بخشی از مقاله
چکیده
گسترش روزافزون جمعیت در کلان شهرهای جهان، زمینه ساز پیچیدگی مسائل شهری شده است، به گونه ای که اکنون مدیریت شهرها، نیازمند آشنایی، تحلیل و بررسی مسائل روز شهری می باشند. مسافرتهای شهری، گام اول توسعه گردشگری و صنعت توریسم است. صنعت گردشگری امروزه در ردیف صنعتهای پر درآمد، پاک و کم هزینه دنیا قرار دارد و از هر 15 نفر شاغل در سطح دنیا یک نفر در این بخش فعال میباشند. مطالعات جهانی نشان داده است که بخش گردشگری روز به روز گستردهتر شده و حتی در شرایط بحران اقتصادی جهان از رونق برخوردار است.
اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص حوزههای فشار یا در شرایط کنونی تحریم و در پی آن تلاش برای کنترل و بی اثر کردن و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت که به طور قطع باور و مشارکت همگانی و اعمال مدیریتهای عقلایی و مدبرانه پیش شرط و الزام چنین موضوعی است. و در این میان استان اردبیل از پتانسیلهای طبیعی، اقتصادی و نیروی انسانی بالایی برخوردار است.
وجود زمینهای زراعی مرغوب، آبهای گرم زیرزمینی، معادن، طبیعت عالی گردشگری، مرزهای مشترک با کشورهای همسایه، نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده و .... می توانست این شهرستان و استان را در رتبههای بالای کشور قرار دهد ولی این چنین نشده است در این پژوهش ضمن معرفی صنعت توریسم به ارائه نقشه راه برای توسعه صنعت گردشگری استان اردبیل پرداخته شده است.
.1 مقدمه
اقتصاد مقاومتی سیستمی است که درصدد است با محوریت توسعه منابع انسانی، انظباط و قانونمندی رشد و پایداری اقتصادی را برقرار سازد - اصغری، - 1392در. ارتباط با جهانگردی دو موضوع دراسلام شایان اهمیت است. اولاً سیرو سیاحت در پهنه گیتی و مشاهده آثار صنع و آشنا شدن با جوامع و ملل ختلف،م ثانیاً جلب جهانگردان به کشورهای اسلامی، تا از نزدیک با فرهنگ اصیل و تمدن دیرپای اسلامی آشنا شوند. در حدیثی پیامبر اکرم - ص - به حضرت علی - ع - چنین می-فرماید: یا علی، انسان عاقل برای سه چیز مسافرت میکند:
-1 برای بهبود و تکمیل زندگی؛
-2 برای تهیهی زاد و توشه اخروی؛
-3 برای آسایش و راحتی.
صنعت گردشگری امروزه در ردیف صنعتهای پر درآمد، پاک و کم هزینه دنیا قرار دارد و از هر 15 نفر شاغل در سطح دنیا یک نفر در این بخش فعال میباشند. از طرفی صنعت گردشگری دنیا ابعاد متنوعی همچون توریسم الکترونیکی، اکو توریسم، توریسم درمانی، ورزشی، روستایی، فرهنگی و تاریخی یافته است. با توجه به این وضعیت و با توجه به اینکه ایران طبق آمار سازمان جهانی جهانگردی دارای رتبه پنجم جاذبههای طبیعی و رتبه دهم جاذبههای باستانی و تاریخی است و همچنین با توجه به جمعیت جوان رو به گسترش، نرخ بالای بیکاری، لزوم افزایش درآمد ارزی و سرمایهگذاری خارجی، توجه بیش از پیش در حوزه گردشگری میتواند زمینه رسیدن به اشتغال کامل، افزایش درآمد ارزی، معرفی تمدن و فرهنگ ایرانی به جهانیان، تعامل گسترده و سازنده با کشورهای دنیا، درهم شکستن مرزهای قومی و اقلیتی را فراهم کند.
مطالعات جهانی نشان داده است که بخش گردشگری روز به روز گستردهتر شده و حتی در شرایط بحران اقتصادی جهان از رونق برخوردار است. سفرهای بی شمار ایرانیان به کشورهای حوزه خلیج فارس، خاور دور و کشورهای محدود قفقاز، آسیای میانه، ترکیه و .... همگی از نیاز روزافزون جامعه ایرانی به تفریحات و گذران اوقات فراغت در محیطی مطلوب حکایت دارد.
