بخشی از مقاله
چکیده
امروزه سیر تحولات پرشتاب جهانی، سازمانها را برآن داشته تا برای غلبه بر شرایط نامطمئن پیرامون خود به تحقیق در زمینه مدیریت ریسک در زنجیره تامین بپردازد. گسترش بازارها و محصولات، رقابتها را از سطح مابین شرکتها به سطح مابین زنجیرههای تامین کشانده و تمرکز بر بهبود عملکرد این زنجیرهها، تنها مسیر دستیابی به مزایای رقابتی در بازار جهانی کسب و کار امروزه است.
یکی از لازمههای این مهم شناسایی ریسکها، طبقه بندی و اولویتبندی جهت برنامه ریزی برای رویارویی با آنها میباشد. در این مقاله ریسکهای زنجیره تامین در حلقهی تامین کننده به کمک مطالعات کتابخانهای شناسایی شده و با توجه به مدل کرالجیک براساس چهار دسته اقلام این مدل و به کمک روش دلفی در هر گروه از اقلام ریسکها اهمیت سنجی شدهاند. در آخر نیز با توجه به اهمیت ریسکهای سنجیده شده، به کمک روشهای تصمیمگیری چند معیاره روش وزندهی ساده ریسکپذیری اقلام اولویتبندی شدهاند.
مقدمه
در دنیای رقابتی کنونی مدیریت زنجیره تأمین یکی از مسائل اساسی پیش روی بنگاههای اقتصادی است که تمامی فعالیتهای سازمان را به منظور تولید محصولات و ارائه خدمات مورد نیاز مشتریان تحت تأثیر قرار می دهد، از اینرو توجه به فرصتها و تهدیدات موجود در عرصه تجارت جهانی و ارزیابی توان سازمان در رویارویی با ریسکهای این عرصه از اهمیت انکارناپذیری برخوردار است، مدیریت ریسک در زنجیره تأمین وظیفه شناسایی، تحلیل، ارائه راهکارهای مناسب جهت پاسخگویی، کنترل و پایش ریسکها در چرخههای اقتصادی و تولیدی را بر عهده دارد. در دهه اخیر مدیریت زنجیره تأمین از حالت نامحسوس و فرعی خارج شده و به یک عنصر استراتژیک تبدیل گشته است که میتواند تأثیر مثبت و محسوس روی فعالیتهای سازمانها بگذارد.
تحولات ناشی از تکنولوژی در شرایط بازار، تغییر شکل شیوههای کسب و کار، توقعات و انتظارات جدید شرکای موجود در زنجیره تأمین و سرانجام تقاضا برای ارزش ایجاد شده بیشتر از طرف مصرف کننده نهایی، از جمله موارد موجود در تغییر وضعیت مدیریت زنجیره تأمین است - .
- 1 - شناسایی و مدیریت ریسکهای درون شبکه تامین و استفاده از رویکردهای هماهنگ کنندهای میان سراسر اعضاء زنجیره تامین برای کاهش آسیبپذیری کل زنجیره تامین به عنوان مدیریت ریسک زنجیره تامین تعریف میشود
. - 2 - هدف مدیریت ریسک شناسایی موقعیت های پر مخاطره و تهیه استراتژی برای کاهش احتمال رخداد و اثر واقعه های پر مخاطره میباشد
. - 3 - در دهه گذشته تغییرات بسیار زیادی در حوزه مدیریت تأمینکنندگان در دنیای کسب وکار اتفاق افتاده است هدف نهایی شرکت ها، مدیریت تأمینکنندگانشان در سرتاسر زنجیره تأمین به منظور تحویل سریعتر، کاهش تأخیر زمانی تولید، هزینه پایین و کیفیت بالاتر است. هنگامی که روابط بلند مدتی ایجاد شود، زنجیره تأمین یک شرکت، یکی از قویترین موانع ورود برای رقبا را ایجاد میکند.
