بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به افزایش جمعیت جهان، آبزی پروری رشد بسیار سریعی برای تأمین نیازهای غذایی بشر داشته است. این رشد سریع با توجه به محدودیت دستیابی به منابع طبیعی، نیاز به حرکت به سمت توسعهای پایدارتر در بخش آبزی پروری را ایجاد میکند. آبزی پروری مدرن به سرعت در حال پذیرفتن روشهای بیوتکنولوژی مثل تغییر ژن، برای جلوگیری از بیماریها و نشانگر ژنتیکی است. استفاده از بیوتکنولوژی مدرن جهت بالا بردن تولیدات گونههای آبزیپروری نه فقط برای تقاضا، بلکه برای بهبود آبزی پروری پتانسیل بالایی را دارد. بیوتکنولوژی اخیراً در شیلات حائز اهمیت میباشد. افزایش تولیدات موجودات زنده آبزی در طول دو دهه از طریق کاربرد بیوتکنولوژی نشان میدهد که در چند نسل دیگر بیوتکنولوژی بر فناوری های سنتی و مرسوم موجود غلبه مینماید و در نهایت جهت تجاری کردن گونه های با ارزش استفاده شود. این تحقیق با هدف توسعه آبزی پروری پایدار با استفاده از بیوتکنولوژی صورت گرفته است و از نوع کتابخانه ای است. به منظور دستیابی به این هدف و کمک به محققان و مدیران حوزه شیلات، در این مقاله سعی شده است به بررسی توسعه آبزی پروری پایدار با استفاده از بیوتکنولوژی پرداخته شود.
واژگان کلیدی: شیلات، آبزی پروری، بیوتکنولوژی، بیوتکنولوژی آبزی پروری
مقدمه
پرورش آبزیان یکی از مهمترین فعالیتهای شیلات محسوب می شود. اهمیت پرورش آبزیان از جنبه های مختلف قابل بحث می باشد. افزایش جمعیت، از میان رفتن منابع طبیعی تجدید شونده و بهره برداری بیش از حد ذخایر دریایی از جمله مهمترین موارد محسوب می شوند . امروزه بیوتکنولوژی و به ویژه نوع مدرن آن یکی از ابزارهای نیرومند تکنولوژیک محسوب می شود که خود به دلیل ظرفیت، توان بالقوه و قابل توجه اش اثرات شگرفی بر جامعه از حیث اقتصادی، علمی و اجتماعی گذارده است. بیوتکنولوژی نه تنها میتواند در افزایش سطح قابلیتها و توانمندی های بخشهای مختلف جامعه مؤثر باشد، بلکه حتی میتواند منجر به بهبود مناسب روشها و فرآیندهای متنوع تولیدی و خدماتی در زیر بخشهایی چون کشاورزی و پزشکی گردد - قاسملونیا، . - 1390 هدف و انگیزه اغلب کشورهای در حال توسعه از به کارگیری بیوتکنولوژی این است که بتوانند آن را در خدمت توسعه و بهبود وضعیت منابع کشاورزی و دارویی و غذایی درآورند.
ضمن اینکه، بتوانند مواد خام و کم ارزش را به فرآورده های با ارزش افزوده بالا تبدیل و یا زمینهای بایر و کم حاصل را حاصلخیز و غنی کنند. در این میان آگاهی و شناخت عمومی جامعه از اثرات بیوتکنولوژی بیشتر محدود و معطوف به کاربردها، محصولات و فرآورده های بیوتکنولوژی مدرن است. در حالیکه با فراگیر شدن کاربردهای بیوتکنولوژی در حوزه های کشاورزی، حفظ محیط زیست، اثرات و جنبه های اقتصادی بیوتکنولوژی نیز فراگیر شده و با توجه به روند یکپارچه شدن مسائل اقتصادی جهانی، این اثرات افزایش بیشتری خواهد یافت - میر،. - 1383 با عنایت به دستاوردها و توانمندی های ویژه زیست فناوری، بایستی در کشور ما نیز همچون سایر کشورها توسعه زیست فناوری گامی مهم در جهت رسیدن به استقلال و خوداتکایی اقتصادی، به خصوص در بخش کشاورزی و تأمین احتیاجات جمعیت رو به رشد باشد.