.2 اقتصاد در مفاهیم اسلامی
آنچه که از روایات و آیات استنتاج میشود این است که اقتصاد در مفهوم اندیشه اسلامی یک مفهوم و یک مقوله توازنی، هم در مقوله مادی و هم در مقوله معیشت، است. در تفکر اسلامی هر تلاشی برای ایجاد توازن در معیشت امری اقتصادی محسوب میشود. این توازن، قلمروهای مختلفی دارد. ما در دنیایی زندگی میکنیم که مبادله در آن وجود دارد و در این مبادله هزینه، منافع و درآمد وجود دارد. از این رو در تفکر اسلامی اقتصاد برابر است با توازن در زندگی و معیشت. اقتصاد از این حیث، نوعی بینیازی است؛ یعنی میبایست به کمک توازنها نیازها را رفع کنیم
.3تعاریف اقتصاد مقاومتی
اگر چه واژه اقتصاد مقاومتی اصطلاح جدیدی است و بار ارزشی در فرهنگ دینی دارد؛ اما مفاهیم در این زمینه و اعمال و اقداماتی برای مقاومت در حوزههای گوناگون به ویژه در حوزه اقتصاد در دنیا بیسابقه نیست. در ادبیات اقتصادی مفاهیمی مثل " اقتصاد مقاومت " و یا " قدرت اقتصادی "، فراوان وجود دارد. در واقع همه کشورهایی که به نوعی جنگ یا بحران-های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را تجربه کردهاند و برای توسعه، شرایط سختی را گذراندهاند اقتصاد خود را بر مبنای مقاومت برنامهریزی کردهاند. برنامهریزی اقتصادی آلمان، روسیه، انگلستان، ژاپن و ... در دوران جنگهای جهانی اول و دوم اقتصادهای مقاومتی بوده است - اسدی،. - 1393 در ذیل به چند نمونه تعریف اقتصاد مقاومتی میپردازیم:
3.1. اقتصاد مقاومتی به مثابه ی »اقتصاد موازی:« یعنی همانطور که انقلاب اسلامی با توجه به نیاز خود به نهادهایی با روحیه و عملکرد انقلابی، اقدام به تأسیس نهادهایی مانند کمیتهی امداد، جهاد سازندگی، سپاه پاسداران و بنیاد مسکن نمود، امروز نیز بایستی برای تأمین اهداف انقلاب، این پروژه را ادامه داده و تکمیل کند؛ چرا که انقلاب اسلامی به اقتصاد مقاومتی و به نهادسازیهای مقاومتی در اقتصاد نیاز دارد که چه بسا ماهیتاً از عهدهی نهادهای رسمی اقتصادی برنمیآید. پس باید نهادهایی موازی برای این کار ویژه ایجاد کند؛ یعنی ما در کشورمان به »اقتصاد پریم« نیاز داریم.
3.2. اقتصاد مقاومتی به مثابه ی »اقتصاد ترمیمی:« یعنی اقتصادی که در پی »مقاومسازی«، »آسیبزدایی«، »خلل گیری« و »ترمیم« ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی است. در این رویکرد به دنبال آن هستیم که با بازتعریف سیاستهای نهادهای موجود، کاری کنیم که انتظارات ما را برآورندمثلاً. در این تعریف، ما از بانک مرکزی یا وزارت بازرگانی میخواهیم که کانونهای ضعف و بحران را در نظام اقتصادی کشور شناسایی کنند و خود را براساس شرایط جدید اقتصادی، تحریمها یا نیازهای انقلاب اسلامی بازتعریف نمایند و در نتیجه عملکردی جهادی ارائه دهند.
3.3. اقتصاد مقاومتی به مثابه ی »اقتصاد دفاعی:« این رویکرد، متوجه »هجمهشناسی« ، »آفندشناسی« و »پدافندشناسی« ما در برابر آن هجمه است. یعنی ما باید ابتدا بررسی کنیم که مخالفان ما حمله به اقتصاد ایران و اخلال در آن را چگونه و با چه ابزارهایی صورت می دهند. بنابراین وقتی به اقتصاد مقاومتی دست یافتهایم که ابزارها و شیوههای هجمهی دشمن را پیشاپیش شناخته باشیم و براساس آنها استراتژی مقاومت خود را علیه آنان تدوین و اجرا کنیم. بدیهی است تا آفند دشمن شناخته نشود، مقاومت متناسب با آن نیز طراحی و اجرا نخواهد شد.
3.4. اقتصاد مقاومتی به مثابه ی »اقتصاد الگو:« در این رویکرد، ما در پی »اقتصاد ایدهآلی« هستیم که هم اسلامی باشد و هم ما را به جایگاه اقتصاد اول منطقه برساند؛ اقتصادی که برای جهان اسلام الهامبخش و کارآمد بوده و زمینهساز تشکیل »تمدن بزرگ اسلامی« باشد. در این مقوله است که اقتصاد مقاومتی مشتمل بر اقتصاد کارآفرینی و ریسکپذیری و نوآوری میشود
.4 توریسم
واژه توریسم به مجموعه مسافرتهایی گفته میشود که بین مبدأ و مقصد با انگیزههای استراحتی، تفریحی، تفرجی، ورزشی، دیداری، تجاری، فرهنگی و یا گذران اوقات فراغت انجام می گیرد و در آن شخص توریست در مقصد اشتغال و اقامت دائم ندارد. در تعاریف اولیه بیشتر بر بعد فاصله تأکید گردیده و گردشگران بر مبنای فاصلهای که از محل مسکونی داشتند، طبقه-بندی میشوند، به گونهای که کمیسیون ملی گردشگری آمریکا - 1973 - در تعریف گردشگری داخلی فاصله پنجاه مایل را در نظر گرفته که در برگیرنده تمامی سفرها به جز سفر برای کار میشد
.5 تعریف گردشگری
گردشگری به طور کلی به علت خصلت بین رشتهای خود قابلیت نگرشهای متفاوت را دارا میباشد که خود سبب ارائه تعاریف بسیاری از آن گردیده است. در شناخت توریست یا گردشگر تعاریف مختلفی از سوی سازمانها و افراد مختلف ارائه شده است. که در ذیل تعریف جامع و فنی که توسط سازمان جهانی گردشگری - WTO - بیان شده است آمده است:
✓ گردشگری عبارت است از فعالیتهای افرادی که برای استراحت، کار و دیگر دلایل به خارج از محیط سکونت معمول خویش سفر کرده و حداکثر برای یک سال متوالی در آنجا اقامت میکنند.