به عبارت دیگر، زمانی که یک تأمین کننده به عنوان بخشی از یک زنجیره تأمین مدیریت شود، اثر دائمی بر روی رقابت پذیری کل شرکت خواهد داشت. حال اگر ریسکهای زنجیره تامین حلقه ی تامینکنندگان برای اقلام، مطابق مدل کرالجیک که این مدل به طور کلی به عنوان یک راهکار برای دستیابی به موفقیت در توسعه تئوریهای مختلف در حوزه مدیریت تأمین و خرید شناخته میشود اولویتبندی شوند میتواند کمک موثری در تحقق اهداف واحدهای خرید داشته باشد لازم به توضیح است ایده اصلی این رویکرد، حداقل کردن ریسک تأمین و حداکثر کردن قدرت خرید است.
روش تحقیق
روش انجام کار در این تحقیق به صورت زیر میباشد:
- مطالعه منابع مرتبط و شناسایی ریسکهای زنجیره تامین حلقهی تامینکنندگان
- نظرسنجی درخصوص میزان اهمیت ریسکها در چهار گروه از اقلام مطابق مدل کرالجیک
- تبدیل نظرات کیفی به کمی به کمک طیف ساعتی
- وارد کردن دادههای کمی به نرمافزار Excel برای اولویتبندی مطابق روش وزندهی ساده
شناسایی ریسکهای موجود در زنجیره تأمین
به طور کلی زنجیره تأمین، همه فعالیتهای مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد از مرحله تهیه ماده اولیه - ماده خام - تا مرحله تحویل محصول نهایی به مصرفکننده را شامل میشود - . - 4 یک زنجیره تامین یکپارچه چهار سطحی شامل تامینکنندگان، توزیعکنندگان، تولیدکنندگان و مراکز مشتری، میباشد. لازم به ذکر است در این تحقیق از یک شبکه زنجیره تأمین حلقهی تامینکنندگان به دلیل اهمیت تأمینکنندگان در زنجیره تأمین، مورد بررسی قرار گرفته است.
با توجه به مطالعات منابع 2 - و - 7-4 مربوطه و به کمک روش دلفی - مشاوره با خبرگان - مهمترین ریسکهای شناسایی شده در حلقهی تامینکنندگان؛ اشتباهات تحویل، منبعیابی منفرد یا محدود، برگشت مواد، تأمین به موقع مواد اولیه، عدم ارتباط مستقیم تأمینکننده با مشتریان - وجود واسطه - ، کیفیت مواد اولیه، افزایش قیمت مواد اولیه، ناتوانی در برآوردهسازی خواستهها - زمانی و... - ، عقب ماندگی از تغییرات سریع فناوری، شرایط رقبا، حمل و نقل ناکافی مواد، مشکلات فناوری اطلاعات، موجودی ناکافی در انبار، عوامل محیطی - طبیعی - ، عوامل سیاسی - تحریم و... - ، عوامل اقتصادی - ورشکستگی تأمین کننده - ، محدودیت ظرفیت میباشد.
مدل کرالجیک1
دسته بندی اقلام خرید مطابق با دیدگاه کرالجیک براساس به حداقل رساندن ریسک تأمین و حداکثر سازی قدرت تأمین است. در اصل، مدل او یک مدل شماتیک است که در آن اثر سود در یک طرف، و در طرف دیگر ریسک تأمین قرارد دارد. در چنین مدلی، چهار حالت مختلف سیاست خرید از هم مجزا میشوند . - 8 - به این صورت، چهار حالت تعریف شده است که همه اقلام خرید در این دستهها قرار میگیرند اولین دسته مربوط به اقلام عادی میشود. اقلام عادی، اقلام غیر کلیدی هستند که در پیکربندی استاندارد تولید می شوند. دسته دوم اقلام اهرمی هستند. اقلام اهرمی، اقلامی هستند که خریدار مانور زیادی برای چانه زنی دارد و برای او پیدا کردن بهترین قیمت خرید به وسیله برگزاری مناقصه ساده است
