بخشی از مقاله
چکیده
صنعت توریسم به عنوان دومین منبع درآمد ارزی اکثر کشورهای جهان به شمار می آید. با توجه به اینکه ایران جزء ده کشور نخست جهان در زمینه جاذبه های توریستی می باشد و این صنعت می تواند جانشین اقتصاد تک محصولی نفت گردد اما به علت چالشهای این صنعت در ایران از جمله مسائل اجتماعی و ارزشی دست یابی به درآمدهای این صنعت از راه جذب توریستهای تفریحی امکان پذیر نمی باشد.توجه به توریسم پزشکی ، می تواند منافع اقتصادی ، اجتماعی بالایی برای کشور ما و بویژه استان فارس را در بر داشته باشد.هدف از انجام این تحقیق بررسی و تبیین جایگاه توریسم درمانی در اقتصاد کشور و بویژه استان فارس می باشد.
نوع این حقیق توصیفی-پیمایشی بوده و جمع آوری اطلاعات از طریق مستندات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور و نگرش پزشکان و اساتید بیمارستانهای علوم پزشکی استانهای کرمان و فارس صورت گرفته است.نتایج تحیق حاکی از آن است چون سرآغاز علم پزشکی در جهان اسلام کشور ایران بوده و تئوریهای پزشکی ابن سینا و طب سنتی جهان اسلامی شهرت جهانی داردو از طرفی توریسم پزشکی صرفا بستری شدن در بیمارستان ها نمی باشد لذا سهم بازاری یا - market share - کشور ما بویژه استان فارس تا سال 2015 حداقل به میزان نیم میلیون دلار یعنی یک دهم درآمد بازار جهانی را می تواند به خود اختصاص دهد.
واژه های کلیدی: توریسم درمانی ، درآمد اقتصادی، سازمان میراث فرهنگی، استان فارس
مقدمه
»توریسم پزشکی« یا »توریسم درمانی « در واقع دریافت خدمات درمانی در مناطق دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی است . امروزه برخی کشورها همچون امریکا ،انگلیس ، ایتالیا ، فرانسه ، سوئد و حتی امارات متحده عربی با ایجاد امکانات درمانی در مجاورت آثار باستانی ،اماکن تاریخی و چشم اندازهای طبیعی ،سالیانه درآمد قابل توجهی کسب می کنند . همچنین برخی از کشورهای در حال توسعه ،مانند هنگ کنگ ، کوبا ، مجارستان ،هند ، مالزی، فیلیپین ، اردن ، لیتوانی ،سنگاپور و تایلند توانسته اند در این زمینه به موفقیت هایی دست یابند .در کشور ما نیز تاکنون بسیاری از بیمارستان های کشور با در نظر گرفتن استاندارهای بین المللی برای پذیرش بیماران خارجی تجهیز شده اند که مورد اخیر آن بیمارستان مجهز آستان قدس رضوی می باشد که در خرداد ماه جاری - - 1390 افتتاح گردید افزون بر عوامل بال ،دلایل دیگری نیز موجب رونق بیشتر گردشگری سلامت در کشورهای در حال توسعه شد .
جهانی شدن ،بحران مالی آسیا و آزادسازی تجارت در حوزه خدمات سلامت ،بسترساز رشد سریع این گردشگری شد . همچنین تغییرات مطلوب برای رفع مشکلات ناشی از کمبود فن آوری که به ارتقای سریع فن آوری منجرشد ،کشورهای آسیایی را برای توسعه این گردشگری ترغیب کرد . - مسعود کرباسیان، - 1381بخش مراقبتهای سلامتی از بخشهایی است که در اقتصاد جهانی با سرعت زیاد در حال رشد می باشد . هزینه این بخش در کشورهای OECPبه تنهایی حدود 3تریلیون دلار در سال می باشد که انتار می رود تا سال 2005 به 4 تریلیون دلار برسد . جهانی سازی خدمات سلامتی در دهه گذشته به صورت ظهور سازمانهای جدید مراقبت سلامتی و افزایش ارائه خدمات سلامتی در خارج از مرزها به صورت جابجایی پرسنل و مصرف کنندگان خدمات و تجهیزات الکترونیکی ،دارو و غیره ،تجلی یافته است .
ولیکن بحث صادرات و تجارت در این بخش نسبت به بخشهای کشاورزی و صنعتی دیگر بسیار نوپا بوده و کمتر مورد توجه قرار گرفته است اما توجه به این سیاستها و راهکارها و نگرشهای حاکم بر شکل گیری آنها می تواند به سیاستگذاری حوزه دارو و تجهیزات پزشکی کشور در اتخاذ رویکردهای موثر در تشویق صادرات این بخش یاری رساند ،صدور فراورده های پزشکی و خدماتی تخصصی و فوق تخصصی به خارج از مرزها بویژه کشورهای همسایه ، علاوه بر اینکه زمینه را برای گسترش مبادلات علمی و کسب تجارت منطقه ای و بین المللی آماده می کند ، سبب می شود تا به منابع جدیدی برای کسب درآمدها ارزی دست یابیم . - kruger.1977 - جمعیت 245 میلیون نفری 17کشور عرب و فقدان خدمات تخصصی کافی موجب شده سالانه هزاران بیمار عرب راهی کشورهای دیگر شوند بیمارستانهای آمریکایی و انگلیس بیشترین بهره را از این بازار می برند .
