بخشی از مقاله
چکیده
قرآن پیغام رسان جاودانگی می باشد که برای هدایت و راهنمایی بشر به سوی خوشبختی بر حضرت محمد - ص - نازل شده است و انسان ها را به علم ، پاکی و صداقت فراخوانده تا حیات طیبه را به آنها بنمایاند.یکی از ویژگی های قرآن کریم و باورهای بنیادی مسلمانان ، جامعیت کلام الهی است که همان جهان شمولی صاحب - جاودانگی قرآن مورد توجه مفسران قرآن پژوهان از گذشته تاکنون بوده است.
جامعیت قرآن در شمار مبانی مهم تفسیر قرآن است .دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان مفسر تأثیرگذار معاصر، در این زمینه حایز اهمیت بسیار است و میتواند راهگشای حل برخی از مباحث نظری در حوزه اندیشه، مدل و عمل دینی باشد اصل جامعیت به عنوان یکی از اصول موضوعه در باب کنکاش در راهکارهای قرآنی برای پاسخگویی به نیازهای زمان می باشد، که البته برای برخورداری از فهم صحیح از آن، باید با رجوع به خود قرآن در درجه اول منظور از جامعیت و جاودانگی قرآن و سپس حدود آن را مشخص نمود.
مقدمه
از جمله مباحث مبنایی مربوط به شناخت قرآن که در چگونگی فهم و تفسیر آن نقش دارد، جامعیت قرآن است .نوع تلقی هر مفسری از گستره موضوعات و مسائل قرآن، و نیز چگونگی و میزان بیان آنها، در برداشت او از معانی و مقاصد آیات و بالتبع، نحوه تعامل وی با این کتاب الهی و بهرهگیری از آن تأثیرگذار است .با تفاوت نوع نگرش به جامعیت قرآن، چگونگی تفسیر بسیاری از آیات و در نتیجه، ترسیم محدوده رهنمودها و قوانین و احکام قابل استفاده از قرآن، و میزان نقشآفرینی آن در زندگی انسان نیز متفاوت خواهد شد.
اگرچه شاید نتوان برای تعبیر جامعیت به معنایی که امروزه در مباحث علوم قرآن و مبانی تفسیر رایج و مصطلح است، عیناً سابقه و کاربردی در آثار پیشینیان یافت،اما همواره مورد توجه وبحث قران پژوهان ومفسران بوده است وگاهی نیز باعنوان قلمرو قران یا کمال قران به آن پرداخته می شود. شناخت و معرفی دیدگاه علامه سیدمحمدحسین طباطبایی - ره - صاحب تفسیر نامی المیزان، در این زمینه از دو جهت حایز اهمیت است؛ چه، از یک سو او برجستهترین و تأثیرگذارترین مفسر شیعی معاصر و خالق مهمترین اثر تفسیری دوران اخیر است و پرداختن به مبانی تفسیری وی، برای مباحث مبنایی تفسیر قرآن می تواند راهگشا باشد.
از سوی دیگر، وی بزرگترین نظریهپرداز اندیشه اسلامی در روزگار ماست و آرای ابتکاری او، الهامبخش اندیشمندان اسلامی در زمینههای مختلف معرفت دینی برای خلق ایدههای جدید، و گرهگشای بسیاری از مشکلات و معضلات فکری و عملی جامعه اسلامی، به ویژه در برابر هجوم سیلآسای افکار و نظریههای الحادی و التقاطی بوده است. در این مقاله ابتدا به معنایجامعیت قرآن اجمالاً اشاره رفته و انواع و اقسام آن از نگاه علامه طباطبایی تصویر شده است . وپس از آن جامعیت قرآن را از دیدگاه آیت ا ...جوادی آملی مورد بحث قرار گرفته و در پایان یک نگاه تطبیقی بین این دو دانشمند بزرگ در مورد جامعیت و جاودانگی قرآن کریم را مورد بررسی قرار می دهیم.
جامعیت قران ازنظر علامه طباطبایی
به نظر علامه جامعیت قرآن به معنای کامل بودن آن است و بر سه گونه میتوان آن را تصویر کرد 1. :جامعیت به معنای بیان کامل و همهجانبه مسائل؛ 2.جامعیت به معنای کامل بودن گستره موضوعات و مسائل؛ 3.جامعیت از هر دو جهت؛ هر یک از موارد یادشده یا در قیاس با کتب پیشین آسمانی لحاظ میشود یا فینفسه .جامعیت فینفسه قرآن در هر یک از انواع نیز دو گونه است در: جمیع جهات؛ در محدوده خاص مانند نیازهای هدایتی که مجموعاً نه قسم میشود .مستندات هفت قسم از اقسام جامعیت را در کلام علامه، میتوان یافت که متضمن دلایل وی نیز بر هر یک از آنهاست .عمده مطالب علامه مربوط به جامعیت قسم ششم یعنی کامل بودن گستره مسائل قرآن، فینفسه و در محدودهای خاص مانند نیازهای هدایتی است .به نظر علامه جامعیت قرآن در همه اقسام و صور آن، مبتنی بر مجموع ظاهر و باطن قرآن است .
