بخشی از مقاله
چکیده
زندگی ماشینی، تلاش بیوقفه شهروندان به جهت کسب روزی برای خانواده، مشکلات اقتصادی و ... همه و همه میطلبد تا با ایجاد نشاط اجتماعی، موجبات آسایش و آرامش روحی و روانی شهروندان را فراهم نماییم. بنابراین، برای برون رفت از معضلات منتهی به فشارهای عصبی و روانی، با ایجاد فضاهای شاد و مفرح عمومی و با برنامهریزی درست و منطبق با نیازهای مردم، لازم و ضروری است تا با ایجاد جامعهای با نشاط، فضای شهری به محلی امن جهت گسترش ارتباطات سالم اجتماعی با تعلق خاطر افراد به شهر و محل زندگی و بالا بردن ضریب امنیت روانی جامعه مبدل شود.
در این پژوهش، نوع روش تحقیق از نوع تحلیلیB تبیینی با ماهیت کاربردی می باشد. که با استفاده از روش های گردآوری اطلاعات بصورت مطالعه اسنادی و کتابخانه ای دید گاه ها ،نظریات و مباحث مربوط به موضوع پژوهش بررسی شد و به صورت شاخص های مؤثر جهت ایجاد شادابی و نشاط شهری استخراج شد و با استفاده از روش میدانی - پرسش نامه، مشاهده و مصاحبه و برداشت میدانی - داده های مورد نیاز جمع آوری گردید و با روش های آماری و غیر آماری به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد.
جامعه آماری این پژوهش نیز بنا بر مخاطب قرار دادن پرسشنامههای تنظیم شده برای افرادی تشکیل شد که به صورت تصادفی به مرکز شهر مراجعه می کنند و همچنین کسبه ای که در این محدوده مشغول می باشند. این نظرسنجی در یک جامعه نمونه 50 نفری به صورت تصادفی از میان شهروندان مراجعه کننده به محور و کسبه انجام گرفت و در نهایت با توجه به فرضیات مورد نظر پژوهش و پاسخ مردم به سوالات پرسش نامه و برداشت میدانی و مشاهدات صورت گرفته از محدوده از طریق نرم افزار spss مورد تحلیل قرار گرفت. و نتایج بصورت یک جمع بندی و پیشنهادات مورد تحلیل و تدوین قرار گرفت.
.1 مقدمه
» سقراط « در قرن پنجم پیش از میلاد گفته است: " هدف اصلی از ایجاد شهر تأمین نشاط و خوشبختی شهروندان است“ .[1] این گفته سقراط رابطه قوی و بنیادی میان شهر و شهرسازی و نشاط و سرزندگی را نشان می دهد. بر مبنای این دیدگاه است که شهر وسیله ای برای نیل به شادی، نشاط و سرزندگی تلقی می گردد و اسباب شادی فردی، جمعی و همگانی را فراهم می آورد.
ضرورت شادی در برنامه ریزی های اقتصادی و اجتماعی دولت ها نیز خود را نشان می دهد. اگر دولت ها به بالا بردن سطح شادی در جامعه توجه کنند، در اجرای برنامه های خود موفق ترند و این موضوع در نهایت باعث بهره وری بیشتر افراد جامعه خواهد شد. به همین دلیل است که دولت ها سعی دارند شهرهای شاد، سرزنده، و شاداب ایجاد نمایند تا بر این اساس بهره وری مردمان سرزمین شان را افزایش دهند و در اجرای برنامه های کلان خود موفق باشند .
.2 طرح مسأله
در حال حاضر ایجاد نشاط شهروندی عنصری گمشده در مدیریت شهری است. وجود شهروندانی افسرده ، بی رمق و با عدم احساس شادابی و سرزندگی ، بزرگترین معضل شهرهای ما بشمار می آید. اگرچه بخش عمده ای از این رویکرد را میتوان ناشی از شرایط سخت زندگی شهری و مدرنیته به شمار آورد اما فضاهای شهری و کمبود امکانات تفریحی و شادی آفرین در این حوزه نیز بی تأثیر نبوده است. یک بخش این موضوع به بینش و فرهنگ مردم و بخش دیگر آن به فضاهای شهری و معماری مربوط می شود که این دو وجه باهم در ارتباط متقابل قرار دارند.
در حال حاضر، در بسیاری از شهرهای ایران بویژه در شهر نمونه مورد مطالعه - زنجان - ، کمتر در طراحی فضاهای شهری و عرصه های عمومی به این مساله تأثیر شهرها بر شاد زیستن ساکنانش توجه می شود، مرکز شهر زنجان - خیابان سعدی وسط - که به عنوان یکی از جاذب ترین عرصه ی عمومی شهر زنجان محسوب می گردد، با این وجود عواملی که در افزایش شادی و نشاط شهروندان مؤثر باشد کمتر در این عرصه عمومی به چشم می خورد، نشاط شهری و سرزندگی شهری در این فضاها جای خود را به اغتشاشات بصری و نازیبا بودن شهر ]که تحت عنوان کیفیات بصری؛ عوامل زیبایی شناختی بررسی میگردد.
