بخشی از مقاله
چکیده
اگرچه گزینه ها مختلفی از قبیل خاک چال ها، سوزاندن زباله ها، تبدیل به کود و تجزیه بی هوواز برا دفع پسماندها شهر وجوددارد ولی معمول ترین روش در کشورها در حال توسعه روش دفن زباله است. انتخاب جای گاه مناسب برا خاک چال ها یکی ازمهمترین بخش ها ف رایند دفن زباله است. روش ها مختلفی برا جایابی خاک چال ها در منابع معرفی شده است. در این مقاله دوروش شامل روش فاز و روش وزن دهی تجمعی ساده برا جایابی خاک چال ها شهر اس تان لرستان بکار گرفته شد نتایج این دوروش با هم مقایسه گردید. روش وزن دهی تجمعی ساده - SAW - شامل مراحل زیر است:
١- آماده ساز داده ها رقومی. ٢- انتخابمعیار جایابی و رتبه بند و وزن دهی آنها. ٣- بکارگیر روش وزن دهی تجمعی ساده برا تهیه نقشه مناسب بودن زمین برا ساختخاک چال. روش فاز نیز شامل مراحل زیر می شود: ١- تعریف توابع فاز برا معیارها . ٢- تعریف قواعد فاز برا انتخاب جایگاهمناسب ساخت خاک چال. ٣- انتخاب موتور استنتاج فاز مناسب و برآورد شاخص برازندگ ی زمین برا ساخت خاک چال و تهیهنقشه. نقشه روش فاز روند تدریجی را در مشخص کردن شاخص برازندگی زمین برا سا خت خاک چال نشان می دهد. در نقشهروش وزن دهی تجمع ی ساده بیشتر مناطق استان در گروه نامناسب برا ساخت خاک چال قرار می گیرد در حالیکه در نقشه روش فاززمین ها مناسب بخش بسیار از نقشه را می پوشاند.
کلمات کلیدی : خاک چال، روش وزن دهی تجمعی ساده، روش فاز ، لرستان
۱- مقدمه
" خاک چال" به تأسیساتی که برا دفن زباله ها جامد در سطح زمین بکار برده می شود اطلاق می گردد. همچنین بهتأسیسات مهندسی شده ا که برا دفن زباله ها شهر برا کاستن آسیب به سلامت عمومی و محیط زیست، طراحی و بکاربرده می شود، خاک چال ها شهر گفته می شود. انتخاب جایگاه مناسب برا خا ک چال ها یکی از مهمترین بخش هافرایند دفن زباله است. انتخاب مکان مناسب می تواند هزینه ساخت و اجرا یک خاک چال را کاهش دهد . - Ojha et al. 2007 - جایابی علمی خاک چال ها شهر متضمن کاهش هزینه ها، کارکرد ایمن خاک چال مهندسی و کنترل آلودگی ناشی از نشتشیرابه است . - Cao et al. 2006 - روش ها مختلفی برا جایابی خاک چال ها در منابع معرفی شده است - Halvadakis 1993;Bonham-Carter 1994; Ehler et al. 1995; Balis et al. 1998; Dorhofer and Siebert 1998; Yagoub and Buyong1998; Lukasheh et al. 2001 - .
