بخشی از مقاله
چکیده
مفسر در تفسیر قرآن کریم بر اساس پاره اي زیرساخت ها و باورهاي فکري به تفسیر قرآن می پردازد و این مسئله بر اساس تمامی تعریف هایی که از تفسیر بیان میشود اجتناب ناپذیر است. یکی از مبانی علمی و معرفت شناختی قرآن کریم، جامعیت معرفتی قرآن به دیده نیازمنديهاي بشر است. هرچند ممکن است این مسئله موردبررسی قرارگرفته باشد ولی ما سعی داریم این مسئله را به صورت روشمند با بررسی چیستی و چندگونگی - اقسام - و چرایی - ادله عقلی و نقلی - و چگونگی - اثرگذاري در تفسیر - بیان کنیم که مهم ترین نتیجه آن کشف این قواعد است: یک: لزوم کشف و استخراج نیازهاي هدایتی انسان از قرآن. دو: لزوم کشف و استخراج روشهاي تأمین نیازمنديهاي بشر. سه: لزوم کشف استخراج پیام ها و پندهاي هدایت آموز قرآن که نیازهاي انسان را تأمین میکند.
اگر پذیرفتیم که قرآن تمام نیازمندي هاي هدایتی بشر را تأمین کرده است باید پیام هاي و پندهاي هدایتی قرآن را کشف کنیم آنها را در زندگی بکار ببندیم که هدف اصلی نیز همین کاربست پیامها و پندهاي قرآن است چهار: لزوم کشف و استخراج پیام ها و پندهاي هدایت آموز تک تک آیات قرآن. پنج: لزوم تمسک به مفسرین حقیقی قرآن. پذیرفتن و بکار بستن این مبنا در زندگی فردي و جامعه بشري گامی نو در راستاي تحول جامعه بشري و علوم انسانی ایجاد خواهد کرد که میتواند همه جامعه بشري را تحت تأثیر قرار دهد.
مقدمه
براي روشن شدن محل بحث لازم است چند اصطلاح را بررسی کنیم:
چیستی تفسیر:
»تفسیر دستیابی به مراد الهی از آیات قرآن مجید است، به عبارت دیگر تفسیر هرگونه روشنگري از طرف موکلان به تفسیر است. اعم از این که مصداقی باشد یا مفهومی؛ ظاهري باشد یا باطنی.« - حیدري فر، 1391، . - 37-34 در تفسیر سه نگاه وجود دارد:.1 نگاه دانشی .2 نگاه روشی .3 نگاه نوري دیدگاه برگزیده در تعریف تفسیر نگاه نوري است به این معنا مفسر قرآن در مرتبه اول فقط خداي تعالی است - قیامت، 19؛ فرقان، - 4 و سپس بر اساس اجازه اي که خداوند داده است رسول گرامی اسلام مفسر قرآن است - ابراهیم،4؛ نحل، - 44 و سپس بر اساس روایت متواتر ثقلین، اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام مفسر این کتاب شریف هستند. بنابراین براي دستیابی به مراد الهی باید به خود قرآن کریم و کلمات رسول االله و اهل بیت مراجعه نمود وبر اساس روش ها و آموزه هاي آنان به تفسیر پرداخت. این طریق علاوه بر استدلال آشکار به این بیان که متکلم از همه افراد دیگر در بیان مقصود خود سزاوارتر است از روایت نیز همین مطلب به دست میآید.
.2 چیستی مبانی تفسیر:
در لغت: مبانی جمع مبنا؛ اسم معنا، مشتق و اسم مکان است و به معناي پایه، اساس و ریشه است. - طریحی، 1375، 1، - 64 در اصطلاح تفسیر سه تعریف وجود دارد:
1. پیش فرض هاي مفسر: - هادوي تهرانی، مبانی کلامی اجتهاد در برداشت از قرآن کریم، - 31 این تعریف مشکل دارد، چون فرض گزارهي ثابت نشده است. درحالیکه مبانی، آن معارفی است که بر نوع تفسیر اثر میگذارد.
2. پیش باورهاي مفسر: پیش باورها یعنی اعتقادات مذهبی مفسر؛ - همان - این تعبیر نسبت به پیش فرضها بهتراست، اما پیش باورها با حوزه گرایش بیشتر سنخیت دارد.
3. تعریف برگزیده: مبانی آن دسته زیرساخت ها و پایه هاي فکري و دانشی مفسر در شناخت قرآن و پیام هاي آن است. به تعبیر دیگر هست و نیست هایی است که در اندیشه مفسر شکل میگیرد؛ مانند حجیت ظواهر که قبلاً با ادلهي عقلی و نقلی و عقلائی ثابتشده است.
