بخشی از مقاله
چکیده
یکی از ابنیه مهم در هرجامعه اي، مکان هاي ورزشی یا ورزشگاه ها ست. طراحی ورزشگاه مجموعه اي است از عوامل مختلف، از در نظر گرفتن استانداردهاي بین المللی گرفته تا توجه به جزییات و مصالح و ... اما در این بین ضرورت دارد تا طراح معمار به عنوان یک ایرانی از آنچه که در پیشنه معماري مرتبط با این موضوع می تواند بیاموزد، در کار طراحی خویش در نظر بگیرد .
یکی از بهترین نمونه هاي مکان هاي ورزشی که در عین حالی که ایرانی است سابقه اي بس دیرین در تاریخ این مرز وبوم دارد ، زورخانه هاي سنتی است، که در این مورد درس هایی براي آموختن دارد. در معماري گذشته ما چه نوع ورزشگاه هایی وجود داشته است؟ به چه مکانی در مورد طراحی و اجراي آن توجه می شده است؟ بدون شک قدم بعدي پس از آموختن از گذشته، چگونگی استفاده از آنها در فرآیند طراحی جدید است. این مقاله سعی دارد تا اصول طراحی بناهاي ورزشی را مورد تحلیلی اجمالی قرار دهد و به این پرسش پاسخ گوید: اصول معماري مکان هاي ورزشی سنتی کدامند؟
-1 مقدمه
در جوامع در ابتدا، نه به سراغ استادیوم ها و دهکده هاي ورزشی و ...که در مقیاس بسیار خردتر به این قضیه نظر کنیم، و مساله ورزش را در خانه، مدرسه و پارکها مورد بررسی قرار می دهیم. از خانه که بگذریم، باید گفت که متأسفانه در مدارس ما، فضاي ورزشی معمولاً، طراحی معماري نشده است. و مساله ورزش در مدارس با قرار دادن چند میز پینگ پنگ یا یک زمین والیبال و بسکتبال و فوتبال که معمولا در هم تداخل دارند - تازه آن هم اگر زیر بناي مدرسه اجازه دهد - حل شده است، که البته این حل شدن تنها در پوشی بر مسأله است، شاید با توجه به بودجه تخصیصی مدارس - صحبت از مدارس دولتی است - نتوان انتظاري جز این داشت، ودر موارد اندك مدارس غیرانتفاعی نیز ، اگر چه گاه سالنی مجهز ویک استخر سرپوشیده یا روباز و... براي این امر در نظر گرفته اند، ولی باید گفت که هم تعداد این مدارس انگشت شمار است وهم شهریه بالاي این مدارس، امکان استفاده را براي عموم نمی دهد
در مورد ورزشگاه ها نیز وضعیت تقریباً مشابهی را شاهد هستیم. در آماري که مرکز مطالعات وبرنامه ریزي شهر تهران،در سال 1372ارائه کرده است به تفصیل به این مطلب پرداخته شده و در ضمن آن تصریح شده است که امکانات و تأسیسات ورزشی موجود در شهر تهران به هیچ وجه پاسخگوي نیاز واقعی این شهر بزرگ نیست ومدت زمان زیادي لازم است تا به سطح استانداردهاي بین المللی در امر ایجاد اماکن ورزشی برسیم.
شاید کم هزینه ترین ودم دست ترین فضاهاي ورزشی پارك ها هستند، که فضاهاي ورزشی در این پارك ها نیز در بیشتر مواقع طراحی شده نمی باشند. در یک پارك، اگر دوچرخه یا پیاده اي نبینید، تفاوتی میان جاده هاي تندرستی - که مخصوص پیاده روي می باشند - ومسیرهاي دوچرخه سواري وجود ندارد. ظاهر مسأله بسیار ساده است، ولی اگر قرار بر طراحی این مسیر ها باشد، باید به نکات ظریفی توجه کرد. دیگر عرض مسیر پیاده و دوچرخه ، جنس مصالح کف و... تفاوت دارد.
در مسیر مخصوص پیاده روي، لبه ها حائز اهمیت هستند، در حالی که توجه وپرداخت زیاد به لبه ها در مسیر حرکت دوچرخه می تواند خطرآفرین باشد. در هر دو حالت گرچه حرکت در جهت مسیر است، ولی در حرکت با دوچرخه، نگاه لازم است فقط به سمت جلو باشد و در اینجا نقاط گریز هستند که مهم می شوندو لازم است داراي جاذبه بصري باشند، تا از نظر روانی در طول حرکت، کشش ایجاد کنند. اما در مسیر پیاده، گرچه باز هم حرکت رو به جلو داریم، ولی طراحی لبه هاي زیبا - که بهتر است از عناصر طبیعی نظیر درختان استفاده شود - می تواند فضایی دل نشین تر، جهت این حرکت ورزشی بیافریند.
در اینجا نقش طراحی، در یک موضوع ساده وشاید پیش پا افتاده توضیح داده شد، ودیدیم که علی رغم ظاهر ساده وکم اهمیت آن، یک طراحی ساده چگونه میتواند نقش مطلوبی ایفا نماید. حال اگر این امر را در سطحی کلان تر بررسی کنیم، اهمیت بیش از پیش آن را در خواهیم یافت.
وقتی که به مسأله ورزش از این بعد - بعد اجتماعی - نگاه کنیم، مسائل دیگري نیز صورت خود را نشان می دهند ومسئله ورزش هاي جمعی ورقابت هاي ورزشی که در ابتدا سبب تعامل افراد با یکدیگر شده، در نگاهی کلان تر می تواند سبب تحکیم روابط بین المللی جوامع شود، و شاید همین مسابقات ورزشی که در سطح قاره اي و جهانی برگزار می شود، بیش از هر عامل دیگري، در جهت تبادل فرهنگها و اندیشهها مؤثر افتد. در مسابقات المپیک، جام جهانی و ... هر دوره چندین هزار انسان از سراسر نقاط جهان گردهم میآیند و با هم به تماشا می نشینند و چه بهانه اي از این قویتر براي گردهمایی هزاران فرد از اقصی نقاط دنیا ... آیا میدانید به طور متوسط ، روزانه بیش از 15000 نفر در باشگاههاي ورزشی و استادیومها حاضر میشوند؟!
در بسیاري از کشورهاي جهان ورزش نه به عنوان یک تفریح که جزئی از زندگی مردم است وچه بسیار اشک ها ولبخندهایی که همین مسابقات بر چهره مردم نشانده است.
