بخشی از مقاله
چکیده
در دوران کنونی در پی بروز بحرانهای زیستمحیطی، نابودی منابع و ایجاد موانع در راه رسیدن به توسعه پایدار، لازم میشود برنامهها بر اساس شناخت و ارزیابی توانمحیطی صورت گیرد تا هم بهرهبرداری در خور و مستمر از محی صورت گیرد و هم ارزش طبیعی محی حفظ شوند. این پژوهش از نوع مطالعه توصیفی است و برای جمعآوری دادهها از تلفیق روشهای اسنادی - میدانی استفاده شده است. در ابتدا اطلاعات سرشماریهای مرکز آمار، سازمان زمینشناسی، سازمان هواشناسی، شهرداری و با نقشههای تهیه شده جمع آوری و سپس منابع اکولوژیکی شهر آبسرد با کمک از مدل مخدوم مشخص میگردد.
این منطقه دارای توانها و منابع متنوع محیطی اعم از آب کافی، خاک حاصلخیز، شرای اقلیمی مطلوب، پوششگیاهی، شیب مناسب و...از لحاظ موقعیت جغرافیایی قرارگیری در بین راه سه استان تهران، مازندران و سمنان و با برنامهریزی و استفاده مناسب از این توانها میتوان بسیاری از مشکلات اقتصادی، طبیعی و اجتماعی منطقه را از بین برد و شهر را در مسیر توسعه پایدار، هدایت کرد. مطالعه توانهای محیطی شهر آبسرد نشان میدهد که نواحی مختلف این شهر از استعدادهای بالقوه بالایی برخوردار میباشند که به شرط برنامهریزی دقیق به منظور بهرهبرداری مطلوب و منطقی از این منابع میتوان توسعه پایدار و جامعی داشت. بر اساس نتایج بدست آمده از 17 شاخص اصلی آورده شده در الگوی توان اکولوژیکی شهری، شهرآبسرد 15 شاخص مثبت را دارا میباشد.
.1 مقدمه
واقعیت آن است که روند کنونی توسعه نمی تواند جوامع انسانی را به آرمانها و آرزوهای واقعی شان برساند. برداشت کنونی از توسعه و روشهای مورد استفاده برای دستیابی به آن، ناقص و در مواردی متناقض است. توسعه پایدار برای تمامی بخشهای جوامع انسانی ضرورتی غیرقابل انکار است. لیکن جوامع شهری، با توجه به شرای و وضعیت کنونی، اولویت دارند، چرا که روند توسعه مناطق شهری در کل و به خصوص، در کشورهای در حال توسعه ابعاد وسیعی به خود گرفته است.
توسعه پایدار شهری در راستای حمایت از منابع محیطی ارایه شده است. مبانی نظری این رویکرد، بر نگهداری منابع برای حال و آینده از طریق استفاده بهینه از زمین و وارد کردن کمترین ضایعات به منابع تجدیدناپذیر مطرح است. شهر آبسرد مرکز دهستان جمع آبرود، بخش مرکزی شهرستان دماوند و در استان تهران و با فاصله 55 کیلومتری شرق شهر تهران قرار گرفته است. با توجه به شاخص های شهر پایدار اکولوژیک و مقایسه تطبیقی ما نمونه موردی مورد مطالعه و با استفاده از الگوی توسعه شهری که توس دکتر مجید مخدوم بومی شده ایران می باشد.
شاخص های توسعه پایدار برای همه جوامع یکسان نمی باشد و با توجه به بستر طبیعی شهر و جامعه مورد نظر تعریف می شود. زیرا هر شهر دارای توان ها و خصوصیات محیطی متفاوتی دارد که در شکل دهی شهر در طول زمان های مختلف تاثیر داشته و لازم است در توسعه پایدار شهری، شهر آبسرد به آنها توجه شود. فرآیند شناسایی توانهای محیطی برای توسعه پایدار شهری، شهر آبسرد، اول توانهای محیطی - منابع اکولوژیکی - موجود در آن باید شناسایی شود.
