بخشی از مقاله
چکیده
زندگی بشر از ابتدای تاریخ تاکنون برای رسیدن به کمال و پیشرفت پر از فراز و نشیبهای گوناگون بوده است. آنچه در سالهای اخیر مشاهده میشود، حاکی از رشد صعودی و حیرت انگیز نرخ تحولات به مدد فناوری اطلاعات و افزایش روز افزون دانش و آگاهی آدمی است. بدیهی است که روشهای قدیمی تولید و توزیع دانش که بر اساس ارتباطات چهره به چهره طراحی شدهاند، به تدریج کارآیی خود را از دست میدهند و لزوم استفاده از ابزارهای نوین احساس میشود. به منظور پاسخگویی به این نیاز، یادگیری الکترونیکی که صور تکامل یافتهای از روشهای قدیمی آموزش و یادگیری با استفاده فناوری اطلاعات است. به عنوان روش برتر یادگیری در عصر دانش و آگاهی معرفی شد. در این مقاله با روش مطالعه اسنادی سعی شده است ابتدا مفهوم یادگیری الکترونیکی، انواع و روشهای آموزش الکترونیکی سپس جایگاه آموزش الکترونیکی را در برنامههای سوادآموزی ایران و پاکستان مورد بررسی قرار داده شود. نتایج نشان می دهد، آموزش الکترونیکی در برنامههای سوادآموزی ایران نسبت به کشور پاکستان کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
واژههای کلیدی: یادگیری الکترونیکی، برنامههای سوادآموزی، بزرگسالان
-1 مقدمه
امروزه در عصری زندگی میکنیم که عصر اطلاعات ، اینترنت، ماهوارهها و تمدن مجازی نامیده میشود. امروز دیگر افرادی که تنها از سواد - خواندن، نوشتن، حساب کردن - برخوردارند، با سواد به شمار نمیآیند. بلکه کسانی باسوادند که از نظر شناخت و کاربرد رایانه، اینترنت و دیگر فناوریهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی توانمند باشند. امروز سواد رسانهای بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است و اهمیت سواد رسانهای آنقدر است که یونسکو در اقدامات خود برای بسط سوادآموزی تنها به روشهای سنتی سوادآموزی اکتفا نکرده است و از ضرورت توجه به سواد دیجیتالی1، سواد کامپیوتری2 و سواد اطلاعاتی3 و سواد آی.سی.تی4 سخن به میان آورده است. - کوثری، - 1382 بر این اساس، نظامهای آموزشی باید تغییر کنند تا خود را همدوش تغییرات گستردهای نگهدارند که تمامی جوامع بشری را در نوردیده است.
امروز دیگر، نظام کلاسیک آموزش مشتمل بر دانشآموز، کتاب، آزمون، آموزگار و بسیاری از وسایل و روشهای آموزش سنتّی منسوخ شدهاند و ما با استفاده از فناوریهای ارتباطی نوین میتوانیم بر محدودیتهای زمانی و مکانی غلبه کنیم. به این ترتیب، سراسر جهان به کلاس و هر فرد به یک یادگیرنده مادام العمر تبدیل خواهد شد. جهت تحقّق این آرمان انسانی، نظامهای آموزشی نوینی همچون نظام آموزش از راه دور پا به عرصه وجود نهادهاند، که پرچمدار رسالت خطیر آموزش آسان، همه جا و همه وقت میباشند. - موسی رمضانی و ولایتی، - 1390 استفاده روزافزون از فناوری های نوظهور مبتنی بر شبکه، تحولات چشمگیری را در رویکردها و روش های آموزشی در عصر جدید به وجود آورده است. یادگیری الکترونیکی5یکی از پدیدههای دنیای مدرن است که در عصر اطلاعات و در جامعه مبتنی بردانش پا به عرصه وجود گذاشته و در تاریخچه کوتاه مدت خود از سرعت گسترش قابل ملاحظهای برخوردار بوده است.
یادگیری الکترونیکی با بهرهگیری از ظرفیتهای رسانهای متنی، تصویری و صوتی مخصوص به خود توانسته است تعاملات بین افراد را فراتر از مرزهای زمانی و مکانی توسعه داده و اشکال مختلف تدریس و یادگیری را متحول سازد. در همین راستا در سالهای اخیر آموزش الکترونیکی بعنوان یکی از کاربردهای مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان طرح شده است. - جانعلی زاده و فلاح نژاد، - 1390 در عصر دیجیتال امروزی که با رشد سریع تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات مشخص میشود بیسوادی خطرات جدیتری نسبت به دورههای قبل دارد. در این عصر آنهایی که توانایی سواد را ندارند در بهرهمندی از خدمات و سرویسهای مبتنی بر دانش و علم محروم میشوند و به تدریج فاصله اجتماعی آنها عمیقتر میشود.
به این دلیل امروزه بسیاری از سیاستمداران کشورها و سازمانهای بینالمللی ریشهکن کردن بیسوادی را به عنوان ابزاری برای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی جامعه تلقی میکنند. روشن است بدون مداخلات نوآورانه در روشها و برنامههای سوادآموزی برای مقابله با اثرات جهانی شدن و پیشرفت تکنولوژیکی نه تنها فاصلهها افزایش خواهد یافت بلکه افراد بیسواد از اجتماع دور خواهند شد و آنها بدون مهارت کافی برای زندگی خواهند شد؛ لذا نیاز دارد برنامههای سوادآموزی بزرگسالان با تغییرات در جامعه تطابق حاصل نماید. - شای و تسانگ، 2008 به نقل ازبدری گرگری و همکاران، - 1390 امروزه تغییرات تکنولوژی همه جنبههای زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده است،
سوادآموزی بزرگسالان نیز از این امر مسثتنی نبوده و باید در این عصر پرشتاب تغییرات، خود را همگام با آن کند. تأکید اولیه برنامههای سوادآموزی بزرگسالان بیشتر بر سواد پایه - خواندن، نوشتن و حساب کردن - است که اگر در این آموزشها جایی برای یادگیری الکترونیکی در نظر گرفته شود، میزان یادگیری سواد آموزان بیشتر و عمیقتر خواهد بود، پژوهشگر در این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سوال است که مشخص کند جایگاه یادگیری الکترونیکی در برنامههای سوادآموزی بزرگسالان ایران و پاکستان چه بوده است؟ و آیا در برنامههای سوادآموزی ایران و پاکستان یادگیری الکترونیکی استفاده میشود؟
-2تعریف آموزش الکترونیکی
هورتون و همکاران معتقدند که یادگیری الکترونیکی یا آموزش الکترونیکی در یک تعریف وسیع شامل هرگونه استفاده از فناوریهای وب و اینترنت به منظور خلق تجربیات یادگیری است. درواقع یادگیری الکترونیکی زاییده چرخه تحولات سریع و رو به گسترش فناوری های نوین به مفهوم واقعی آن است. - جانعلی زاده و فلاح نژاد، - 1390
