بخشی از مقاله
چکیده
جهان واقعیتی است موجود با ویژگی های خاص خود. بشر در تفسیر جهان راه تکنیک و تصرف علمی، ایده پردازی و کل نگری فلسفی و عشق گرائی عرفانی را تجربه کرده است و گاه به ترکیب این جهان بینی ها نیز فکر کرده است. تجارب بشر از روش فرضیه و آزمون، استدلال و منطق، تجربه عرفانی و تهذیب بشر را نتوانسته است سیراب نماید. بشر می خواهد با قدرت در دیگران نفوذ نماید و به نیازها دست یابد. نه روش تکنیکی مادی و محسوس او را ارضاء کرده، نه روش ایده پرداز و کل نگری او را اقناع کرده است و نه با احساسات و عشق دلدارانه نیاز بشر برطرف شده است.
بشر از محدودیت علم و تکنیک، فلسفه و تئوری، عرفان و احساس و تکیه بر ابزار و علل و اسباب خسته شده است. چه باید کرد؟ آیا ترکیب راه های عرفانی، فلسفی، علمی و تکنیکی می تواند قدرت مطلوب تولید نماید؟ یا بشر محتاج قدرتی فوق بشری است و نیازمند قدرتی ناشی از اعمال دقیق وحی الهی و تجارب انبیاء - ع - است؟ منابع اسلامی و قانون اساسی جمهوری اسلامی ، منابع و مولفه های قدرت نرم را ترسیم کرده اند. مبانی و اهداف نرم قدرت در حقوق اساسی جمهوری اسلامی تبیین و روش استفاده از قدرت نرم و ساختارهای لازم پیش بینی شده است. اما هویت ، رابطه این قدرت با جهان بینی و دین ، مراتب این قدرت تبیین نشده است. نقش این قدرت نرم در پیشرفت انقلاب اسلامی چیست؟
قانون اساسی ایران سعی دارد با اتکاء بر آرای عمومی، باورهای اسلامی، آزادی عقاید و نشر آن، آزادی زبان، خط، مذهب، حضور عموم مردم در امر به معروف، نهی از منکر، و حفظ محیط زیست را نمونه هائی از قدرت ناشی از مبانی اسلامی، اهداف اسلامی و وظایف دولت اسلامی را نشان دهد و جریان این عقاید در اصول قانون اساسی را مقرر نماید. این قدرت نرم را ناشی توحید، معاد، نبوت و امامت دانسته است.
در تحلیل این قدرت گاه با رویکرد عرفانی، گاه فلسفی، گاه علمی و گاه ترکیبی برخورد شده است. برخی سعی دارند تفکر انقلاب اسلامی را تفکری بشری و ناشی از تجارب مبارزاتی جلوه دهند. اما انقلاب اسلامی حاصل تلاش، انبیاء - ع - ، اهل البیت - ع - و مومنان و روحانیت شیعه است، که برای بروز قدرت لایزال الهی بکار رفته است. این قدرت بی واسطه، معنوی، غیر مادی، بدون تکنیک، بدون برنامه بشری و ناشی از اخلاص رهبران برای تحقق مو به موی دین بوده است.
راه پیشرفت این قدرت همان راه دست یابی به آن است. پیشرفت انقلاب اسلامی در بریدن از عقاید بشری و تکیه بر نور الهی است. کاستن از امیال بشری و دقت در اعمال شریعت است. دوری از ابزار و ماده و روی اوردن به معنا، مقصد و توحید الهی است. دوری از طاغوت و رو آوردن به علم اسلامی مبتنی بر تفسیر انبیاء و اهل بیت - ع - از هستی و اجرای دستورات و سبک زندگی اسلامی در تمام مراحل و مراتب قدرت است. این قدرت نرم دارای ویژگی های برازنده در پیشرفت جمهوری اسلامی است که در متن پژوهش به برخی از راهبردها و آثار آن اشاره شده است.
مقدمه
پیشرفت و تعالی یک ضرورت است. پیشرفت به معنای رشد است. رُشد در دو معنای توانایی حفظ مال و مصرف آن در راه درست و نمو به کار رفته است. از این عنوان در باب حج و به مناسبت در بابهایی نظیر نکاح، وصیت و قضاء سخن گفتهاند. بسیاری از فقها رشد به معنای نخست را به توانایی حفظ و ساماندهی مال به هزینه کردن آن در راههای درست و عقلایی، بدون اسراف و تبذیر و برخی، به ملکه نفسانی آن تعریف کردهاند.
حقیقت دو تعریف به یک معنا بر میگردد؛ زیرا مراد کسانی که رشد را به ساماندهی و تباه نساختن مال تعریف کردهاند، داشتن ملکهای است که در پرتو آن توانایی نگهداری مال و هزینه کردن آن در راه درست را داشته باشد، نه اینکه برای یک بار به طور اتفاقی چنین عملی از او بروز کند. در اینکه در تحقق رشد، علاوه بر توانایی حفظ مال، عادل بودن شرط است یا نه اختلاف است. قول دوم به اکثر ، بلکه به مشهور نسبت داده شده است.
