همانگونه که پیامبرانشان نیز به آئین واحدی دعوت می کردند که اصول و اساس آن همه جا یکی بود: توحید و شناسائی حق، توجه به معاد و زندگی تکاملی بشر و استفاده از طیبات و انجام اعمال صالح، و حمایت از عدالت و اصول انسانی .بعضی از مفسران - امت - را در اینجا به معنی دین و آئین می دانند،نه به معنی جمعیت و جماعت، در حالی که ضمیر جمع در جمله - اناربکم - شاهد بر آن است که منظور از امت همان جماعت انسانها است و لذا در تمام مواردی که کلمه امت در قرآن مجید به کار رفته همین معنی جمعیت و گروه از آن اراده شده است، مگر در بعضی از موارد استثنائی که تواءم با قرینه خاصی بوده و امت مجازا به معنی مذهب به کار رفته است، مانند انا وجدنا آبائنا علی امه و انا علی آثار هم مقتدون . - ما پدران خود را بر مذهبی یافتیم
