بخشی از مقاله
چکیده :
پروژه مولدسازی شاه میگوی آب شیرین - - Cray fish با هدف دستیابی به زی فن تولید مولد شاه میگو در محیط اسارت و امکان تکثیر و تولید مینیاتور در قالب سه تیمار وتکرار با نرم 3 ،5 و7 قطعه در مترمربع و با نسبت جنسی 1:1 در 9 استخر 150 متر مربعی انجام گردید. مینیاتور های بدست آمده به مدت یک سال در دو استخر خاکی مورد پرورش قرار گرفتنه که در انتهای دوره پرورش به وزن بالای 15 گرم رسیدند. شاه میگوها با استفاده از جیره غذایی متناسب با نیازمندی های مولد سازی شاه میگو 35 - درصد پروتئین ، 13 درصد چربی ، 4000 کیلو ژول انرژی و میزان مورد نیاز کلسیم ، منزیم و دیگر اقلام ضروری - مورد تغذیه قرار گرفتند.
نتایج داده های بدست آمده از بررسی ها نشان می دهد : بیش از 50 درصد از مولدین تولید شده در تمامی تیمار و تکرارها در طی دو سال تکثیر دارای گامت های جنسی رسیده بودند که قادر به انجام تکثیر و تولید مینیاتور بودند ، بطوریکه بیشینه مولدین حامل تخم چسبیده به پاهای شنا در تکثیر سال اول و دوم با 58/91 درصد مربوط به تیمار اول وکمینه آن با 53/47 درصد در تیمار سوم مشاهده گردید. میانگین نرخ باز ماندگی شاه میگو ها در سال اول برابر با 86/87 و در سال دوم نیز 90/44 درصد بر آورد گردید. بیشینه تولید مینیاتور در طی دو سال تحقیق مربوط به تیمار سوم با 18/05 درصد بود. سر انجام بیشینه وزن 206 35 و کیمینه آن برابر با 37 15 گرم بوده که میانگین آن 90 48 گرم و باطول متوسط 13/7 سانتیمتر در انتهای پروژه بدست آمد.
مقدمه :
امروزه افزایش جمعیت و نیاز به مواد غذایی سبب بهره برداری بیش از حد از ذخایرمنابع آبی شده ، بطوریکه در بسیاری از اکوسیستم ها موجبات کاهش و حتی انقراض بسیاری از گونه ها را فراهم نموده است. در این میان انواع خرچنگ دراز به دلیل ارزش غذایی و اقتصادی در زمره مهمترین و گرانبهاء ترین سخت پوستان پرورشی دنیا قرار گرفته وکشورهای چون چین وایالات متحده امریکا در حال حاضر از بزرگترین تولید کننده ها ی آن از طریق صنعت آبزی پروری بشمار می روند که میزان تولید آنها به ترتیب حدود 70000 و50000 تن در سال 1999 بوده که از کل میزان تولید در ایالات متحده مقدار35000 تن آن از طریق آبزی پروری حاصل شده است
شاه میگوی آب شیرین به عنوان یک غذای لوکس بخصوص بیش از همه در کشورهای سوئد ، فرانسه ، ایتالیا ، فنلاند ، اسپانیا ، آلمان و سایر کشورهای اروپایی مورد مصرف قرار می گیرد - . - Koksal,1988 از نظر سیستماتیک، شاه میگو های دراز مناطق معتدله معتلق به - Class crustacea ، - - Order dcapoda، - Family Astacidea - ، - - Genus Astacusو - Astacus leptoduatylus می باشند .
ازنظر مکان های زیستی، دارای پراکنش جهانی بوده و از آبهای شور تا شیرین رودخانه ها ، دریا ها ،آبگیر ها و آببندانها گسترش داشته و در مناطق معتدله نیمکره شمالی و جنوبی و در محدوده وسیعی از درجه حرارت بین 4-32 سانتیگراد و نوسان شوری بین 4-14 گرم در هزار زیست می کنند
عمده پراکنش آن در ایران شامل سواحل و رودخانه های واقع در بخش غربی دریای خزر ، تالاب انزلی و دریاچه پشت سد ارس که سالیانه بیش از 60 تن صید و با قیمت حدود 20-30 دلار در بازارهای جهانی به فروش می رسد
افزایش علاقه مندی به مصرف زیاد این گونه باعث افزایش فشار صید بر ذخایر طبیعی آن شده و از طرفی محدودیت پراکنش آن در دنیا ، ریزش باران های اسیدی ، بروز بیماریها - طاعون شاه میگو - افزایش مواد سمی همچون آهن و آلومینیوم ، افزایش مواد معلق ، کاهش اکسیژن محلول و .... آسیب های فراوانی را بر ذخایر شاه میگو به بار آورده است. همچنین محدودیت صیدگاههای طبیعی جهت تأمین مولد برای تکثیر انبوه ، مشکلات بسیاری را ایجاد نموده است که در اختیار داشتن مولدین مناسب از طریق مولد سازی یکی از راههای مؤثر جهت حل این مشکلات می باشد.
