بخشی از مقاله
چکیده
فتح قسطنطنیه در سال 758 ق راه دسترسی اروپائیان به هند را مسدود کرد و همین امر سبب شد تا دریانوردان پرتغالی با دورزدن قاره ی افریقا به هند برسند. از طرفی در 1011م کمپانی هند شرقی انگلیس به فرمان ملکه الیزابت تأسیس شد و سبب استحکام قدرت انگلیس شد. از این تاریخ به بعد حفظ هند سرلوحه فعالیت های انگلیس قرار گرفت. پس از شکست ناپلئون از انگلیس، او تصمیم به حمله به هند گرفت و برای این کار با ایران از در دوستی درآمد. از طرفی با ظهور انقالب صنعتی ، اروپا با تولید انبوه روبرو شد و به دنبال مواد اولیه و بازار فروش ، جایی بهتر از هندوستان نیافت.
برای رسیدن به هندوستان بلوچستان از موقعیت استراتژیکی برخوردار بود .کشیدن خطوط تلگراف در بلوچستان به منظور اطالع سریع انگلیس از مسائل هندوستان و مشکالت پیش آمده ، سبب شد تا انگلیس به فکر تعیین حدود مرزی بیفتد و طی مذاکراتی بخشی از بلوچستان از ایران جدا شد. عصر قاجار در این راستا عصر معاهده ها و مذاکرات مختلف شد. این پژوهش با مطالعه ی منابع و توصیف و تحلیلی به بررسی نقش استعمار در این مرزبندی در دوره قاجار می پردازد .
واژگان کلیدی: بلوچستان، انگلیس، فرانسه، هند، تلگراف.
بیفکن اختالف و کن حکومت چنین می باشد استعمار حالش
زبان چرب و نرمش را نخور گول ز اقوالش دگر باشد فعالش - افشار یزدی، - 878 :1877
بلوچ به هرکجای دنیا که سفر کند، گویی هزاران رشته زنجیر به کویر پیوندش می دهد و باز حتی در لحظه بازپسین شده ، او را به زادگاهش می کشد. کویر سرنوشت گریزناپذیر بلوچ است. - زند مقدم ، - 15:1880
حدود جغرافیایی بلوچستان
یکی از والیات ایران در گذشته و حال مکران یا بلوچستان می باشد. حدود این ایالت عبارت است از کوه ملک سیاه - واقع در منتهی الیه مرز جنوبی افغانستان - ، خط الرأس جبال کاچاکوه، میرجاوه، رود طاالب، خط سرحدی از منتهاالیه رود مزبور به سمت جنوب منحرف و پس از عبور از بین الدگشت - در بلوچستان پاکستان - و جالق - در بلوچستان ایران - به قلل کوهک رسیده از آنجا به طرف جنوب غربی متمایل و به بندر کواتر ختم می شود. از طرف مغرب محدود است به لوت کرمان،نرماشیر،دریاچه هامون و رودبار شباگرد. بلوچستان که شامل بلوچستان ایران و پاکستان می شود، هر دو از یک منطقه به شمار می رود. - آور زمانی، - 188 :1831
بلوچستان از روزگاران کهن تا کنون به دلیل داشتن جایگاه ویژه طبیعی، جغرافیایی، سیاسی و ارتباطی، به ویژه قرار گرفتن در مسیر خراسان و مرز ایران و پاکستان و افغانستان و خلیج فارس، اعتبار خاصی از دیدگاه ژئوپلیتیک و استراتژیک داشته و هم گلوگاه شبه قاره هند و خاور دور به شمار می رود. از این رو مورد توجه استعمار قرار گرفته است. بلوچستان از نظر دارا بودن 811 کیلومتر مرز آبی در دریای مکران و هم چنین بندر چابهار از لحاظ جایگاه استثنایی در بیرون از تنگه هرمز، قرار داشتن در دهانه اقیانوس هند، دارای اهمیت بود. کرانه های دریای مکران از نظر کشورهای منطقه ، به دلیل قرار گرفتن در ابتدای راه های زمینی و در محل تماس ابرقدرت ها جایگاه ویژه ای داشته است. - افشار سیستانی، - 11 :1871 بالد مکران در قرون وسطی حاصل خیز تر و پر جمعیت تر از امروز
بوده است ولی هیچ گاه از حیث ثروت حائز اهمیت نبوده است. مهم ترین درآمد مکران از نیشکر و یک نوع شکر سفید بود موسوم به "پانید" و از ان جا به بالد مجاور صادر می گردید. - لسترینج، - 852 :1838
بلوچستان در گذر تاریخ
به بلوچستان که می روی ، گویی به دیار دیگری قدم گذاشته ای . قومی را شاهدی که از نظر اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی از سایر ایرانیان متمایزند. این قوم بیش از هر ایرانی دیگری از هر ناآشنایی در هراسند و هر فارس را به سبب خاطرات شوم زمان قاجار، قجر می خوانند و هر بیگانه ای را مأموری می دانند که باید در مقابلش دهان بست. - برقعی ، - 187 :1852 اطالعات دقیقی از دوره ی قبل از اسالم این ناحیه در دست نیست. تنها رویداد مهم مهم تاریخی بلوچستان قبل از اسالم یکی عبور سپاه اسکندر از شرق به غرب این ناحیه و دریانوردی یکی از سردارانش به نام نه آرخ - نئارخوس - به منظور سیاحت و تحقیقات جغرافیایی در سواحل مکران است و دیگری لشکرکشی بهرام گور به سرزمین هندوستان که احتماال از طریق بلوچستان صورت گرفته است. - بیات، - 805 :1838
مسلمانان هنگامی که در سال 28 ه . ق کرمان را فتح کردند در نواحی کوهستانی آن جا با اقوام بیابانگردی به نام کوچ و قفص و بلوچ مواجه شدند و در سال 11ه. ق در زمان خالفت معاویه شهرهای مکران به تصرف مسلمین در آمد. امرای صفاری مدت ها بلوچستان را در تصرف خود داشتند. در زمان آل بویه عضدالدوله به شدت آن ها را سرکوب کرد. سلطان محمود غزنوی هنگامی که خلف بن احمد آخرین فرد سلسله صفاریان را در سال 838 ه. ق مغلوب کرد، مسعود پسر خود را مامور سرکوب بلوچ ها در حوالی خبیص نمود. در سال 711 ه. ق امیر تیمور گورکانی از طریق مکران به هندوستان لشکر کشید و در آن جا کشت و کشتار زیادی انجام داد. در دوره ی صفویه به فرمان شاه عباس اول، گنجعلی خان حاکم کرمان مامور تصرف بلوچستان شد و امیر محلی را که ملک شمس الدین نام داشت مغلوب کرد و شخصی به نام ملک میرزا که از اعقاب صفاریان بود به حکومت بلوچستان منصوب کرد. - آورزمانی، - 187 :1831 بلوچستان به تمامی تا اوایل سلطنت ناصرالدین
