بخشی از مقاله
چکیده
شرکت های تولیدی نه تنها ستون فقرات وسنگ بنای اقتصاد اکثرکشورها هستند بلکه محرک بخش های دیگر اقتصادجهانی نیز می باشند. تغییر پارادایم ها در تولید از جمله گرایش های معاصر و نوظهور، طرح مورد نیاز برای کارخانه های آینده را رقم خواهند زد. امروزه از سیستم های تولید انتظار می رود تنوع زیادی ازمحصولات را در تعداد کم با قیمت رقابتی و رعایت تمامی الزامات و قوانین، به صورتی مستمر ارائه کنند.
در این تحقیق سه مفهوم کلیدی چابکی، تاب آوری و پایداری، علی رغم تمام تعارض ها، ادغام می گردند. ادغام این مف اهیم در حالت ایده آل نه تنها می تواند منجر به بهبود کلی سیستم های تولیدی و توانایی شرکت ها برای پاسخ سریع به طیف گسترده ای ازخواسته های مشتریان شود بلکه می تواند با در نظر گرفتن عوامل اقتصادی، اجتماعی وزیست محیطی و غلبه برتمام چالش ها و صدمات احتمالی و بازسازی، ترمیم و بازیابی خود به منظور برآورده کردن اهداف در دراز مدت شود. در این تحقیق، ما معیارها و ویژگی های سیستم تولید چابک، پایدار و تاب آور را استخراج، جمع بندی و ادغام کرده و الگویی برای اقتصاد مقاومتی کارخانه ها در آینده ارائه می نماییم.
-1 مقدمه
تولید یکی از عوامل اصلی برای رفاه و سعادت مردم و جامعه است. داشتن یک زیرساخت قوی از تولید برای هر کشور مهم است چرا که باعث تحریک تمامی بخش های دیگر اقتصاد خواهد شد. افزایش روز افزون جمعیت، افزایش صعودی تقاضا در سراسر جهان برای محصولات صنعتی، رقابت و ... باعث ارائه شیوه ها و روش های مختلف تولید شده است . [1] تولید چابک یکی از کاراترین مدلهای تولید در مواجهه با تغییرات نامشخص تقاضا و شرایط رقابتی کسب وکار می باشد. این مدل با اخذ استراتژی های توانمند سازی سازمان برای همراهی با تغییرات غیر قابل پیش بینی محیط، سازمان را قادر به ارائه پاسخ های پیش کنشی به تغییرات محیط کسب و کار می کند.
[2] اگرچه در این مدل با ارتقای مدل های قبلی، کاهش اتلاف ها، ضایعات و استفاده بهینه از منابع روند بهتری دارد اما با این حال، تولید نیز به شدت - مستقیم وغیرمستقیم - منجر به کاهش منابع طبیعی، اثرات منفی زیست محیطی موثر بر سلامت حیوانات، انسان ها، اکو سیستم و ... می گردد. افزایش روز افزون جمعیت ، افزایش صعودی تقاضا در سراسر جهان برای محصولات صنعتی، رقابت و تلاش کشورهای درحال توسعه برای رسیدن به شرایط کشورهای ثروتمند توسعه یافته، باوجود محدودیت های منابع طبیعی، افزایش و تنوع انتشار آلودگی ها، تبعیض و نابرابری در جوامع، مهاجرت و ..آینده ای مبهم را پیش رو قرار داده است و فشار افکار عمومی توسعه تولید پایدار جهانی را می طلبد.
[3] اگرچه چالاکی و پایداری به ظاهر ماهیت متضادی دارند و حرکت در مسیر یکی ممکن است اثر بخشی دیگری را کاهش دهد، خصوصا با توجه به نیاز به سرمایه گذاری بیشتر در حوزه های اجتماعی و زیست محیطی که معمولا تمایل کمتری به خصوص در جوامع در حال توسعه از سوی فعالین در صنعت به آن وجود دارد، اما روشن است که در دراز مدت به دلیل کاهش منابع و تحولات اجتماعی، هردو به اندازه هم مهم خواهند شد و مکمل یک دیگر خواهند بود بنابراین، شناسایی و به طور همزمان بهبود در دو حوزه با اهداف و استراتژی های مشترک و هوشمندانه می تواند به توسعه موفق یک شرکت منجر شود. با ترکیب چابکی با پایداری، سازمان های امروزی می توانند نیازهای مشتری را با استفاده از منابع به شیوه ای قابل دوام برآورده کنند ادغام مدل هر دو مفهوم به شکل یک نهاد رقابتی و عملی لازم است.
[4] از طرفی یک استراتژی توسعه زمانی پایداراست که تاب آور باشد تاب آوری پلی بین مدیریت ریسک فاجعه و سازمانهای پایدار است. [5] در سالهای اخیر برای پایداری سیستم های تولیدی و کارخانجات – پایداری و تاب آوری زیرساختها – تاب آور کردن کارخانه جات و سیستم های تولید، پایداری تولید چابک ، تحقیق هایی انجام شده است. اما در خصوص ارائه یک مدل اجرایی کاربردی کمتر کار شده است.
لذا با توجه به فشارهای اجتماعی، علی رغم سایر عوامل رقابتی اعلام شده در فوق و همچنین پیشرفتهای فن آوری به خصوص در هوشمند سازی، دنیای مجازی وکسب و کار الکترونیکی لازم است مدل تولید چابک با تلفیق رویکردهای پایداری و تاب آوری به روز شده و به هدف طرح ریزی شده خود با غلبه بر بحران ها برسد. لذا در این تحقیق سعی می گردد مدل تولید چابک با در نظر گرفتن تاب آوری و پایداری سیستم های تولیدی تلفیق و توسعه داده شود و به عنوان مدلی برای کارخانه های آینده ارائه شود در این راستا توانمندسازها، معیارها و شاخص های این مدل ارائه می گردد تا به عنوان مبانی استراتژی سیستم های تولیدی بر مبنای اقتصاد مقاومتی، مدل سازی ریاضی سیستم های مختلف تولیدی و ... استفاده گردد .