بدین منظور مولد سازی شاه میگوی آب شیرین با اهداف:
-1 بررسی امکان مولد سازی شاه میگوی آب شیرین در شرایط استخری
-2 تکثیر نیمه مصنوعی مولدین تولید شده و تولید مینیاتور، اجرا گردید که با فراهم نمودن کلیه شرایط زیستی و غذایی جهت رشد ، نمو و رسیده شدن گناد های تناسلی و دستیابی به زی فن تولید مولدین مناسب ، قابلیت تکثیرآن در شرایط مصنوعی در سطوح گسترده امکان پذیر گردید.
در ارتباط با پیشینه تحقیقات و فعالیت های انجام شده ، پژوهشگران زیادی از جمله - Cherhashina, 1975 - ، - Arrignon,1975 ، - Koksal - 1985 ،صمد زاده - - 1377 ، دانش - - 1377 رامین - - 1378 ، ولی - - 1385 ، زحمتکش - 1386 - ، - مومنی، - 1387 و ... بررسی های زیادی در زمینه های تکثیر، پرورش و تعین نیاز مندی های غذایی شاه میگو انجام داده و نتایج مفیدی بدست آمده است .
مواد و روش کار
مواد
استخر خاکی 150 مترمربعی نه قطعه - استخر خاکی 450 مترمربعی دو قطعه - استخر بتونی 100 مترمربع یک قطعه- تله فونلی جهت صید مولد از منابع آبی 50 عدد - تراف مخصوص تکثیر مولدین 50 عدد - 500 قطعه مولد وحشی صید شده از منابع آبی - جیره غذایی ویژه مولد سازی شاه میگو ، لوازم آزمایشگاهی و غیره .
روش کار
جهت اجرای پروژه ،تعداد 500 قطعه مولد شاه میگوی وحشی ماده حامل تخم از دریاچه سد مخزنی ارس صید و پس از انتقال به ایستگاه تحقیقات شیلاتی سفیدرود وآدابته شدن با شرایط محیطی ،در داخل تراف اقدام به تکثیر نیمه طبیعی شدند. بعد از حدود 15 روز و اتمام دوره انکوباسیون تخم ها ، کلیه مینیاتورها به تدریج از مولدین ماده جدا و به داخل آب داخل حوضچه رها سازی گردیدند.
مینیاتور ها ضمن تغذیه از غذای زنده - دافنی و گیاهان پست - و رشد و نمو و رسیدن به وزن 200-300 mg اقدام به صید و در دو استخر خاکی - 450 m2 باعمق - 1/5m که قبلا" آماده سازی وآبگیری شده بود - واینارآویچ ، - 1365 با تراکم 10 قطعه در متر مربع راها سازی گردیدند - رامین،. - 1381 تغذیه مینیاتورها با استفاده از غذای کنسانتره به نسبت 4 درصد وزن کل - زی توده - - - Koksal,1988 ازغذای ساخته شده - جدول - 1 به صورت روزانه مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به نتایج زیست سنجی و افزایش رشد شاه میگو ها که به واسطه پوست اندازی امکان پذیر است ، میزان غذای روزانه محاسبه و در جیره غذایی اعمال گردید.
جدول -1 جیره غذایی فرموله شده مورد استفاده در تغذیه شاه میگو جهت مولد سازی
از آنجائیکه فاکتور های فیزیک و شیمیایی آب از مهمترین عوامل مؤثر در پرورش و زیست آبزیان می باشند، سعی شد با کنترل فاکتور های محیطی مانند pH ، اکسیژن، عمق و شفافیت آب ، تغذیه کافی و غیره ، امکان شرایط مطلوب برای افزایش رشد و رسیدن به سن بلوغ و در نهایت تولید را در استخرهای خاکی فراهم گردد.
جهت کنترل و بهبود شرایط آب ضمن ثبت میزان دمای آب ، PH و اکسیژن محلول به طور روزانه، همچنین عوامل فیزیک وشیمیایی از قبیل، Ec ، کربنات و بیکربنات، دی اکسید کربن، نیتریت، ارتو فسفات،کلسیم، منزیم ،کدروت آب،آمونیوم، آمونیاک که باعث محدودیت های پرورشی می شوند به صورت دو هفته یکبار بااستفاده از روش استاندارد متد - - Standard method 1989 اندازه گیری گردید.
