بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله به تعیین جایگاه و نقش مهندسی فرهنگ در شکل گیري معماري موثر بر پایداري اجتماعی می پردازد. از آنجا که هدف توسعه پایدار اجتماعی، به عنوان یک ضرورت جهانی زیستن، بهبود و ارتقاءکیفیت زندگی نسل ها با در نظر گرفتن استعدادها و ظرفیت هاي آنهاست، بنابراین شناخت چیستی "کیفیت زندگی" و مولفه هاي سازنده آن به عنوان محور اصلی توسعه پایدار اولین و اصلی ترین گام در دستیابی به پایداري اجتماعی خواهد بود.
بررسی دیدگاههاي گوناگون به" کیفیت" مشخص می نماید که بین پاسخگویی به نیازها و سطح کیفی زندگی یک رابطه دوسویه وجود دارد، بگونه اي که برآورده نمودن هرچه بهتر نیازهاي انسان موجب ارتقاءکیفیت زندگی وي میشود. با توجه به اینکه نیازهاي انسان به شدت تحت تاثیر فرهنگ بوده و در فرهنگ هاي گوناگون نمود نیازهاي انسان تغییر می یابد، بنابراین این تحقیق با روش تحلیلی- اکتشافی ضمن مشخص نمودن جایگاه فرهنگ در دستیابی به توسعه پایدار اجتماعی در جستجوي نقش مهندسی فرهنگ در شکل گیري معماري موثر بر پایداري اجتماعی، به عنوان اصلی ترین سوال خود است.
1 مقدمه
دستیابی به توسعه پایدار آرمانی جهانی است. این امر از آن جهت است که توسعه، آسایش و رضایت از زندگی را به همراه دارد. در واقع یک رابطه دو سویه بین سطح توسعه یافتگی و رفاه با سطح آسایش، رضایت از زندگی، سلامت روانی و احساس خوشبختی در میان شهروندان وجود دارد. بنابراین "توسعه" مجموعه فعالیت هایی براي هدایت زندگی نسل ها در جهت شرایط مطلوب و بر اساس نظام ارزشی مورد پذیرش جامعه است که هدف بشر از دستیابی به آن رسیدن به آسایش و رفاه است. از این جهت مفاهیم توسعه انسانی و توسعه پایدار، رابطه التزامی می یابند که می بایست همگون و همگام با یکدیگر تحقق یابند.
توسعه پایدار اجتماعی را در معناي کلی مترادف با بهبود و ارتقا کیفیت و رفاه زندگی انسان نسل حاضر و نسل آینده با در نظر گرفتن استعدادها و ظرفیت هاي او و برآوردن نیازهاي همه اقشار تعریف نمود. اهمیت توجه به کیفیت زندگی تا آنجا است که "بحران کیفیت" در شرایط کنونی به یکی از چالش هاي عمده و دغدغه هاي اساسی تصمیم گیران و مجریان تبدیل شده است. به این ترتیب عدم توجه به مسئله کیفیت در برنامه هاي توسعه کالبدي بدون توجه لازم به دانش آن و ملحوظ نمودن آن در مراحل مختلف تصمیم گیري، از جمله موانع دستیابی به محیط هاي داراي کیفیت مطلوب و پایداري اجتماعی خواهد بود. این تحقیق با روش تحلیلی- اکتشافی ضمن مشخص نمودن جایگاه فرهنگ در دستیابی به توسعه پایدار اجتماعی به نقش مهندسی فرهنگ در شکل گیري معماري موثر بر پایداري اجتماعی می پردازد.
بر این اساس در این نوشتار به ارائه یک چهارچوب نظري منسجم جهت تبیین مفهوم "کیفیت زندگی" و شناخت مولفه هاي سازنده ي آن جهت دستیابی به پایداري اجتماعی پرداخته می شود. براي دستیابی به این هدف، ابتدا واژه کیفیت مورد بررسی قرار گرفته و سپس به جستجوي دیدگاه هاي نظري در خصوص "کیفیت" از دیدگاه نظریه پردازان و صاحب نظران پرداخته می شود.سپس به تبیین چگونگی دستیابی به کیفیت و مولفه هاي سازنده و تاثیرگذار برآن از جمله فرهنگ، پرداخته خواهد شد و در نهایت به تبیین نقش فرهنگ و مهندسی فرهنگ در ارائه الگوي معماري موثر بر پایداري اجتماعی خواهیم پرداخت.