اما امروزه خلاقیتهای کشور در زمینه زیست فناوری بیانگر این واقعیت است که متأسفانه روند رشد این فناوری در کشور بسیار کند بوده است و هنوز نتوانستهایم به نقطهمطلوب و شایسته در این زمینه دست یابیم - جندقی،. - 1386 فناوریهای زیستی تحول شگرف در حوزه های پزشکی، داروئی، کشاورزی، و محیط زیست را برای جوامع برخوردار از این فناوری به ارمغان آورده و بدین ترتیب رفته رفته امور جاری و روزمره مردم جهان در استیلای محصولات زیست فناوری قرار می گیرد - میر،. - 1381 پس کاربرد وسیع زیست فناوری در بخش های مختلف نشانگر گستره وسیع این علم می باشد، به طوریکه دور ماندن از دستاوردها و توانمندیهای این فناوری را می توان معادل از دست رفتن استقلال ملی و وابستگی گسترده به سایر کشورها و عدم توسعه یافتگی دانست. اگر چه تا چندین سال قبل شدت عقب ماندگی ما در این رشته نسبت به جهان پیشرفته، مشابه عقب ماندگی ما در زمینه هایی مانند الکترونیک نبوده است ولی این شدت به سرعت رو به فزونی است.
این در حالی است که ارزش توسعه فناوری زیستی در کشور به قدری زیاد است که باید هر چه سریعتر باید برنامه ریزی و سرعت مناسب، این فناوری را توسعه دهیم، در غیر این صورت با توجه به اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت در آینده دچار چالش های عظیمی خواهیم شد که لطمات جبران ناپذیری را برای کشور به دنبال خواهد داشت - شاطری،. - 1387 آبزی پروری به عنوان یک فناوری جدید در تولید غذا طی سالهای اخیر از رشد و توسعه پرشتابی برخوردار بوده است. بر اساس آمار دقیق می توان گفت که آبزی پروری در مقایسه با سایر تولیدات غذایی بیشترین رشد را داشته است، به طوری که از ده میلیون تن تولید در سال 1984 به بیش از چهل میلیون تن در سال 2000 میلادی افزایش یافته است. آبزی پروری تأمین کننده پروتئین با ارزش حیوانی برای انسانها، درآمد برای کشاورزان، ارز برای صادرکنندگان و اشتغال برای تولیدکنندگان بوده است.
به عبارت دیگر، در بسیاری از کشورها آبزی پروری نه تنها تأمین کننده امنیت غذایی است، بلکه امنیت مالی را نیز تأمین نموده است - جولی و کلونتس، . - 1380 در جهان، آبزی پروری بخشی است که سریع در حال رشد است. افزایش تقاضای عموم برای غذاهای دریایی و کاهش تدریجی بومهای - زیستگاه-های - طبیعی دریایی محققان را برای مطالعه روشهایی که بیوتکنولوژی میتواند افزایش دهد تشویق کرده است - جندقی، . - 1386 در این راستا بیوتکنولوژی حائز اهمیت در شیلات می باشد. محصولاتی با چنین ویژگیهایی میتوانند به میلیونها نفر از افرادی که از سوء تغذیه و یا اختلالات مربوط به کمبود مواد غذایی رنج می برد کمک کند. FAO در سال 2002 ، آبزی پروری را به عنوان بالقوه ترین صنعت پرورش به رسمیت شمرده است و با توجه به اینکه در آینده نزدیک، آبزیان منبع مهم پروتئین برای بشر خواهد بود، بیوتکنولوژی نقش کلیدی را در این زمینه ایفا خواهد کرد . - Hueylang, 2002 - بیوتکنولوژی و آبزی