و از طرفی عدم پاتوق های شهری جهت تعاملات مناسب وافزایش ارتباطات اجتماعی شهروندان داده است و از جهتی دیگر کمبود امکانات رفاهی و کم توجهی و فقدان مؤلفه های سیما و منظر شهری - مبلمان، روشنایی و ... - مناسب در فضای شهری از مشکلات این محدوده می باشد و از سویی با توجه به دیدگاه بسیاری از کارشناسان ،که نحوه به کارگیری رنگ در شهر، موجب ایجاد فضایی نشاط انگیز می شود ، جای خالی رنگ به شدت در شهر به خصوص در محدوده مورد مطالعه که مرکز شهر زنجان محسوب می شود، احساس می شود ، بطوریکه بسیاری از نماها و مبلمان های مورد استفاده فاقد رنگ مناسب و شاد هستند. و در کنار این مشکلات نادیده گرفتن فرهنگ و سنت شهر در طراحی نمای ساختمان ها و مبلمان ها و... که نشانه های فرهنگی شهر محسوب می شوند، احساس می شود.
با توجه به موارد بیان شده ضرورت توجه به این موارد در طراحی جهت ایجاد شادی ونشاط فضاهای شهری چالش اصلی طرح موجود می باشد. از این رو با توجه به اهمیت این موضوع به صورت نظری و با استناد به منابع به بررسی تأثیر شهرها و فضاهای شهری - به طور کلی طراحی شهری - براحساسات و روح و روان شهروندان وایجاد شادی و نشاط ساکنان شهرها خواهیم پرداخت.
.3 سوالات پژوهش
با توجه به موضوع و مساله طرح شده در این پژوهش در پی پاسخ به سوالات زیر می باشیم:
.1 تأثیرگذاری کیفیت فضاهای عمومی شهر بر میزان شادابی و نشاط چگونه است؟
.2 الگوی مناسب طراحی فضای شهری در جهت ارتقاء شادابی و نشاط شهروندان چه می باشد؟
.4 فرضیه های -پژوهش
با توجه به موضوع ،طرح مساله و سوالات طرح شده در جهت پاسخگویی به سوالات و هدایت موثر پژوهش در جهت اهداف آن فرضیه های زیر تدوین شده است:
.1 به نظر می رسد ارتقاء سطح کیفی عناصر موجود در فضاهای عمومی شهر موجب ارتقاء شادابی و نشاط شهروندان می شود.
.2 به نظر می رسد توجه به عامل فرهنگ شهری در طراحی فضاهای شهری یکی از عوامل مؤثر در ارتقاء شادابی و نشاط شهروندان می باشد.
.5 پیشینه پژوهش
اگرچه سنت طولانی درباره شادی وشادکامی وجود دارد، اما تنها در دوره اخیر است که این موضوع مورد پژوهش های علمی قرار گرفته است. اولین مطالعات در طول دهه1960 و1970 انجام گرفت. رشته روان شناسی شهری که در سال های دهه 1970 با مطالعات میلگرام از روانشناسی اجتماعی سربرآورد، بهترین و مناسبترین رویکرد برای فعالیت در این زمینه است .
-کتاب چالرز مونتگومری - 2013 - کتاب " شهر شاد: تحولی در زندگی خود به کمک طراحی شهری" را نوشته است. . او در طی سفر خود به برخی از پویاترین شهرهای جهان، دربارهی تعامل بین طراحی شهری و ظهور شادی در مقام یک دانش پاسخ هایی درخور مییابد و آنرا به رشته تحریر در میآورد
-کتاب "مدیریت شهر شاداب" که در سال 1392 توسط دکتر حسین خنیفر و همکارانش به چاپ رسیده است. این کتاب نگاهی به مدیریت عمومی و شهرسازی با رویکرد به معارف دینی و نگره بومی دارد. در این اثر سعی شده تا به ریزترین مباحث مرتبط با شهر شاداب و مؤلفه ها و ابعاد آن پرداخته شود
- کتاب "آفرینش مرکز شهری سرزنده: اصول طراحی و بازآفرینی" توسط سای پامیر در سال 1389 تالیف شده است. ای ن اثر توسط دکتر مصطفی بهزاد فر و مهندس امیر شکیبا منش ترجمه و با همکاری انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران به چاپ رسیده است. این کتاب راهنمایی را برای طراحان شهری ، راهبران حرفه ای و اجتماعی و مدیران شهری در جهت ارتقاء و سامان بخشی کیفیات محیطی قلمرو های همگانی به ویژه همگانی بیرونی ، فراهم می نماید
-دکتر نعمت االله فاضلی که در مجله علوم اجتماعی در شهریور 1392 مقاله" تأملات خیابانی » درآمدی بر شادی و شهر در ایران"«، را به رشته تحریر در آورده است. که این مقاله در زمینه ی شادی و شهر می باشد