مینیاتور ها بعد از حدود چهار ماه پرورش و تغذیه فعال به وزن میانگین حدود 15 گرم رسیدند. پس از سپری دوره زمستان گذرانی ، در آغاز فصل بهار شاه میگو های جوان در 9 استخر 150 متر مربعی با نسبت جنسی 1:1 در قالب سه تیمار و تکرار و با تراکم 5،3 و7 قطعه در متر مربع انتقال داده شدند. کلیه مراقبت ها و عملیات تیمار داری مانند سال قبل اجراء و با توجه به اهمیت رسیده شدن گنادهای جنسی ، هر 15 روز تعداد 50 قطعه از شاه میگو ها ی نر و ماده به صورت تصادفی صید و در آزمایشگاه بافت شناسی نسبت به فیزیولوژی گناد های جنسی اقدام گردید.
بعد از ثبت طول کل - فاصله بین روستروم و نوک تلسون - ، وزن بدن و وزن گناد، شاخص وزنی گناد بصورت درصد نسبت وزن گناد به وزن بدن برای هر مولد، محاسبه گردید. نمونه های گناد ابتداء به مدت 24 ساعت در محلول بوئن تثبیت و پس از آبکشی در الکل 70 بمدت حداقل 48 ساعت نگهداری گردید. نمونه ها پس از عبور از مرحله آبگیری به منظور شفاف سازی بمدت 20 ساعت در انکوباتور 37 درجه سانتی گراد و در محلول پارافین مذاب و کلروفرم - به نسبت مساوی - قرار گرفت. نمونه ها پس از قالب گیری و برش 5 تا 7 میکرونی با میکروتوم ، به روش ائوزین هماتوکسیلین رنگ آمیزی و مورد مطالعه میکروسکوپی قرار گرفت.
در انتهای دوره پرورش ، شاه میگوهای هر تیمار با استفاده از تله فونلی صید و بعد از تفکیک و شمارش و تعیین نرخ بازماندگی، مولدین ماده دارای تخم چسبیده به پاهای شنا را به داخل تراف های تکثیر - - haching منتقل تا عمل تکثیر نیمه مصنوعی و تولید مینیاتور انجام گیرد. جهت تجزیه، تحلیل و بررسی های آماری، ابتدا با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه - ANOVA - ، آزمون Tukey HSD ، آزمون Independent sample T-Test میانگین دانکن با سطح اطمینان 95 درصد - P<0/05 - استفاده گردید.
نتایج
نتایج حاصل از پرورش بیش از 10000 مینیاتور نشان می دهد که نرخ باز ماندگی مولدین بیش از 80 درصد و بیش از 50 درصد نیز دارای گناد های جنسی رسیده بودند. نتایج آمار توصیفی میانگین طول و وزن ماهیانه شاه میگو ها در تیمارهای مختلف - جدول - 2 نشان داده شده است . بر این اساس - شکل 1 و شکل - 2 اندازه طول و وزن شاه میگوهای نر تیمار اول در ماه خرداد به ترتیب برابر بود با 0/75 8/82 سانتیمتر و 23/7 7/39 گرم که در ماه مهر به میزان 1/18 13/58 سانتیمتر و 93/72 28/01 گرم افزایش یافت.
در تیمار دوم اندازه طول و وزن شاه میگو های نر در ماه خرداد برابر بود با 1/08 10/11 سانتیمتر و 9/47 32/76 گرم که در ماه مهر به ترتیب به میزان 13/33 1/8 سانتیمتر و 81/84 1/18 گرم افزایش یافت. همچنین اندازه طول و وزن شاه میگوهای نر تیمار سوم در ماه خرداد برابر بود با 9/03 1/2 سانتیمتر و 25/02 11/89 گرم که در ماه مهر به ترتیب به میزان 1/21 13/59 سانتیمتر 32/32 98/24 گرم افزایش یافت.
در ارتباط با شاه میگو های ماده نتایج نشان داد: اندازه طول و وزن شاه میگو های ماده تیماراول و در ماه خرداد به ترتیب برابر بود با 8/98 1/001 سانتیمتر و 7/57 21/34 گرم که در ماه مهر به میزان 13/27 0/98 سانتیمتر و 17/42 69/72 گرم افزایش یافت.
در تیمار دوم اندازه طول و وزن نمونه ها در ماه خرداد به ترتیب عبارت بود با10/05 1/22 سانتیمتر و33/92 11/32 گرم که در ماه مهر به میزان 1/16 13/56 سانتیمتر و 73/94 21/35 گرم افزایش یافت. اندازه طول و
وزن نمونه های تیمار سوم در ماه خرداد به ترتیب برابر بود با 1/28 10/2 سانتیمتر و 11/08 35/1 گرم که در ماه مهر به اندازه 13/34 0/97 سانتیمتر و 65 81/08 18/0 گرم افزایش یافت.