-2 تبیین مفهوم واژه " کیفیت ":
"کیفیت" واژه اي است که به صورت مستمر به کار برده می شود ولی در عین حال به راحتی تعریف نمی شود.این واژه هنگامی که در مورد کیفیت هاي ملموس به کار گرفته می شود مفهومی روشن و قابل فهم دارد، اما زمانی که در مورد کیفیت هاي غیر ملموس بکار می رود، به مفهومی چند وجهی تبدیل می گردد.
همایش ملی معماري و شهرسازي انسانگرا - دانشگاه آزاد اسلامی قزوین -
به گفته ي گلکار - :1390ص - 90 کیفیت براي وصف" درجه کمال"3 اشیا و پدیده ها به کار برده می شود. اما با این حال تعیین اینکه چه چیزها و چه خصوصیاتی واقعاً گویاي " درجه کمال" یک شی هستند دشوار است و دلیل این دشواري تدوین ابزاري براي اندازه گیري و ارزیابی جهت استفاده و کاربرد توسط همه افراد است. چرا که افراد انگاره ها و نظام هاي ارزشی گوناگونی را به صورت آگاهانه یا ناخودآگاهانه براي ارزیابی خصوصیات کیفی اشیا به کار می برند.
معناي لغوي واژه "کیفیت" در فرهنگ زبان فارسی عمید - 1363 - چگونگی، چونی، صفت و حالت چیزي عنوان شده است. از نظر لغوي واژه "کیفیت" در زبان انگلیسی به ماهیت، نوع یا خصوصیت یک شی دلالت می کند و از لغت هاي لاتین "Quality"و""Qualitas مشتق شده است.این واژه در فرهنگ انگلیسی لانگ من:1993 - 5ص - 680به معناي چیزي است که یک شخص، یک شی یا یک فکر دارد و موجب خاص شدن و جالب شدن آن می شود.در فرهنگ آکسفورد:1989 - 6ص - 1023 نیز چهار معنا به ترتیب زیر ارائه شده است:
الف-درجه خوبی و ارزش چیزها ب- خوبی و کمال به مفهوم عام ج- صفات و خصوصیات د- جنبه ویژه و علائم ممیزه با توجه به مروري که بر معنی لغوي واژه کیفیت داشتیم، "کیفیت" را می توان مجموعه اي از خصوصیات یا صفات مشخص که باعث متمایز کردن یک شی از اشیا دیگر می شود و ما را قادر می سازد که در مورد برتري، مشابهت یا فروتري چیزي دیگر قضاوت کنیم، تعریف نمود.
-3دیدگاه هاي سه گانه در زمینه "کیفیت" :
همانگونه که در بخش قبل گفته شد غیر ملموس بودن کیفیت در برخی ابعاد موجب چند وجهی شدن مفهوم آن گردیده است. شاید اساسی ترین سوالی که در اینجا مطرح شود این باشد که "کیفیت کجاست؟" به عبارت دیگر وقتی از شی اي که داراي کیفیت خاص است صحبت می شود،این سوال مطرح می شود که این کیفیت ازعرصه ذهنی فرد بیننده سرچشمه گرفته یا از عرصه عینی شی ؟ با این مقدمه و با توجه به سهمی .4 توجه به نظام هاي ارزشی گوناگون در سنجش کیفیت، از جمله عناصر تاثیر گذار در ارائه الگوهاي پایداري اجتماعی می باشد که در این نوشتار این تفاوت هاي فرهنگی ، رفتاري و ارزشی در جامعه مورد مطالعه در بخش 4-2مورد بررسی و مطالعه قرار خواهد گرفت.
