مقاله جایگاه دانشگاه مالک اشتر در ودجای دانش بنیان آینده

بخشی از مقاله

چکیده

دانشگاه صنعتی مالک اشتر به عنوان قطب راهبردی و دانشی ودجا، نقشی حیاتی در نیل به اهداف دانش بنیانی ودجا داشته و خواهد داشت. تجربیات دیگر کشورها به ویژه کشورهای پیشرو حاکی از بهره گیری مستمر از تجربیات دانشگاهها و مراکز دانش بنیان در امور نظامی و دفاعی بوده و هست. همین امر، ضرورت پیشدستی در اکتساب دانش لازم برای دفاع از امنیت ملی را نسبت به گذشته برجستهتر می سازد. از این رو، تحقیق حاضر به دنبال شناختی آیندهنگرانه از جایگاه مطلوب دانشگاه در بستر ودجای دانشبنیان آینده خواهد بود. در این تحقیق، با تلفیقی از دو رویکرد آیندهپژوهانه تصویرپردازانه و هنجاری، چشمانداز آینده دانشگاه مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته است.

بدین منظور، از روش کیفی نظریهپردازی دادهبنیاد در گردآوری و تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شده است. ابزار گردآوری دادهها، مصاحبه در دو مرحله بوده است. با توجه به اصول روش مورد استفاده، در مرحله اول، تا حصول به کفایت نظری و تصویرسازی چشمانداز آینده دانشگاه و در مرحله دوم تا تدوین اهداف و شاخصهای رسیدن به چشمانداز، بررسی صورت گرفته است. در مجموع یافتههای تحقیق ناظر بر چهار ویژگی مرزشکنی، پیشگامی، مرجعیت و بهرهمندی از شبکه گسترده علوم و فناوریهای پیشرفته به عنوان مختصات چشمانداز آینده دانشگاه استکه برای رسیدن به این ویژگیها، چهار گونه اهداف و شاخص در ابعاد پژوهشی، مدیریت سرمایه های فکری و بعد فرهنگی تعیین شده است.

واژگان کلیدی: دانشگاه مالک اشتر، چشمانداز، ودجا، دانش بنیان، آینده

.1  مقدمه

یکی از ویژگی های مهمی که طی سالیان اخیر برای ودجای آینده ترسیم نموده اند، مقوله دانش بنیانی و به تعبیر بهتر "ودجای دانش بنیان" است. در این راستا، دانشگاه صنعتی مالک اشتر به عنوان قطب راهبردی و دانشی ودجا، نقشی حیاتی در نیل به اهداف دانش بنیانی ودجا داشته و خواهد داشت.تجربیات دیگر کشورها به ویژه کشورهای پیشرو حاکی از بهره گیری مستمر از تجربیات دانشگاهها و مراکز دانش بنیان در امور نظامی و دفاعی بوده و هست. به طور مثال، در ایالات متحده، پس از پایان جنگ جهانی دوم و از دوران جنگ سرد بدین سو، نهادهای نظامی و به ویژه پنتاگون همواره از مطالعات و تحقیقات مراکز پژوهشی دانش بنیان همچون رند ،هادسون و نظایر آن به نحو موثری بهره برداری نمودهاند.

اندیشگاه رند نمونه ای خوبی از اینگونه مراکز است. رند، به عنوان قطب راشد وزارت دفاع ایالات متحده، از دهه 1970 تولید دانش در اینگونه موضوعات را در صدر مطالعات خود جای داد: استفاده از موتورهای راکت در موشکها، سوختگیری در حال پرواز، جانمایی پایگاه نیروی هوایی، سیاست بازدارندگی ایالات متحده، راه های محدود کردن نفوذ کمونیسم، پیش بینی رفتار رهبران کمونیست و صدها موضوع دیگر مرتبط با امور نظامی و دفاعی - . - Bell , 2011ویژگیهایی همچون پیچیدگی، عدم قطعیت و تحولات شتابناک در حوزه های تاثیرگذار بر دفاع و امنیت از جمله عواملی هستند که مقوله دفاع دانش بنیان را در عصر حاضر پیچیدهتر میسازند.

همین امر، ضرورت پیشدستی در اکتساب دانش لازم برای دفاع از امنیت ملی را نسبت به گذشته برجستهتر می سازد.دانشگاه صنعتی مالک اشتر نیز به لحاظ ویژگیهای ذاتی خود از این امر مستثنا نبوده و در بافتار ودجا، بر اساس فلسفه وجودی خویش به عنوان یک سازمان معیار، الگو و پیشرو از جایگاهی مهم در مسیر ارزشآفرینی و تولید دانش برخوردار است. از این رو، تحقیق حاضر به دنبال شناختی آیندهنگرانه از جایگاه مطلوب دانشگاه در افق 1404 و همینطور شناسایی عناصر موفقیتساز و آسیبزا در بافتار ودجای دانشبنیان آینده خواهد بود.