استفاده از دیاگرام، دسته بند خاکستر - Grey clustering - ، سیستم ها خبره، سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش تحلیل سلسله مراتبی تعداد از این روش ها هستند . - Cao et al. 2006 - سیستم اطلاعات جغرافیایی - GIS - یک سیستم مدیریت پایگاه داده ها رقومی اس ت که برا مدیریت حجم زیاد از داده ها فضایی با منشأ گ وناگون طراحی شده است. این سیستم بهدلیل ذخیره، بازیابی، آنالیز و نمایش داده ها بر اساس خواسته کاربر برا مطالعات جایابی بسیار آرمانی است . - Wang et al.GIS 2009 - هزینه ها فرایند جایابی خاک چال ها را بسیار کاهش می دهد و فرایند را آسان می سازد . - Charnpratheep et alGIS 1997; Kao et al. 1997; Sener et al. 2006 - همراه شده با منطق فاز ، وزن دهی تجمعی ساده - SAW - و روش آنالیز سلسله مراتبی - AHP - در فرایند جایابی بطور گسترده در سراسر جهان مورد استفاده ق رار گرفته است - Hussey et al. 1996; Siddiqui . - Kao an d Lin 1996; Siddiqui et al. 1996; Charnpratheep et al. 1997; Kao et al. 1997 و همکاران - ١٩٩٦ -
سیستم اطلاعات جغرافیایی را همراه با روش AHP در فرایند جایابی بکار برد. همچنین Charnpratheep و همکاران - ١٩٩٧ - تئور مجموعه ها فاز را در فرایند جایابی خاک چال ها در تایلند مورد استفاده قرارداد. روش آنالیز تحلیل چندمتغیره فازدر جایابی خاک چال ها ب طور گسترده مورد توجه قرار گرفته است - Chang et al. 2008; Ojha et al. 2007; Akbari et al. . - 2008; Onet and Soner 2008; Wang et al. 2009; Khamechian et al. 2011یکی از پرکاربردتر ین روش ها جایابی خاک چال ها روش وزن دهی تجمعی ساده است. این روش معمول جایابی براساس وزن دهی پارامترها موثر در فرایند جایابی با استفاده از قضاوت مهندسی کار می کند و دارا کاستی ها بسیار است.
این کاستی ها شامل تعریف پارامترها، روش وزن دهی پارامترها و جداساز محدوده هر پارامتر بر رو نقشه است.بیشتر این کمبودها به طبیعت مسأله م ربوط می شود. بدین معنی که پارامترها زمین شناسی و زیس ت محیطی مرز مشخص و تعریف شده ا در فرایند جایابی خاک چا ل ها ندارد. ماهیت منطق فاز و توانایی سیستم ها فاز برا کار با چنین مسائلی می تواند در انتخاب بهتر جایگاه ساخت خاک چال کمک کند. در این مقاله دو روش یکی مبنی بر منطق فاز و دیگر روش وزن دهی تجمعی ساده - SAW - برا جایابی خاک چال ها شهر استان لرستان بکار گرفته شد و نتایج دو روش با یکدیگر مقایسه می شود. شکل ١ محدوده مورد مطالعه را نشان می دهد.
۲- مواد و روش تحقیق
داده ها ورود تحقیق شامل ۲۱ لایه اطلاعاتی رقومی شده که در برگیرنده داده ها زمین شناسی، گسل ها، شیب زمین، پوشش گیاهی، مناطق مسکونی، راه ها، مناطق محافظت شده، منابع آب زیرزمینی ، سدها، شبکه آبراهه ها، بارش و تبخیراست. آماده ساز این داده ها زمان گیرترین بخش مطالعه را شامل می شود و نتایج جایابی به دقت این داده ها بسیار وابسته است. این داده ها در محیط GSI تهیه شد و به عنوان ماده خام هر دو روش مورد استفاده قرار گ رفت.در روش جایابی خاک چال ها به کمک SAW یک فرایند دو مرحله ا پیش رو قرار می گیرد. نخست مناطق ممنوعه از قبیل مناطق محافظت شده، مناطق مسکونی و محدوده شدها از فرایند جایابی حذف می ش وند و در مرحله بعد مناطق باقیمانده نقشه با استفاده از روش SAW مورد ارزیابی قرار می گیرند.
در طی بررسی محدوده مورد مطالعه نقشه استان از ۰ تا ۵ نمره گذار می-شود که شماره ۰ نشان دهنده جایگاه ها بسیار نا مناسب برا ساخت خاک چال هستند در حالیکه شماره ۵ نماینده جایگاه ها
بسیار مناسب هستند. گام دوم تحقیق به آماده ساز داده ها و معیارها انتخاب شده در مرحله نخست وابسته است و آن داده هااستفاده می کند. در این مرحله یک سیستم فاز برا برآورد شاخص برازندگی زمین بر ا ساخت خاک چال مورد استفاده قرارمی گیرد. در مرحله نهایی تحقیق نتایج به دست آمده از دو روش با یکدیگر مقایسه می شوند. معیارها جایابی بکاربرده شده در این مطالعه به شش گروه تقسیم می شود - جدول ۱ - ، که به ترتیب زمین شناسی، ﮊئوموورفولوﮊ ، هیدروؤئولوﮊ / هیدرولوﮊ ،اقلیم شناسی، خاک شناسی و اکولوﮊ هستند.
