بخشی از مقاله
چکیده
در انقلاب اسلامی، اصولی همچون استقلال، آزادی، عدالت، معنویت، اخلاق، مردمسالاری، خدمت به مردم، دفاع از حقوق ملت در همه زمینهها، دفاع ازحقوق مسلمانان عالم، دفاع از مظلوم، مبارزه با فساد و ظلم و زورگویی، از جمله اصول محکم و تغییرناپذیر، محسوب می شود که تجلیگاه همه این اصول، قانون اساسی است. نقش زیربنایی و مهم عدالت اسلامی و پیشرفت عدالت محور، در مبانی و آرمان های نظام جمهوری اسلامی و ضرورت اهتمام همه جانبه آحاد جامعه بویژه دست اندرکاران عرصه های مختلف حاکمیت، برای تحقق و گسترش عدالت و پیشرفت، در بیانات معمار کبیر انقلاب - ره - و مقام معظم رهبری، به وفور مشاهده می شود. در این مقاله، با هدف بازترسیم چشم انداز مسیر حرکت انقلاب اسلامی برای تحقق عدالت اجتماعی، ضمن تبیین مفهوم عدالت، اهمیت عدالت اجتماعی و پیشرفت، در اندیشه های امام خمینی - ره - و رهبر فرزانه انقلاب، بررسی خواهد شد و با تبیین بحث مهم تلازم عدالت و پیشرفت در انقلاب اسلامی، الزامات پیشرفت عدالت محور و الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت، موردمداقّه قرار می گیرد و در خاتمه، به تحلیل عوامل و موانع تحقق عدالت و پیشرفت در انقلاب اسلامی، پرداخته خواهد شد.
واژه های کلیدی: انقلاب اسلامی، عدالت، پیشرفت، الگوی اسلامی پیشرفت
-1 مقدمه
در مسیر حرکت هر جامعهای، اصول و قواعدی حاکمیت دارد که لازمه نظاماجتماعی است. بخشی از این اصول، ثابت، بنیادی راهبردی هستند و بعضی دیگر، عملیاتی و کاربردی و تغییرپذیر می باشند. انقلاب اسلامی ایران، نیز از این فاعده مستثنی نیست در مسیر حرکت آن، اصول ثابت و متغیر متعددی، حاکمیت داشته و خواهد داشت. منظور از اصول ثابت، اصولی است که بنیاد حرکت انقلاب بر آن استوار گردیده و از آغاز حرکت انقلاب، برای همیشه و تحت هیچ شرایطی، غفلت وتخطّی از آن، مجاز نیست.اصول متغیر نیز به اصولی اطلاق میشود که امکان و توانایی گزینش نسبت به راهها، روشها و تاکتیکهای متناسب با اقتضای شرایط و تحولات را به سیاست گذاران و دست اندرکاران میدهد. بدون شک، تغییر روش ها و رویهها، با توجه به اقتضائات روز و نو کردن روندها، امری اجتهادی و پسندیده است، در حالی که بازنگری و تجدید نظر در اصول ثابت و تغییرناپذیر، بدعتگزاری تلقی شده و ناپسند است.
در انقلاب اسلامی، اصولی همچون استقلال، آزادی، عدالت، معنویت، اخلاق، مردمسالاری، خدمت به مردم، دفاع از حقوق ملت در همه زمینهها، دفاع ازحقوق مسلمانان عالم، دفاع از مظلوم، مبارزه با فساد و ظلم و زورگویی، از جمله اصول محکم و تغییرناپذیر، محسوب می شود که تجلیگاه همه این اصول، قانون اساسی است.نقش زیربنایی و جایگاه والای عدالت اسلامی و پیشرفت عدالت محور، در مبانی و آرمان های نظام جمهوری اسلامی و ضرورت اهتمام همه جانبه آحاد جامعه بویژه دست اندرکاران عرصه های مختلف حاکمیت، برای تحقق و گسترش عدالت و پیشرفت، در بیانات معمار کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی - ره - و مقام معظم رهبری، بوفور مشاهده می شود. اکنون در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی، ضرورت دارد ضمن مرور مجدد توصیه ها و فرامین بنیانگذار فقید و رهبری فرزانه انقلاب، برای تحقق همه جانبه عدالت اجتماعی و پیشرفت عدالت محور، که وجه تمایز اصلی انقلاب اسلامی در مقایسه با سایر انقلاب هاست، چشم انداز و نقشه راه نظام اسلامی، در این مسیر صعب العبور و در عین حال، شیرین، بازترسیم شود.
-2 معنا و مفهوم عدل و عدالت
راغب در تعریف عدل، اینچنین می نگارد: » عدالت، لفظی است که مقتضی معنی مساوات است...عَدل«» در آنچه با بصیرت درک می شود - مثل احکام - کاربرد دارد، چنانکه قرآن می فرماید: أَوْ»عَدْلُ...ذلِکَصِیاماً...؛ مائده،«95 و عِ»دل« و »عدیل« در آنچه با حواس درک می شود، کاربرد دارد، آنگونه که در موزون، مکیل و معدود، استفاده می شود - .« راغب اصفهانی، 1412ق، ص - 551فرهنگ معین، در معنای »عدالت«، می نویسد: عدالت در لغت، به معنای دادکردن، دادگر بودن، انصاف داشتن، دادگری و عدالت اجتماعی عدالتی است که همه افراد جامعه از آن برخوردار باشند. - معین، 1362ش، ج2، ص - 2279در فرهنگ علوم عقلی، »عدالت« اینگونه معنی شده است: از نظر لغوی، عدل در مقابل ظلم و به معنای احقاق حق و اخراج حق از باطل است و امر متوسط میان افراط و تفریط را نیز عدل گویند - سجادی، 1361ش - در تفسیر نمونه، ذیل آیه 90 سوره نحل، در باره معنی »عدل«، آمده است: عدل به معنای واقعی کلمه آن است که هر چیزی در جای خود باشد؛ یعنی دادن حق هر صاحب حق - مکارم شیرازی و دیگران، 1374ش، ج11، ص - 366