در سال 1997 فقط بیمارستان های آمریکایی حدود 60 هزار بیمارخارجی را پذیرش کرده اند که نزدیک به نیمی از آنها از منطقه خاورمیانه و عمدتا کشورهای عرب بوده اند . کشور ما ایران نیز در زمینه جذب بیمار خارجی می تواند بسیار موفق عمل کند زیرا علاوه بر اینکه کشوری پهناور و با2700کیلومتر مرز آبی و6031کیلومتر مرز خاکی می باشد دارای مزایا و نقاط قوت فراوانی است . از جمله وجود مراکز متعدد درمانی تخصصی و فوق تخصصی ،هزینه های به نسبت پایین ،برخورداری از منابع طبیعی ،نزدیکی به بازار عرب و تشابه فرهنگی و گویش مشترک با بذخی کشورهای همجوار و.......آمارهای غیر واقعی که در کشور وجود دارد بیانگر این مطلب است که درسال 1381، حداقل ده هزار بیمار خارجی در مراکز درمانی کشور ،بیشتر در استانهای آذربایجان غربی و شرقی ، فارس ،خراسان ، سیستان و بلوچستان و تهران مداوا شده اند . این گروه از لحاظ کشور مبدا، چگونگی پرداخت هزینه ها و خدمات مورد نیاز گروه متنوعی را تشکیل می دهند . - محمدحسین طباطبائی نژاد. - 1382
از مزایا ونقاط قوت ایران در جذب توریست و توریسم درمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
-متخصصان با تجربه ملی و با توانائیهای بین المللی .
-تجهیزات تشخیصی و بهداشتی و درمان مدرن
-هزی نه های پایین تشخیص ،درمان و اقامت
-نزدیکی جغرافیایی به آسیایی مرکزی و خاورمیانه و بازار عرب
-تجانس و مشابهت فرهنگی و زبانی با همسایه های خارجی .
-شرایط آب و هوایی مطلوب و گوناگون
-جاذبه های توریستی ،تاریخی ، فرهنگی و طبیعی
- وجود مراکز متعدد درمانی تخصصی و فوق تخصصی که بعضی از آنها در سطح بین المللی هستند . - مسعود کرباسیان، - 1381
پیشینه گردشگری سلامت "هان" عقده دارد مهد »گردشگری سلامت « در یونان و روم باستان بوده و سپس به نقاط دیگر دنیا گسترش یافته است.از دیرباز انسانهای بسیاری برای آسایش روح به مجاورت چشمه ها و آب های معدنی سفر می کردند و امروزه نیز در اروپا شهرهای بسیاری - مانند وین ، بوداپست ،ویسبادن آلمان و.......... پیرامون چشمه های معدنی بنا شده اند که بنا بر گفته »وایت من « برای درمان رماتیسمی ورم مفاصل ، خستگی های مفرط ، عفونت های پوستی و ناراحتی های گوارشی سودمند هستند .در امریکا ، برای بیشینه ساختن مطلوبیت »اسپا« ها، تسهیلاتی مانند کتابخانه ،تماشاخانه ،تالار موسیقی و زمین های بازی ایجاد شده است .
در ایران ،»بوعلی سینا « چنین مناطقی را به آسایشگاه های معنوی ،چشمه های درمانی و آب های گرم ،بخش بندی کرده بود . برای نمونه در شهر نیشابور از نظام کانال کشی سنگی برای انتقال آب های معدنی به معبد آناهیتا بهره برده اند .راه اندازی تورهای گردشگری سلامت برای بیماران خاص تورهای گردشگری سلامت معمولا برای بیماران قلبی ،دیابتی و بیماران خاص برگزار می شود تا بیماران دوران نقاهت خود را در یک منطقه خوش آب و هوا بگذرانند . در این زمینه ضوابطی توسط وزارت درمان و آموزش پزشکی تدوین شد که حوزه سازمان میراث فرهنگی موظف به اجرای آن شده است .با توجه به اینکه از آغاز فعالیت تورهای تخصصی چندی نمی گذرد ،مراکز و دفاتر برگزاری این تورها باید بتوانند خود را با استانداردهای جهانی مطابقت دهند . امروزه حدود 200 دفتر خدمات مسافرتی و جهانگردی در کشور فعال است .
سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری برای رونق فعالیت این آژانس ها تا50 درصد هزینه های تبلیغاتی آن ها را تقبل کرده است . با توجه به اینکه ایران از لحاظ اکوتوریسم ،جزء پنج کشور نخست دنیا و از نظر جذابیت ابنیه تاریخی ، جزء 10کشور برتر است ، امید است تا با ارائه خدمات علمی و تخصصی ، شاهد ارتقای سطح کیفیت خدمات باشیم .طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان توسعه گردشگری ابوظبی ،درآمد حاصل از صنعت گردشگری در این منطقه در سال 2006 بیش از 9/2 میلیارد درهم بوده که سهم ایران از آن حدود 0/07 درصد اعلام شده است .براساس آمار مندرج در ماهنامه سازمان مدیریت و برنامه ریزی ،درآمد ایران از گردشگری در سال 1995 تا 1999 از رشد خوبی برخوردار بوده است . در این دوره درآمد حاصل از گردشگری در تولید ناخالص داخلی از0/19درصد به 0/28 درصد رسیده است .