در اک ثر ک شورهای ج هان ن یز م هم ترین توان های محی طی و ملاح ضات طبی عی در برنا مهر یزی تو سعه پا یدار شهری ع مدتاً شامل موارد ز یر هستند: مطالعات جمعیت شناسی، ویژگیهای زمینشناسی و ژئومورفولوژی، ساختارهای توژوگرافی، ویژگیهای آب و هوایی، منابع آب - آبهای سطحی و زیرزمینی - و پوششگیاهی. مهمترین شاخصهای در نظر گرفته شده در این مدل، شاخص آب و هوا، زمینشناسی و ژئومورفولوژی، ساختار توپوگرافی و شیب زمین، منابع آب، پوششگیاهی، خاک و ویژگیهای آن است. برای ارزیابی توانهای محیطی شهر آبسرد در مدل اکولوژیکی توسعه شهری از 6 عامل اصلی و از زیر عاملهای دیگر هم استفاده شده است. عوامل اصلی عبارتند از: منابع آب - آب سطحی و زیرزمینی - ، ساختار توپوگرافی و شیب زمین، ویژگیهای اقلیمی - عوامل،عناصر اقلیمی، وضعیت باد غالب و جهت آن، جنس خاک و ویژگیهای زمینشناسی.
.2کلیات تحقیق
-1-2 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
در دوران کنونی در پی بروز بحرانهای زیست محیطی، نابودی منابع و ایجاد موانع در راه رسیدن به توسعه، لازم می آید برنامه ها بر اساس شناخت و ارزیابی توان محیطی صورت گیرد و هم ارزشهای طبیعی محی حفظ شوند. یکی از مهمترین مشکلات ما در انجام مطالعات توسعه شهری، ضعف رویکرد به تفکر محیطی و جغرافیایی میباشد.زیرا اکثر فضاهای شهری به رغم دارا بودن توانهای بالقوه محیطی و جغرافیایی دارای شرای ناپایداری میباشند که شهر آبسرد نیز خارج از این اصل نیست. وجودامکانات و توانهایی که اساسا بهرهبرداری از آنها صورت نگرفته، ارائه برنامههایی که متناسب با توان محیطی شهر آبسرد نبوده است، مطالعه، ارزیابی و نقش توانهای محیطی در توسعه شهری آبسرد امری ضروری و مهم است.
-2-2 پشینه تحقیق
بیان تاریخچه مختصری از موضوع مورد تحقیق معلوم میدارد که این موضوع، از چه زمانی و به چه ترتیبی در جامعه به صورت مسأله در آمده است. در تحقیقی تحت عنوان توسعه شهری پایدار با تأکید بر جنبههای محیطی که توس محمد انامپور در سال - 1389 - به نگارش در آمده است: که به بررسی اثرات شهری بر اکوسیستمها و اشکال مختلف توسعه شهری و رابطه بین شهر و کارکردهای زیست محیطی پرداخته است که شهر باید به عنوان بخشی از طبیعت و مطابق با آن برنامهریزی شود. همچنین در تحقیقی با عنوان بررسی توانهای محیطی و نقش آن در توسعه مطالعه موردی شهرستان مهاباد - - 1389 که توس مسعود مهدوی و محمد امین محی الدینی به نگارش درآمده است عنوان شده است:
آب ، خاک و اقلیم مناسب، فاکتورهای تعیین کننده در امر توسعه هستند. با توجه به اینکه در منطقه مهاباد هر سه مورد بالا در حد نسبتا خوب موجود می باشد، این فاکتورها منطقه را به یک دشت حاصلخیز با توان بالا تبدیل نموده است. در پژوهشی با عنوان ارزیابی توسعه پایدار شهری با تأکید بر توانهای محیطی مطالعه موردی شهر کرج - 1382 - که توس خانم مهر انگیز اسلامی انجام پذیرفته بررسی و شناخت از توان محیطی برای ارزیابی توسعه پایدار شهری توجه و به عنوان یکی از مهمترین ارکان ارزیابی توسعه در شهر کرج توجه شده است.
-3-2 تعاریف
-1-3-2 توسعه
از نظر میردال، توسعه به معنای ارتقای مستمر کل جامعه و نظام اجتماعی به سوی زندگی بهتر یا انسانیتر است.