.2  مساله تحقیق

مساله تحقیق حاضر، نبود تصویری روشن و شفاف از آینده دانشگاه به عنوان قطب راهبردی و دانشی ودجاست. بدیهی است که هرچقدر تصاویر مطلوب از جایگاه دانشگاه در ودجای آینده هوشمندانهتر ترسیم شده باشد، میزان پاسخگویی دانشگاه به مطالبات آینده ودجا و نیروهای مسلح در تراز بالاتر و بهتری قرار خواهد گرفت. یکی از جهات مهم این مساله، در دست نبودن راهبرد کلان و بلندمدت متناسب با تغییرات ممکن و محتمل در محیط داخلی و خارج دانشگاه است. بر این اساس، ترسیم چشم اندازی آیندهنگر از دانشگاه در بستر ودجای آینده که منابع و امکانات لازم و شاخصهای دانشبنیانی آن را صورت شفاف و دقیق مشخص شده باشد از ملزومات اساسی نیل به فلسفه وجودی دانشگاه خواهدبود.

.3  ضرورت تحقیق

ترسیم جایگاه آینده دانشگاه مالک اشتر به عنوان نهاد دانشبنیان ودجا در راستای دستیابی کشور به زیرساخت های پیشرفته ی سخت و نرم در حوزه دفاع امری ضروری است. در این راستا، می توان ضرورت های بسیاری را برشمرد که رجوع به اسناد بالادستی، سه دسته ضرورتهای کلیدی را برجسته تر میسازد:

.3,1 ضرورتهای منبعث از تدابیر مقام معظم رهبری در نیروهای مسلح

مقام معظم رهبری از ابتدای پیروزی انقلاب تاکنون که به طور مستمر در حوزه نیروهای مسلح حضور داشتند، همواره نکات زیر را مورد نظر داشته و به عنوان یک راهبرد در تمام سخنرانی ها، دیدارها و مکاتبات برآنها تأکید نمودهاند - قربانی، : - 1392

·تأکید بر تحقیقات و پژوهش و تخصیص بودجه لازم برای این کار و نیز استفاده از دانشگاهها و نیروهای فکری

·نگاه به آینده و آرمانگرایی و سرگرم نشدن به گذشته

·تأکید بر نوآوری و پیدا کردن راههای میان بر و داشتن جرأت و جسارت در نوآوری و نهراسیدن از ورود به حوزههای جدید."

.3,2 ضرورتهای منبعث از برنامه تقدیمی وزیر دفاع به مجلس شورای اسلامی - خبرگزاری فارس، - 1392

·تقویت نقش دانشگاه صنعتی مالک اشتر در بهرهگیری از کلیه استعدادهای پژوهشی و علمی کشور در پیشبرد برنامههای توسعه دفاعی

·حرکت در مرزهای دانش و لبه فناوری در حوزههای علوم و صنایع پیشرفته دفاعی

·تقویت مراکز آینده پژوهی و مطالعات دیدهبانی برای تحلیل تحولات فناوریهای دفاعی

·دیدهبانی در محیط دفاعی بینالمللی و نقشآفرینی فعال در سازمان ها، کنوانسیونها، ائتلافها

·تقویت و توسعه نظام مدیریت دانش به منظور تبدیل علم به فناوری و فناوری به ارزش

4.سوالات تحقیق

.4,1 سوال اصلی

·چشم انداز دانشگاه صنعتی مالک اشتر در آینده به عنوان قطب دانش و فناوری ودجا چگونه خواهد بود؟

.4,2 سوالات فرعی

·مولفه های دانش بنیانی دانشگاه در بافتار ودجای دانش بنیان آینده کدامند؟

·شاخصهای دانش بنیان شدن دانشگاه در گذار به ودجای دانش بنیان آینده کدامند؟

5.مبانی نظری تحقیق 

مبانی نظری تحقیق در این پژوهش، در سه بخش مفاهیم کلیدی تحقیق، پیشینه تحقیق و چارچوب نظری تحقیق ارائه می گردد که در ادامه به توضیح آنها پرداخته می شود.

5,1 مفاهیم کلیدی تحقیق 

.5,1,1  چشم انداز

چشمانداز مفهومی جامع و وسیع است که مشتمل بر تمامی اقدامات انجام یافته در فرایند برنامهریزی استراتژیک است. در این معنا، چشمانداز، ماهیت و عملکرد سازمان را در آینده ترسیم مینماید. چشم انداز مبین افقی بلند مدت است که بافتار و زمینه شکل دهنده به عملکرد سازمان را در آینده توصیف می کند. در این راستا، هر سازمان یک بیانیه چشم انداز برای آینده خود تعیین می نماید که مبتنی بر شناخت جامع از سازمان در گذشته، حال و آینده است و جهت حرکتی سازمان را در نیل به آینده مطلوب توصیف می نماید. - منوریان، - 1382

.5,1,2  سازمان دانش بنیان

سازمان دانش بنیان، سازمانی است که سرمایههای دانشی مهمترین دارایی آن را تشکیل میدهند. میتوان از دانشگاهها، شرکتهای نرمافزاری و صنایع هوا و فضا، به عنوان نمونههایی از سازمانهای دانشبنیان یاد کرد - لیبوویتز1، . - 1999 در واقع، یک سازمان دانش بنیان به واسطهی دانش و بهرهگیری موثر از آن است که هویت دانشبنیان پیدا میکند.تعریف سازمان دانش بنیان بر سه جنبه متمرکز است - طبرسا و همکاران، : - 1391