-2 متن
-1-2 تعاریف
پایداری : وضعیتی است که در آن مطلوب بودن و امکانات موجود در طول زمان کاهش پیدا نمی کند . در معنای وسیع خود به توانایی جامعه ، اکو سیستم یا هر سیستم جاری برای توانایی کارکرد در آینده ای نامحدود اطلاق می شود . [6] تاب آوری: فرد، خانواده، جامعه، اقلیم، سامانه و سازمان تاب آور بایستی بتواند بر چالش ها غلبه کند از موانع عبور کند و صدمات احتمالی را بازسازی، ترمیم و بازیابی کند و به اهداف خویش دست پیدا کند.[6]
تولید چابک: چابکی را به توانایی سازمانها برای پاسخ سریع و بطور مؤثر، به تغییرات در تقاضای بازار، با هدف یافتن نیازمندیهای مشتری، برحسب قیمت، خصوصیات، کیفیت، کمیت، و تحویل، مربوط شده است. بنگاههای چابک به بازارهای متغیر با سرعت و بطور مؤثر واکنش نشان میدهند. علاوه بر این، چابکی قابلیتهای سازمان را برای تولید و تحویل محصولات جدید با هزینه بهرهور، تحت تأثیر قرار میدهد. کاهش هزینههای تولید، افزایش رضایت مشتری، از بین بردن فعالیتهای فاقد ارزش افزوده، و افزایش رقابت، از جمله مزایایی است که می تواند از طریق استراتژی چابکی بدست آورد.[7]
-2-2 تحولات سیستم های تولیدی
دنیای ساخت وتولید دوره های متعددی را گذرانده است و محرک اصلی تغییرات، الگوی متغیر تقاضای مشتریان بوده است. دردوره تولید دستی افراد متخصص با مهارت بالا با وسایل ساده اقدام به تولید تعدادی محصول با تغییر پذیری فراوان می کردند در قرن 19 تقاضای بالا، سود آور شدن تولید، تحولات اساسی در ماشین آلات تولیدی و تکنیک های تولید، دوره تولید انبوه را رقم زد. پس از جنگ دوم جهانی با افزایش رقابت در محیط کسب و کار تولید به موقع و سپس تولید ناب با پیام اصلی حذف اتلافها پا به عرصه صنعت گذاشتند. از اواخر دهه 80، تحول در فن آوری های نوین، بازار متلاطم، تقاضای متغیر و غیر قابل پیش بینی زمینه ساز ظهور تولید چابک شد که پیام اصلی آن اخذ استراتژی های توانمند سازی سازمان برای همراهی با تغییرات غیر قابل پیش بینی محیط می باشد . یا به عبارتی پاسخ های پیش کنشی به تغییرات محیط کسب و کار می دهد. [8]
شکل : - 1 - روند تاریخی پارادایم های تولید[9]
در حقیقت منشا چابکی به سیستم های تولید منعطف - FMS - باز می گردد. در ابتدا تصور می شد که مسیر انعطاف پذیری از اتوماسیون می گذرد، اما بعد ها این ایده به مفهوم وسیعتری گسترش یافت. چابکی یک قابلیت وسیع کسب و کار است که ساختارهای سازمانی، سیستم های اطلاعاتی، فرایند های حمل و نقل و همچنین طرز تفکر افراد را در بر می گیرد. [10] یک موسسه چابک هزینه تولیدی کمتر، سهم بازار بیشتر و رقابت پذیرتر بوده و فعالیت های غیر ارزش افزا را حذف کرده محصولات جدیدش را سریع به بازار ارائه کرده و نیازهای مشتریانش را به مناسبترین شیوه بر آورده می کند .
[11] حد بهینه ای برای چابکی وجود ندارد بلکه چابکی سازمان متناسب با نوع و اندازه فشارهای محیطی باید تنظیم شود.. هرچه تغییرات محیطی بیشتر باشد، نیاز به چابکی سازمانی بیشتر خواهد بودو سازمان جهت پاسخ به نیاز چابکی از طریق آماده سازی منابع سازمانی - توانا سازهای چابکی - توانایی ها و ویژگی هایی کسب خواهد کرد - قابلیت چابکی - که قادر خواهد بود پاسخ های مناسب و متناسب با نوع و میزان فشار و تهدیدات محیطی را از خود ارائه دهد - نتایج چابکی - . [12]
-3-2 عوامل چابکی
ما در این تحقیق چارچوب چابکی یک سازمان را بر اساس -1 عوامل بیرونی سازمان تحت عنوان محرک های چابکی که به دلیل خارج سازمان بودن سازمان قدرتی برای کنترل یا تاثیر گذاری بر آن ندارد و- 2 عوامل درون سازمانی تحت توانا سازهای چابکی - استراتژی ها، ساختار سازمانی، منابع انسانی، تکنولوژی تولید، مدیریت دانش و ... - در نظر گرفتیم که با تاثیر پذیری از محرک های چابکی باعث ایجاد قابلیت های چابکی - مشخصه ها و ویژگی های پایداری که سازمان در صورت چابک شدن به آن دست پیدا می کند مثل ادراک ،شایستگی، پاسخگو بودن،انعطاف پذیری،سریع بودن و ... - در سازمان می شوند [13]