با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر الگو شدن ملت ایران و تمدن سازی نوین اسلامی، عزت و اعتماد به نفس ملی، ظهور تحولات انقلابی در جهان و عدالت به عنوان شاخصه پیشرفت جهان اسلام، ارائه الگویی از سوی ایران بعنوان شاخصترین کشور در حوزه مسائل جهان اسلام ضرورت اجتناب ناپذیری است
قدرت توحیدی و الهی در اسلام مهم ترین قدرت نرم است. عقیده به خدای یگانه، مایه آرامش و اطمینان قلب است. - کهف، - 14 توحید و نفی شرک، سبب دور بودن موحدان از تحیر و اضطراب است. - زمر، - 29 توحید پشتوانهای استوار برای انسان است. ذکر توحید در دعا، زمینه اجابت آن از سوی خدا است. اصلاح جوامع بشری و مبارزه با فساد، از آثار توحید است. توحید، مایه تذکر و توجه به حقانیت معاد است. - مومنون، - 85-82 توحید، باعث حق گرایی و مانع گرایش به باطل است. رعایت عدالت در روابط اقتصادی، از آثار توحید است. توحید و ایمان به خدای یگانه، سبب مصونیت انسان از شیطان است. توحید، موجب شتاب در کارهای نیک و خیر است.
آلوده نمودن توحید الهی به علل، اسباب، ایده های بشری و جهان بینی های علمی و فلسفی از موانع پیشرفت انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی است. رمز موفقیت انقلاب اسلامی تلاش خالصانه و اعتماد به قدرت لایزال الهی در پیروزی بر طاغوت و استکبار جهانی بوده است. تکیه بر معنویت، دوری از مادیت، تکیه بر غیب، عدم تمرکز بر شهود، خداباوری و دوری از اعتماد به علل و اسباب، استفاده از اضطرار و گریز از رفاه طلبی از رموز پیشرفت انقلاب اسلامی بوده است.
قدرت نرم توحیدی به عنوان شاخص اصلی قدرت انقلاب اسلامی از بعد نظری و عملی تأثیرات قابل توجهی را بر تحولات سیاسی منطقه ای و بین المللی بر جای گذاشته است. انقلاب اسلامی در بعد بین المللی با توجه به الهام بخشی انقلاب اسلامی - محمد ابوالفتحی، سعید پیر محمدی، تاثیر مولفه های انقلاب اسلامی ایران بر گسترش بیداری اسلامی خاور میانه، کمک به نهضت های آزادیبخش در جهان و بر لبنان، بحرین، سوریه و عراق تاثیر غیر مستقیم داشته است.
قدرت نرم با قدرت سخت تفاوت دارد. برخی از این تفاوتها ممکن است چنین باشد: قدرت سخت تکیه بر قهر و غلبه فیزیکی دارد ولی قدرت نرم تاکید بر جذابیت و دلربائی دارد. قدرت سخت بر اعمال مستقیم نفوذ مبتنی است ولی قدرت نرم تاکید بر نفوذ غیر مستقیم دارد. قدرت سخت از عوامل و مولفه های مادی استفاده می نماید ولی قدرت نرم تاکید بر مولفه ها و عوامل غیر محسوس دارد. هدف قدرت سخت فتح سرزمین است ولی قدرت نرم فاتح دل می باشد . قدرت سخت ساده تر و از پیچیدگی کمتری برخوردار است ولی قدرت نرم تاکید بر استفاده از ابزار و روش و متد های پیچیده و ناشناخته دارد. قدرت نرم عبارت از هر توان و اقتداری است که ناشی از ابزار مادی نباشد و تکیه بر روندهای مرسوم جهانی نداشته و بتواند تولید قدرت فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی، علمی و تکنولوژیک گردد.
اما قدرت نرم با رویکرد اسلامی چه نقشی در پیشرفت دارد؟ قدرت توحیدی سبب ایجاد چه نوع و مرتبه ای از پیشرفت می گردد؟
سوال تحقیق
منابع قدرت انقلاب اسلامی کدامند؟ مراتب و مراحل قدرت نرم کدامند؟ قدرت نرم اسلام آیا نقشی در پیشرفت انقلاب اسلامی دارد؟ قدرت نرم با رویکرد اسلامی و با تکیه بر توحید الهی چه نقشی در پیشرفت آتی، جهانی، منطقه ای و داخلی جمهوری اسلامی دارد؟
روش تحقیق
بررسی اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران، به روش تحلیل محتوا و مضمون صورت می پذیرد تا منابع قدرت نرم استخراج شوند. کاربرد هر یک از این عوامل و نقش آن در پیشرفت کشور و انقلاب برآورد می شود. در این قسمت از روش عبرت آموزی و تجارب گذشته انقلاب اسلامی استفاده می شود و تعمیم داده می شود. آثار کاربرد قدرت اسلام در تحولات بررسی می شود.
پیشینه تحقیق
برخی اخلاق، تقوا، قواعد فقهی - مساوات، احسان، تالیف قلوب، تعاون، وفای به عهد، عدالت - ، اتحاد امت اسلامی و مشروعیت دینی را از مولفه های قدرت نرم جمهوری اسلامی دانسته اند. - راضیه زارعی، ظرفیت های اندیشه سیاسی اسلام در تولید قدرت نرم، سیاست متعالیه، فقهای اسلامی در کتب قواعد فقه به برخی فرمول های کلی فقهی اشاره نموده اند که با استفاده از برخی از آنها شاید بتوان دورنمائی از مدل اداری اسلام را در نظر ترسیم نمود . در بخش های اقتصادی فقه اسلام به برخی از ساختار دیوانی بیت المال، جبایه، صدقات، انفاقات، زکوات و اخماس اشاراتی شده است. بعد از تشکیل جمهوری اسلامی تحت عنوان ولایت فقیه به سبک دیوانی و اداره کلان حکومت در اسلام اشاره شده است.
